Beyin Kanaması : Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Beyin kanaması, tıptaki dili ile anevrizma, beyinde atardamar duvarının zayıflaması ile meydana gelen balonlaşmadır. Anevrizma doğuştan damar gelişim bozukluğuna bağlı olabilir. Bunun yanı sıra yüksek tansiyon, damarın iltihaplanması gibi enfeksiyonlar, damar sertliği ya da kafa travması sonrasında da meydana gelebilir. Anevrizma genelde beyin tabanına yerleşir ve burada beyin-omurilik sıvısının içerisinde kanamalara sebep olur. Şiddetli ve ani baş ağrıları, konuşma güçlükleri, bulantı, kusma ve baş dönmesi gibi bazı belirtiler ile ortaya çıkabilir. Hastaneye geç gidildiği zaman ölüm ile ya da telafi edilemeyen hasarlar ile karşılaşılabilen çok ciddi bir sağlık problemidir.

Belirtilerin görülmesi durumunda hayati tehlike oluşturan beyin kanamasının riskleri göz önünde bulundurularak ciddiye alınmalıdır. Günümüzde neredeyse her yıl milyonlarca kişi bu sebep ile hayatını kaybediyor ya da ağır sakatlıklara maruz kalıyor. Kanama geçirenlerin hemen hastaneye yetişmesi çok önemlidir. Çünkü ilk 2 saat içerisinde tedavisine başlanan hastaların büyük bir kısmının tedavi edilmesi mümkündür. Erken müdahale çoğu hastalıkta olduğu gibi beyin kanamasında da çok önemlidir.

Beyin Kanaması Nedenleri Nelerdir?

Beyin anevrizması rahatsızlığı, kafatasının içindeki damarlarda bütünlüğün bozulması sebebiyle beynin içerisinde veya üzerinde kan birikmesi durumudur. Kanamaların yerleşimi beyin dokusu içinde, beyin zarı üzerinde ya da beyin zarı altında ve beyin dışında görülebilir. Kanamalar, bu yerleşim yerleri itibarıyla bölgeye bağlı adlar ile sınıflandırılırlar. Diğer beyin kanamaları sınıflandırmaları ise sebebine yönelik olarak yapılır.

1. Kalp ve damar rahatsızlıkları

Kalp deliği rahatsızlıklarının tamir edilmesinden sonra kendi kendine ya da beyin içindeki damarların bozukluğuna bağlı olarak beyin kanaması sorunu ortaya çıkabilir. Çocuklarda daha önceleri geçirilen beyin damar tıkanıklıklarının açılmasından sonra da bu durum gözlenebilir. İlerlemiş hamileliklerde, doğum sonrasında kan basıncı yükselmesi sebebiyle kanama riski oluşabilir. Bu rahatsızlıkların yanı sıra yüksek tansiyon hastalarında da beyin kanaması oluşabilir. Kalp ve damar hastaları genel olarak beyin kanaması riski taşırlar.

2. Çeşitli hastalıklar

Diyabet, migren gibi çok fazla rastlanan hastalıklar beyin kanaması sorununu tetikleyebilir. Venöz ya da dural sinüs trombozu, yani halk arasında inme olarak tabir edilen ve nadir görülen rahatsızlıklar da anevrizmaya sebep olabilir. Beyin tümörü gibi çok ciddi boyutlara ulaşabilen rahatsızlıklar da kanamaya bir etken olarak görülebilir. Bunun yanı sıra genetik yatkınlığı olan ve bazı enfeksiyonları geçiren kişilerde de çok sık olmasa da beyin kanamaları oluşabilir.

