Beyinde sıvı birikmesi: Hidranensefali hastalığı nasıl ortaya çıkar?

Hastalığın diğer bilinen bir ismi de Hidrosefalidir ve Latince “su” anlamına gelen hidro ve “kafa” anlamına gelen sefali kelimelerinden oluşur. Peki hidrosefali nedir? İleri yaşlarda da ortaya çıkabilen bu hastalık, çocuklarda ve doğuştan da görülebilmektedir. Beyin-omurilik sıvısının (BOS) beyin ve beyin çevresinde birikmesiyle oluşur. Bu sıvının asıl amacı beyni ve omuriliği korumak iken bu sıvının dolaşımının bir ya da daha fazla noktada engellenmesiyle sıvı birikimi gerçekleşir, bu sebeple de 500 çocuktan 1’inde görülen hidranensefali hastalığı oluşur. Hidrosefali hastalığı nedir sorusu bu şekilde cevaplanabilir. Hastalığın nedenlerinin daha ayrıntılı incelemesini, belirtilerini, tanı yöntemlerini yazının devamında bulabilirsiniz.

Hidranensefali Hastalığının Nedenleri Nedir?

BOS sıvısı, beyin hücrelerinin beslenmesinde ve atıkların dokulardan uzaklaştırılmasında görev alır. Bu sıvı kan dolaşımı sırasında normalde kana geri emilir. Hidranensefali hastalarında bu sıvının emiliminde sorun vardır ve bu sıvı beyin içinde birikerek kafatasının büyümesine ve basınç artışına neden olur. Aşırı sıvı birikimi kafatasında büyüklük ve çıkıntı şeklinde gözle görünür şekilde bozukluk yaratabilir, hasta kişinin başı normalden büyük görünür. Hidranensefali hastalığının sık rastlanan nedenleri; beyin içi kanamalar, kafa travmaları, beyin tümörü, erken doğuma bağlı kanama ve menenjit şeklinde sıralanabilir.

Hidranensefali Hastalığının Tanı Yöntemleri Nedir?

Kesin tanı, doktorunuzun yapacağı ayrıntılı incelemeler ve testler ile konulur. Aşağıdaki belirtileri kendinizde ya da çocuğunuzda gördüğünüzde bir hekime başvurmalısınız;

• Başın normalden fazla büyümesi
• Kafa derisinin incelmesi
• Kafadaki damarların belirginleşmesi
• Kusma
• Gözlerin yuvalarından dışarı belirginleşmesi, çift görme ve bakışların aşağıya kayması
• Fiziksel ve motor gelişimin yavaş olması ya da duyu-motor fonksiyonlarda kayıp
• Yürüme ve konuşmada gerileme
• İletişim bozukluğu

Çocuklarda uyanık kalmada veya uyanmada zorluk görülebilir. Başın büyük olması kesin olarak hidranensefali hastalığının olduğunu göstermez, bu sebeple doktorunuza danışarak MR çektirmelisiniz, sonrasında tanı kesinleştirilir. Hidranensefali, anne karnında tanı konulabilecek bir hastalıktır; gebelikteki rutin ultrason testinde bebeğinizin beyin gelişimi takip edilir.

Doğumdan sonrasında da çocuk doktorunun yapacağı rutin kontrollere göre baş çevresi olması gereken sınırı aşıyorsa aynı zamanda fiziksel ve ve motor gelişiminde bir bozukluk varsa beyin tomografisi, MR, beyin ultrasonografisi ile beyin ayrıntılı olarak incelenir.

Hidranensefali Hastalığının Tedavi Yöntemleri Nedir?

Hidranensefali hastalığında ilaç tedavisi mümkün değildir ve cerrahi müdahale ile tedavi edilir. Hidranensefali hastalığının tanısı anne karnında konulabilir ancak bebek doğana kadar tedaviye başlanmaz. Uygulanacak olan tedavi yöntemi; sıvının dolaşmasını engelleyen tıkanıklığın nedeni, hastalığın boyutuna, yaşa ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilmektedir. Tümör veya kist varsa bunların çıkarılmasına yönelik ameliyat yapılabilir. Tıkanıklık açılmadığı takdirde beyindeki sıvının şant yöntemi kullanılarak boşaltılması tercih edilir. Bu yöntem ile düzenli olarak fazla olan sıvı vücudun emebileceği kalp, akciğer ya da karın gibi yerlere yönlendirilir. Böylece fazla sıvı birikmesinin önüne geçilerek kafa içi basıncı düşürülür.

