Bilim insanları: Üç gözlü sürüngen yeryüzündeki hiçbir canlıya benzemiyor

Uluslararası bir araştırma ekibi, bir zamanlar dinozorlarla birlikte yeryüzünde hüküm sürmüş bir sürüngen takımından geriye kalan son türün genomunu dizilemeyi başardı.

Artık yalnızca Yeni Zelanda’da yaşayan ve yaklaşık 250 milyon yıl önce Triyas Devri’nden köken alan tuatara türüyle ilgili bulgular hakemli bilim dergisi Nature’de yayımlandı.

Adelaide Üniversitesi’nin EurekAlert üzerinden aktardığına göre, bilim insanları tuatara genomunun sıradışı mimarisini ortaya çıkardı ve memelilerle sürüngenlerin arasında bir evrimsel dalda bulunduğunu gösterdi.

Adelaide Üniversitesi, Moleküler ve Biyomedikal Bilimler Bölümü’nden Profesör David Adelson şunları söyledi:

Tuatara dinozorlarla birlikte yeryüzünü adımlamış bir sürüngen grubunun hayatta kalan son türü ve dikkate değer şekilde genomu ornitorenk ve dikenli karıncayiyengiller gibi memelilerle ortak özellikler taşıyor.

Tek delikliler ismi verilen ornitorenk ve dikenli karıncayiyengiller türleri, diğer memelilerin aksine doğurarak değil yumurtlayarak yavrulamalarıyla ve sürüngenlere benzer özellikleriyle biliniyor.

“Zıplayan genler” ismi de verilen ve genomda farklı konumlara hareket edebilen DNA dizilerini inceleyen araştırmacılar, tuataradaki “zıplayan genlerin” kertenkeleden çok ornitorenklere benzediğini ortaya çıkardı.

Adelson bunu şöyle açıkladı:

Bu, son derece sıradışı bir gözlemdi ve tutara genomunun memeli ve sürüngen parçalarının garip bir birleşimi olduğunu gösterdi.

Hiçbir yakın akrabası bulunmayan tuatara türünün evrim ağacındaki konumu uzun süredir tartışılıyor. Araştırmalar bu türü kertenkelelerle yılanların paylaştığı bir evrimsel dala yerleştiriyor ama tuataraya uzanan soy bu ana daldan yaklaşık 250 milyon yıl önce ayrılmış gibi görünüyor.

Tuatara, “gaga kafalılar” ismi de verilen sürüngen takımı Rhynchocephalia’nın yaşamını sürdüren son türü olduğu için “yaşayan fosiller” arasında da anılıyor. Ancak türün fiziksel gelişimini yansıtabilecek kalıntıların bulunmaması nedeniyle bazı bilim insanları bu isimlendirmeden emin değil.

Boyları 80 santimetreye ve ağırlıkları bir kilograma kadar ulaşabilen tuatarakar, aynı zamanda üçüncü göz bulunduran türler arasında yer alıyor. Pek çok kertenkelede de gözlenen ve kafanın üstünde yer alan bu organın, ısıl düzenlemeye ve gece-gündüz değişimine bağlı biyolojik saati kontrol ettiği düşünülüyor.

Organ, göz gibi lens ve retina benzeri bileşenler barındırsa da hareketi algılayabildiğine dair henüz kanıt bulunmuyor.