3. Çevresel faktörler

Beyin kanamasına en çok da ateşli silah yaralanmaları, kaza ve yüksekten düşme gibi travmatik durumlar dolayısıyla rastlanır. Fazla sıcak ortamlarda ya da güneşte kalınması halinde de kanama görülebilir. Zorlayıcı fiziksel işlerin yapılması ya da zorlayıcı spor aktiviteleri gibi sebeplerden dolayı vücudun aşırı derecede yorulması kanama riski oluşturabilir. Bu durumların yanı sıra aşırı kan sulandıran ilaçları kullanılması sonrasında kanama meydana gelip hayati risk oluşturabilir. Özellikle gençlerin uyuşturucu gibi maddeleri kullanması, alkol ve sigara gibi nikotin içeren maddeler beyin kanaması nedenlerindendir.

Beyin Kanaması Belirtileri Nelerdir?

Anevrizma, zaman içerisinde geliştiği için kanamanın meydana geldiği bölgede bulunan dokularda yavaş yavaş tahribata sebep olur. Bu yüzden genelde ileri aşamalara gelene dek, yani birkaç saat ya da birkaç günde herhangi bir belirti görülmeyebilir.

Beyin kanaması olan hastalarda, uyarıcı bazı işaretler görülebilir. Hastaların yaşamış olduğu belirtiler kanamalarının özelliklerine ve şiddetine bağlı olarak değişebilir. Şiddetli baş ağrıları, bulantı ve kusmalar, kişinin başını kolay eğemeyecek şekilde ensesinde sertlik oluşması, bulanık ya da çift görme, his kusurları ve ışığa karşı hassasiyetin gelişmesi görülen belirtiler arasındadır. Kanamamış anevrizması olan kişilerde çoğunlukla hiçbir belirti görülmez.

1. Gözlerde meydana gelen değişiklikler

Gözlerde meydana gelen değişiklikler beyin kanaması belirtilerinden sayılabilir. Göz kapaklarında düşme, gözü rahat bir şekilde hareket ettirememe gibi göz sinirlerindeki felç durumları belirtilerdendir. Gözün arkasında ya da üstünde ağrı meydana gelmesi, çift görme problemi ve tek taraflı genişleyen göz bebeği gibi sorunlar, beyin kanamalarının belirtileri arasında yer alır.

2. Baş ağrısı ve kusma

Bir bölgede sürekli ısrar eden baş ağrıları beyin kanamasının belirtisi olabilir. Ağrılar uzun süreli ya da birden başa saplanan şiddetli şekilde görülen ağrı türlerinden olabilir. Genelde dayanılamaz olurlar ve kişiyi çok fazla rahatsız ederler. Baş ağrısının yanı sıra bulantı ve kusma sorunlarına da rastlanır.

3. Fiziksel hareketlerde güçlükler

Vücutta ilerleyen uyuşukluk ve halsizlik durumları, vücudu hareket ettirememe gibi problemler beyin kanamasının habercisi olabilir. Böyle durumlarda vücutta karıncalanma, sızlama ve el-kol tutulmaları görülebilir. Kol ve bacakta dermansızlık, dikkat dağınıklığı ve bezginlik meydana gelebilir. Konuşma, yutma, okuma-yazma gibi fiziksel faaliyetlerde güçlük yaşanması da sıklıkla görülen belirtilerdendir. Koordinasyon, denge ve motor yeteneklerinin yitimi meydana gelebilir. Çok hızlı gelişen ve ciddi sorunlara kadar ulaşabilen bilinç kaybı ve koma gibi sağlık sorunları da belirtiler arasında yer alır.

Beyin Kanaması Nasıl Anlaşılır?

Kanamalar küçük bir bölgede ve hastaların bilincini etkilemeyecek düzeylerde ise, hastalar yavaş yavaş konuşma bozukluğu yaşayabilir. Bunun yanı sıra bilinç bulanıklığı ve benzeri belirtiler de görülebilir. Önemli bir kanama grubu da beyin damar gurubundaki baloncukların patlaması ile meydana gelen kanamalardır. Bu tipteki kanamalar, çok şiddetli ve ani baş ağrıları, mide bulantıları ve kusma gibi belirtiler ile kendisini gösterebilir.