Hidrosefali Hastaları Nasıl Beslenmeli?

Hidrosefali hastalığını yaşayan bireyler sigara, alkol gibi zararlı unsurlardan uzak kalmadırlar. Peki hidrosefali hastaları nasıl beslenmeli? Bu hastaların tamamen sağlıklı ve izole bir hayat sürmeleri gerekiyor. Zararlı alışkanlıklardan uzak, yeterli protein ve vitamin dengesini takip eden bir diyet uygulamaları önem taşıyor.

Hidrosefali Hastaları Ne Kadar Yaşar?

Diğer merak edilen de hidrosefali hastaları ne kadar yaşar sorusudur bu sorunun cevabı tedavinin başarı oranına bağlıdır. Hidranensefali hastalığının tedavisinde, tedavinin başarı sağlama oranı şant sisteminin işe yarayıp yaramadığına bağlı olduğu kadar hidranensefali hastalığına neden olan etmenlere de bağlıdır. Durumunuz, hastalığın şiddeti ve sahip olduğunuz diğer beyin hastalıkları ve sağlık sorunları tedavi başarısında önemlidir. Beynin şant sistemine bağımlılığı uzun yıllar sürebilir; çocuğunuz için birkaç kısıtlama ile normal bir hayat mümkündür daha ağır durumdaki hastalar için ise rehabilitasyon ve özel eğitim gerekebilir.

Bu hastalığın tedavisindeki en önemli başarı etmeni; erken teşhis, erken tedavi ve enfeksiyondan kaçınmaktır.

Endoskopik Yöntem Başarı Sağlar mı?

Hastalığın doğuştan ve kalıtsal olması durumunda sıvı akış yolu tıkanıklığı için alternatif bir tedavidir. Kanama ve enfeksiyon sonrası gelişen hidranensefali hastalarından başarı şansı düşüktür. Tedavi kısaca şu şekilde ifade edilebilir; beyine doğru bir delik açılır ve bu delik içinden endoskop yardımı ile genişlemiş karıncıklara alternatif akış yolu açılmasını hedefleyen bir ameliyattır.
Hidrosefali hastalığında tanı kesinse başlıca tedavi yöntemi cerrahi müdahaledir. Öncelikle sebebin ne olduğu araştırılır ve eğer sebep tümörün ya da kistin sebep olduğu tıkanıklık ise tümörün temizlenmesi hidrosefali hastalığının temel nedeni olan sıvı akış yolu tıkanıklığının tedavisi olabilir. Tıkanıklık geçmediği takdirde de yukarıda ifade edildiği gibi şant takılması ve endoskopik yöntem tedavi için kullanılan başlıca iki yöntemdir.

Tedavi Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?

Ameliyat sonrası hasta bir süre hastanede gözlenir. Genellikle hastanın şikayetleri bir süre sonra düzelir ancak görme ve zeka gibi fonksiyonların düzelmemesinin durumu yaşanırsa bunun en önemli sebebi tedavinin gecikmesidir. Hastanın hastanede kalış süresi hastanın iyileşme durumuna göre değişir ve şantın doğru çalışıp çalışmadığının takibi amacıyla doktorunuzun uzun süreli izlemesi gerekir. Hidrosefali nedeniyle tedavi edilen hastaların önemli bir kısmı normal hayatlarını sürdürebilirler.

Hiçbir şant türünde dışardan elle müdahale ile çalışması sağlanmaz. Şantın elle muayenesini doktoru yapar. Bebeğiniz için ise şantın olduğu tarafa doğru yatırılmaması gerektiğini bilmelisiniz.

Dikkat edilmesi gerekenler:

• Şant sorunlarının önlenmesi için düzenli ve sık aralıklarla muayeneye gidilmelidir.
• Huzursuzluk, bulantı, kusma, baş ağrısı, çift görme, ateş, karın ağrısı, havale geçirme ve ameliyat öncesi şikayetlerin tekrarlaması durumunda mutlaka doktora başvurulmalıdır. Sorunlar erkenden fark edilip düzeltilmezse ölüme kadar gidebilecek kötü sonuçlar ortaya çıkabilir. Şanta bağlı sorunlar çok hızlı gelişebilir. Herhangi bir şüphe durumunda en yakın beyin ve sinir cerrahisi merkezine veya ameliyatı yapan doktorunuza ulaşmanız önemli olur.