Bir Hata Nasıl Popüler Olur?: Ispanaktaki Demirin Hikayesi Ve Temel Reis

Hikaye 1970 yılında Erich von Wolf isimli kimyacının yeşil sebzelerin içerisinde bulunan demir miktarını ölçme çalışmasıyla başlıyor...

Fakat bu sırada ondalık rakamlarda yapılan bir hata sonucu 100 gramında 3,5 miligram demir bulunan ıspanağımız kendisini bir efsaneye dönüştürecek bir yazım yanlışıyla 35 miligram olarak yayına hazırlanıyor ve BOOMM! Yine de bu ıspanağı sevmemize, özellikle de [

mevsiminde soframızı enfes tariflerle](https://www.mynet.com/ispanak-yemegi-tarifi-arayanlar-icin-demir-deposu-14-yemek-tarifi-1146244-myyemek) süslememize ya da atıştırmalıklarımıza aroma niyetine katmamıza engel değil tabii ki.

Hollywood'da bu miti desteklemekten geri kalmıyor ve Temel Reis yaratılıyor...

Hem de ne yaratılma...1930ların başında Amerikan Ispanak tüketimini 3 katına çıkarmış bir etki bahsettiğimiz. Ispanak yiyerek süper güçlü ve süper sağlıklı olma fikri birdenbire popülerleşerek hem Temel Reis hem de ıspanağın müthiş faydalarını hayatımıza sokuyor . Sonunda birileri yeniden deneyi kontrol etmeyi akıl adiyor ama artık iş işten geçmiş oluyor.

1937 yılında tekrar edilen bir deneyde ıspanaktaki demirin abartıldığı gerçeğiyle yüzleşen bilim insanları rakamları ve deneyi tekrar tekrar kontrol ediyorlar ama sonuç aslında kocaman bir hayal kırıklığı. 67 yıl boyunca Ispanakta vaatedilen miktarlarda demir olmadığı gerçeğini açıklayan makale yayına alınıyor ve bilim dünyasını dönemine göre oldukça sallıyor. Artık çok geç...

Bilim adamlarını şok eden bu gelişme halkı o kadar da etkilemiyor tabii ki. Artık efsanenin geri dönüşü için çok geç, sadece Amerika'da değil tüm dünyada artık Temel Reis ve ıspanağı fenomen oluyor.

1981 yılında British Medical Journal adlı prestijli bilim yayınında bu konu tekrar ele alınıyor ama tabii dünyanın çok büyük bi çoğunluğu bu dergiyi okumuyor. 90lı yıllarda bile bizler bu yalana kanmadık mı zaten? Böylelikle bir yanlışın ve Hollywood'un gerçekler üzerine olan acı zaferi ile yüzleşiyoruz...

Samuel Abresman The Half-life of Facts: Why Everything We Know Has an Expiration Date adlı kitabında bu hikayeyi insan egosu ve gerçeği sorgulamak yerine kısayollara duyduğu arzusunu anlatmak için "literatürde aramak yerine televizyonda gördüğümüz abartılı gerçekleri özümsemenin işimize gelmesi" ile alakalı güzel kinaye unsuru olarak vurguluyor.

Sorgulamak, okumak, herkesçe kabul edilmiş olsa da bir kez daha denemek gibi bilim dünyasının olmazsa olmazlarının aslında ne kadar önemli ve sosyal yaşama bir şekilde adapte edilmesi gerekliliği de bir başka alınacak ders.

Yine de ıspanak içerisinde bulunan mineral,vitaminler ve lifler bakımından çok çok değerli bir sebzemiz ve tüketimi oldukça önemli. Bir hata kurbanlığı sonucu oluşan popülaritesini demire değil ama içerisindeki diğer değerli besinlere atfedelim biz de o zaman.