Beyin kanaması şüpheleriniz var ise, hiç vakit kaybı yaşamadan muayene olmalısınız. Çünkü bu sorun gayet ciddi bir sağlık problemidir. Bu problem hayati tehlike oluşturur ve genelde cerrahi bir operasyon yapılmasını gerektirir. Bahsettiğimiz belirtiler ile karşı karşıya kaldığınızda ihmalkar davranmayarak hastaneye gitmeniz, hayatınızı kurtarabilir.

Beyin Kanaması Ne Kadar Sürer?

Bu rahatsızlığa bütün olguların oluşması olarak bakılırsa, yaklaşık 1 veya 2 gün içinde gerçekleşebilir. Beyin kanamaları kafatasında meydana gelen kanamalara verilen ortak isimdir. Sadece bir nedenden dolayı ortaya çıkmaz. Kanamaların birden çok nedeni olabilir. Genellikle kafaya alınan travmalardan dolayı meydana gelmesi daha çok görülür. Özellikle trafik kazası gibi olaylarda ortaya çıkma ihtimali daha fazla olur. 50 yaş altındaki kişilerde bu gibi nedenlere bağlı olarak meydana çıkar. Lakin 50 yaş üzerindeki kişilerde beyin anevrizması probleminin nedenleri; çoğunlukla yüksek tansiyon gibi rahatsızlıklardır. Kanama zaman içerisinde yavaş yavaş kafa bölgesinde yerini alır ve dokulara zarar verebilir. Bu süre zarfında hastanın çok fazla bir şikayeti ve belirtisi bulunmaz. İlerleyen aşamalara kadar gelindiğinde belirtiler birkaç gün veya birkaç saat gibi bir süre devam edebilir.

Beyin Kanaması Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bütün hastalıklarda olduğu gibi beyin kanaması tedavisinde de hasta ile doktor ne yapılacağına beraber karar verir. Şayet hastanın durumu acil ise ya da şuuru kanama sonucunda kapanmışsa, tedavisi için kararı hastanın en yakını olan akrabaları beraber verir. Tedavi eden doktor her bir seçeneğin riskini ve yararını hasta ya da yakınları ile tartışır. Hastanın durumuna göre doktor seçeneklerden en uygun olanı hasta ya da yakınlarına önerir.

Uygunsuz ve karmaşık yapıdaki beyin kanamalarında, damar içi ve cerrahi tedavilerin her ikisinin beraber uygulanması da gerekebilir. Damar içi ve nöroşirürjiyen tedavi uzmanları ile hasta ya da yakınları, tedavi seçeneklerinden en iyi olanı tartışarak belirler. Günümüzde bu rahatsızlığın tedavisinde, hala en iyi yöntemin ne olduğu tartışılmalı bir konu olarak görülüyor. Fakat tedavi, mümkün olan en kısa sürede gerçekleştirilmelidir. Cerrahi riskler beyinde kanama olup olmadığı ile de ilişkili olabilir. Anevrizmanın yerleşim yeri, büyüklüğü ve hastanın yaşı ile beraber genel durumu da, tedavinin başarısı için çok önemlidir.

Günümüzde beyin kanaması tanısı konulan hastalar için üç önemli tedavi seçeneği vardır:

1. Gözlem ve cerrahi olmayan tedavi

Anevrizma, bulunduğu yer bakımından daha az kanama ve büyüme riski taşıyor ise bazen sadece takip etmek yeterli olabilir. Bu tür hastalarda tanısal testlerin tekrar edilmesi gerekir. Böyle hastalarda yıllık kanama riskleri az olsa da devam edebilir. Hastalara ek olarak ilaç tedavileri uygulanabilir. Takip edilen hastalar sigara kullanmayı bırakmalı ve kan basınçlarını kontrol altında tutmalıdır.

