Betam: Türkiye'de 7 Milyon Çocuk "şiddetli Maddi Yoksunluk" Içinde Yaşıyor

- Avrupa Birliği’nin (AB) yoksunluk tanımına göre 2015 yılında Türkiye’de yaklaşık her üç çocuktan biri, başka bir deyişle 7 milyon 210 bin çocuk şiddetli maddi yoksunluk çeken hanelerde yaşıyor.

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (Betam) Direktörü Seyfettin Gürsel ile Betam'dan Yrd. Doç. Dr. Gökçe Uysal ve Araştırma Görevlisi Selin Köksal tarafından hazırlanan "7 milyon çocuk şiddetli maddi yoksunluk içinde yaşıyor" başlıklı araştırma notunda, "Çocuklar arasındaki şiddetli maddi yoksunluk sorunu, batı bölgelerinden doğu bölgelerine doğru gidildikçe daha endişe verici bir hal alıyor" denildi ve şu konuların altı çizildi:

"Özellikle ısınma ve beslenme ihtiyaçları giderilemiyor"

"Güney Doğu Anadolu bölgesinde ikamet eden çocukların yarısından fazlası şiddetli maddi yoksunluk içinde bulunuyor. 2014 yılından 2015 yılına şiddetli maddi yoksunluk çeken çocukların oranında çok az bir artış görülmekle beraber Batı Marmara, Ege, Akdeniz, Orta Anadolu, Batı Karadeniz ve Güney Doğu Anadolu bölgelerindeki çocukların yoksunluk oranlarında artışlar göze çarpıyor. Bu artışların özellikle ısınma ve beslenme ihtiyaçlarını giderememe ve beklenmeyen harcamaları karşılayamamaktan kaynaklandığı anlaşılıyor. Bu süre zarfında İstanbul, Batı Anadolu, Doğu Marmara, Kuzeydoğu ve Orta Doğu Anadolu bölgelerinde yaşayan çocukların yoksunluklarında azalma kaydedildi. Bu düzelmeler yine ısınma ihtiyacını giderememe ile kira ve faturaları ödeyememe kalemlerinde gerçekleşti. Genel olarak Türkiye’nin çocuk yoksunluğu ile mücadelede tüm bölgeleri kapsayıcı şekilde etkin bir yol izleyemediği görülüyor."

"Avrupa’da şiddet maddi yoksunluğun en yüksek olduğu ikinci ülke"

Türkiye'nin çocuk nüfusta "Avrupa’da şiddet maddi yoksunluğun en yüksek olduğu ikinci ülke" olduğu vurgulanan Betam notunda, "Maddi yoksunluk ölçütü, ülkelerin yoksulluk düzeyini ölçmek ve analiz etmek için kullanılan yöntemlerden biridir" denildi ve şöyle açıklandı:

"Bu yöntem, ankete katılan hanelerin yaşam standartlarına dair değerlendirmeler içerdiğinden ülkenin genel yoksulluk düzeyine ışık tutan bir yaklaşım olarak algılanabilir. Uzun süren gelir yoksulluğunun bir sonucu olan maddi yoksunluk, yetişkinlerde geçici olabilirken çocuklarda genelde ömür boyu sürer ve sonraki nesillere aktarılma riski taşıyor. Çocuk yoksulluğu ölçütü olarak bu araştırma notunda Avrupa Birliği İstatistik Ofisi'nin (Eurostat) tanımladığı şiddetli maddi yoksunluk ölçütü kullanıldı."

