BM'nin İran'a verdiği süre doluyor
TAHRAN (İHA) - Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin, uranyum zenginleştirme programını askıya alması ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) taleplerini yerine getirmesi için İran'a verdiği 1 aylık süre Cuma günü sona eriyor.
ABD, İsrail, İngiltere ve bu ülkelerin müttefikleri tarafından yoğun baskılara ve tehditlere maruz kalan İran, hiçbir şekilde nükleer programından vazgeçmeyeceğini açıklıyor. Nükleer programının enerji üretimi ve barışçıl amaçlı olduğunu her fırsatta dile getiren İran, Batılı ülkelerin aksi yöndeki ithamlarının gerçeklerle bağdaşamadığını savunuyor.
Taraflar arasındaki gerginlik ve krizin devam ettiği bir dönmede UAEA, İran'ın nükleer programıyla ilgili bir rapor sunmaya hazırlanıyor. İran'a karşı çok sert yaptırımlar uygulanmasını isteyen ABD ve müttefikleri bir yandan kendi aralarındaki görüşmeleri sürdürürken diğer yandan bölge ülkeleri başta olmak üzere uluslararası kamuoyunun desteğini almaya çalışıyor. ABD yüksek bir sesle İran'a karşı askeri bir saldırı düzenleyebileceği tehdidinde bulunurken İran, kendini savunmaya hazır olduğunu bildiriyor. İşte krize dönüşen İran'ın nükleer programından satırbaşları:
- Aralık 2002: ABD, uydu fotoğraflarından yararlanarak İran'ın nükleer faaliyet içinde olduğunu bildirdi. ABD, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması'nı (NPT) imzalayan İran'ın bunu önceden UAEA'ya bildirmediğini açıkladı.
- Temmuz 2003: BM müfettişleri, İran'ın Natanz nükleer santralinde zenginleştirilmiş uranyum izine rastladıklarını belirttiler. NPT protokolü gereği BM müfettişlerinin nükleer santrallerde haber vermeksizin denetim yapmasına izin vermesi için İran'a baskı yapıldı.
- Aralık 2003: Nükleer faaliyetlerinin tamamen sivil amaçlı olduğu konusunda ısrar eden İran hükümeti, BM müfettişlerine denetim yapma izni veren ek protokol imzaladı.
- Ağustos 2004: İran, orta menzilli Şahap 3 füzelerinin yeni versiyonunu başarıyla test etti. İsrail, söz konusu füzelerin menzilinde bulunuyor.
- Kasım 2004: Temmuz'da uranyum zenginleştirmeye başlayan İran bu faaliyetlerini ertelemeyi kabul etti. İran ile AB arasındaki görüşmeler yeniden başladı. UAEA, İran'daki nükleer santrallerde birçok bölümü mühürledi.
- Haziran 2005: Mahmud Ahmedinecad Cumhurbaşkanı seçildi. Ahmedinecad'ın Ağustos'ta göreve başlamasının hemen ertesinde uranyum zenginleştirme çalışmalarına yeniden başlandı.
- Ağustos 2005: ABD Başkanı George W. Bush, İran'a askeri müdahalenin seçenekler arasında olduğunu açıkladı.
- Kasım 2005: Rusya, ABD'nin de kabul ettiği bir planı açıklayarak İran'dan uranyum zenginleştirme faaliyetlerini Rusya topraklarında yapmasını istedi. Bu konuyla ilgili taraflar arasında yapılan bir dizi görüşme 2006 başlarında başarısızlıkla sonuçlandı.
- Ocak 2006: İran nükleer araştırmalara yeniden başladığını açıladı. UAEA mühürlerinin bazılarını da söktü.
- Şubat 2006: İran, tam kapasiteyle uranyum zenginleştirme programına başladığını UAEA'ya bildirdi. BM Genel Sekreteri Kofi Annan, İran'a müzakere masasına dönmesi çağrısında bulundu.
- 29 Mart 2006: BM Güvenlik Konseyi uranyum zenginleştirme programını durdurması için İran'a 28 Nisan'a kadar süre verdi. Tahran yönetimi bu talebi reddetti.
- 3 Nisan 2006: İran, Fars Körfezi'nde yeni yeni silahların denendiği deniz tatbikatı başlattı. Aynı gün dünya piyasalarında petrolün varili yaklaşık 2 dolar arttı.
- 10 Nisan 2006: ABD'de yayınlanan 2 gazete, ABD'nin İran'a saldırı planları yaptığını bildirdi. Gazeteler, ABD'nin saldırılarda nükleer bomba dahi kullanılabileceğini yazdı.
- 11 Nisan 2006: İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad, başarıyla uranyum zenginleştirdiklerini belirterek ülkesinin artık Nükleer Kulübe dahil olduğunu ilan etti.
- 18 Nisan 2006: İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad, ABD'yi ima ederek "saldırganların ellerini kesecekleri" açıklamasında bulundu.
- 25 Nisan 2006: İranlı yetkililer, Güvenlik Konseyi'nin yaptırım kararı alması halinde petrol kartını kullanmama konusunda garanti vermekten kaçınıyor. Petrol fiyatları rekor seviyelerde devam ediyor.
- Aynı gün İran, sahip olduğu nükleer teknolojiyi İslam ülkelerine verme önerisinde bulundu.