Bu tür faktörler beyin kanaması oluşumunda, büyümesinde ya da kanamalarında önemlidir. Şayet yüksek kan basıncı sorunu önemli yakınmalardan biri ise, antihipertansif tedaviler ya da diyet ve egzersiz programları kan basıncının azalmasına yardımcı olabilir. Düzenli aralıklar ile radyolojik inceleme yapılması, anevrizma boyutunda görülen değişiklikleri ve büyümeleri gösterebilir. Anevrizması kanayan kişiler aşağıda bulunan faktörleri iyice irdeleyip sorgulamalı ve sonrasında takibe almalıdır. Aşağıda yer alan faktörler sizde de ciddi oranda tehlike riski oluşturuyorsa muhakkak doktor kontrolünde incelemesini yapmalısınız.

• Aile hikâyesi
• Tedavide riskler
• Yaş faktörü ve hastaların sağlık durumları
• Boyutu ve yerleşim yerleri

2. Beyin kanamasında klipleme (mandal ile kapatma) ve cerrahi tedavi

Açık cerrahi tedavisi, beyin anevrizması olan hastalara uzun bir zamandır uygulanan ve hala altın standartlardan birisi olan girişimdir. Anevrizmanın kapatılması için gerçekleştirilen bir ameliyattır. Genel anestezi altındaki hastanın kafatasında küçük bir pencere açılıp yapılır. Ameliyat bitiminde kemik tekrardan yerine yerleştirilir. Çevre beyin dokusundan ve damarlardan kanama sıyrılarak, genellikle titanyumdan yapılmış olan küçük metal klip (metal mandal) ile kafatası kapatılır. Kanamanın köken aldığı damarlarda, normal kan akışının devam etmesi sağlanmaya çalışılır.

Ameliyat esnasında, çeşitli teknikler ile mandalın anevrizmanın boynunu tam anlamıyla kapatıp kapatmadığı ve başka kan damarlarındaki akışın normal bir şekilde devam edip etmediği de kontrol edilir. Mandallar kalıcı olur ve yerinde bırakılır. Bu durum vücut için zararlı değildir. Ameliyat geçiren hastalara MR çekilmesi uygun görülebilir. Normal koşullarda operasyondan sonra hasta hastanede 3-5 gün süre ile kontrol altında tutulur. Sonra da 3-4 hafta kadar ev istirahati yapar. Kanayan anevrizmaların tedavisi için hastanın hastanede kalma süresi 7 ya da daha fazla gün de sürebilir. Anevrizma rahatsızlığı için cerrahi olarak kapatma işlemlerinin yapılmasının ardından, 5 yıl sonra takip anjiyografisi yapılması gerekebilir.

Klipleme yönteminin avantajları: Bu yöntemde tedavi genelde kalıcı olur ve aynı anevrizmalara tekrardan ameliyat yapılmasını gerektirmez. Anevrizmalar doğrudan görülebilir. Bu şekilde daha kolay ve hızlı şekilde tedavi yapılabilir.

Klipleme yönteminin dezavantajları: Müdahaleci olan bir girişimdir. Kafatasının açılması gereklidir ve buna bağlı olarak da bazı komplikasyonların gelişme olasılığı vardır. Klip yönteminin yapılması esnasında çevredeki yapı ve önemli damarlar hasar görebilir.

3. Beyin kanamasında damar içi tedavi, tıkama

Damar içi tedavi yöntemi son 15 yılda geliştirilen bir yöntemdir. Kardiyologların kalp ya da vücuttaki büyük damarlarda bulunan tıkalı bölgeleri açma işlemleri ile benzerlik gösterir. Özellikle de son 5 yılda cerrahi klip yöntemine bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Yüksek cerrahi risklere sahip ve kötü nörolojik tablosu olan hastalarda ve zor yerleşimi olan bazı anevrizma olgularında damar içi tedavi seçeneği uygun olabilir.