Şiddetli maddi yoksunluğun ölçütleri

"Şiddetli maddi yoksunluğun" bireylerin yaşamlarına düzgün bir şekilde devam edebilmeleri için gerekli olan çeşitli ihtiyaçların zorunluluktan yerine getirilememesi olarak tanımlandığı vurgulunan notta, bu ölçütler;
- kira ve faturaların ödenmesi,
- evinısınma ihtiyacının yeterince karşılanması,
- beklenmeyen harcamaların karşılanması,
- her iki günde bir et, balık ya da protein eşdeğer gıdalarının tüketilmesi,
- evden uzakta bir haftalık tatil masrafının karşılanması,
- bir arabaya,
- bir çamaşır makinesine,
- bir renkli televizyona ve
- cep telefonu da dahil bir telefona sahip olunması,
olarak sıralandı ve belirlenen bu "dokuz kriterlerden dördünü yerine getiremeyen" hanelerde yaşan bireylerin "şiddetli maddi yoksunluk içinde" kabul edildiği vurgulandı.

En yoğun yoksunluk oranı tatil kaleminde

Türkiye’de yaşayan çocukların yüzde 75.8’inin evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayamayan hanelerde yaşadığı da vurgulanan betam notunda, "2014 yılı verileri ile kıyaslandığında, tatil yapamayan çocukların oranında artış görülüyor" denildi ve şu bilgiler verildi:

"Ayrıca, çocukların yaşadığı hanelerin yüzde 50.5’i otomobil sahibi değildir. Bunun yanı sıra, “kira ve faturalar” ve “beslenme” kalemlerinde de önemli maddi yoksunluk oranları gözleniyor. Çocukların neredeyse yüzde 40’ının iki günde bir et, tavuk, balık gibi protein içeren gıdalarla beslenemiyor. Bunun yanı sıra, çocukların yüzde 47.5’i son 12 ay içinde ev kirasını, elektrik, su, gaz ve kredi kartı faturalarını planladığı gibi ödeyemeyen hanelerde yaşıyor."

Güneydoğu Anadolu’da çocukların yarısından fazlası maddi yoksun

"Türkiye'nin batısından doğusuna gidildikçe şiddetli çocuk yoksunluğunun artması göze çarpıyor" denilen notta şu gelişmelere işaret edildi:

"Doğu bölgeleri ve Akdeniz bölgesinde maddi yoksunluk oranları Türkiye ortalaması olan yüzde 36.4’ün üzerindeyken diğer 7 bölgede ortalamanın altında bulunuyor.

"Çocuk maddi yoksunluğunda en yüksek oranlara sahip iki bölge yüzde 56.8 ile Güney Doğu Anadolu’dur.

"Diğer bir deyişle, bu bölgede ikamet eden çocukların yarısından fazlası şiddetli maddi yoksunluk içinde yaşıyor.

"Türkiye’nin batı bölgelerindeki şiddetli maddi yoksunluk oranının görece düşük düzeyde bulunuyor.

"Örneğin şiddetli çocuk yoksunluğunun en az olduğu Batı Anadolu bölgesinde bu oran yüzde 23.3 olarak ölçüldü. Ardından da yüzde 26.1 ile Doğu Karadeniz bölgesi geliyor."

"Batı Marmara'da dahi iki günde bir protein ihtiyacını gideremeyen çocuklar artıyor"

"Zaten en yüksek yoksunluğa sahip Güney Doğu’da şiddetli maddi yoksunluk oranının yüzde
55.1’den yüzde 56.8’e yükselmesi dikkat çekicidir" denilen Betam notunda şu saptamalara dikkat çekildi:

"Akdeniz bölgesinde ısınma ihtiyacını gideremeyen hanelerde yaşayan çocukların oranı 2014 yılında yüzde 17.4’ten yüzde 29’a yükseldi.

"Batı Marmara bölgesinde iki günde bir protein ihtiyacını gideremeyen hanelerde yaşayan çocukların oranı 2014 yılında 2015 yılına yüzde 18.1’den yüzde 38.6’ya çıktı.

"Türkiye genelinde gözlemlenen beklenmeyen harcamaları karşılayamayan hane oranındaki artış birçok bölgede gerçekleşti.

"Batı Marmara, Ege, Orta Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde beklenmeyen harcamaları karşılayamadığını beyan eden hanelerde yaşayan çocuk oranları en az 10 yüzde puan arttı."

(Tablo - Grafik)