Yapılan çalışmalarda klip uygulaması ve damar içi tedavi, her ikisinin de uygulanmasına uygun olan hastalarda, şayet damar içi tıkama uygulanır ise erken dönemdeki hastadan daha iyi sonuçlar elde edilebileceği görülmüştür. Ölüm oranı 1 yılda tıkama yapılan hastalarda %23.5 iken, cerrahi klipleme yapılan hastalarda %30 saptanmıştır.

Damar içi tıkama uygulaması genel anestezi ya da sedasyon altında uygulanır. Kasıktaki büyük bir damardan atardamar sistemine ulaşılır. Artere iğne yerleştirilerek küçük bir kateterle ilerlenip röntgen ışınları kılavuzluğunda beyni besleyen 4 ana damara ulaşılır. Bunun içinden daha küçük olan kateterle anevrizmaya ulaşılır. Katetere pozisyon verilip, koil anevrizma (ince tel) içine yerleştirilir. Bu koil anevrizma, bulunduğu anevrizmanın şeklini alabilir. Ek koiller gönderilip anevrizma doldurulur ve kan akışının anevrizma içine geçişi engellenir. Anevrizma içinde pıhtılar oluşur ve uzun dönemde tam bir iyileşme beklenebilir.

Balon yardımı ile koil yerleştirilmesi de başka bir yöntemdir. Bu yöntemde bir kateter yardımı ile balon bir damar içerisinde anevrizma boyun kısmında şişirilir ve koillerin damara kaçması engellenir. Ayrıca anevrizma içerisinde durması sağlanabilir.

Benzer olarak stent yardımıyla da koil yerleştirilmesi yapılabilir. Bu esnada küçük esnek silindirik bir kafes kullanılır. Bu tür koilleme için bu kafes, iskele vazifesi görür. Yukarıda da tarif ettiğimiz stent ya da balon yöntemlerinin her ikisi de geniş tabanlı olan karmaşık şekildeki bu rahatsızlığın olgularında, tedavi seçenekleri olarak değerlendirilebilir.

Koilleme avantajları: Müdahaleye bağlı olarak görülen yan etkiler azdır. Kafatası açılması gerektirmez ve işlem sonrasında erken dönem komplikasyonları daha az görülür. Kanayan anevrizması olan hastalar 1-2 gün içinde evlerine dönebilir, 1-2 hafta içinde de işlerine gidebilirler.

Koilleme dezavantajları: Anevrizmaların erken dönemlerde kapanma olasılığı daha düşük olur ve yüksek ihtimal ile tekrar edebilir. Bu sebeple ek girişimlerin yapılması gerekebilir. Tam tedavi amacı ile daha uzun süreli takibi yapılmalıdır.

Beyin Kanaması Sonrası İyileşme ve Takip

Beyin kanamasında iyileşme, hastadan hastaya değişkenlik gösterir. Anevrizma tipleri, kanamanın olup olmadığı, yerleşim yerleri, tedavi tipleri ve hastaların genel durumları kanamanın değişkenlik göstermesi açısından önemli faktörler arasında yer alır. Kanama geçiren hastalarda nörolojik kayıplar daha çok ve belirgin olur. Bu tür hastalar için daha uzun iyileşme süreleri gerekebilir. Tabii ki her hastada kendisine özel bulgular da görülebilir. Bunun yanı sıra cerrahi işlem sonrasında görülebilecek bazı yan etkiler de aşağıda belirtilmiştir. Bu rahatsızlık yüzünden cerrahi operasyon geçirmiş ve aşağıdaki yan etkileri görmüş olabilirsiniz. Bu yan etkiler sürekli olarak devam ediyorsa ve sizi çok fazla rahatsız ediyorsa doktor kontrolünde bir sağlık takibine alınmalısınız.

• Uyuşukluk hissi ve yorgunluk
• Operasyon yerinde veya çenede ağrı
• Baştan saat tıklaması biçiminde ses gelmesi
• Görsel bozukluk
• Baş ağrısı
• Kısmi ya da tam körlük durumu
• İnce motor hareketi bozuklukları
• Görme alanı kayıpları