Boğaz ağrısı neden olur?

Halkımızın anjin, boğaz ağrısı, boğaz iltihabı… gibi isimlerle bildiği, biz doktorların ‘akut farenjit' diye isimlendirdiği hastalık, işte tam da bu güzel, güneşli günlerin hastalığı.

FARENJİT NEDİR?

Farenks boğaz demektir. Farenjit de boğaz iltihabı anlamına gelir. Aslında boğazın, biri burun boşluğunun arkasında kalan ve geniz diye de isimlendirdiğimiz bir kısmı ve bir de ağız boşluğunun tam arkasında yer alan kısmı (orofarenks) vardır. Farenjit diyince anlaşılan, boğazın ağzımızı açtığımız zaman görülen kısmının iltihabıdır.

Boğaz iltihaplarının, ani olarak başlayan ve hastayı çok rahatsız eden şekline ‘akut farenjit', uzun süreden beri devam eden ve belirtilerin çok şiddetli olmadığı şekline ise ‘kronik farenjit' denir. Kronik boğaz ağrılarının pek çok nedeni olabilir. Alerjiler, hava kirliliği, sigara dumanı, reflü, burun tıkanıklığı, solunan havanın kuruluğu, alkol, çok sıcak veya soğuk yiyecek ve içecekler, bağırmak… gibi. Pastırma yazı hastalığı olan akut boğaz iltihaplarının çoğu ise enfeksiyonlarla ilgilidir. Bu enfeksiyonların çoğu, yani %80-85'i virüslerle, çok daha azı %10-15'i ise bakterilerle meydana gelir. Bu bilgi çok önemlidir, çünkü virüslerin neden olduğu boğaz iltihapları antibiyotik almadan kendi kendine iyileşirken, bakterilerin etken olduğu iltihapların mutlaka antibiyotiklerle tedavisi gerekir.

VİRAL FARENJİT

Virüslerin neden olduğu hastalığa viral farenjit denir. Bu çoğu zaman, nezle, grip gibi hastalıklara boğaz iltihabının da katılması ile oluşur. Nezleye bağlı farenjitde, burun akıntısı, hapşırma, gözlerde sulanma, öksürük vardır, ama ateş ve genel durum bozukluğu yoktur. Gribin yol açtığı farenjit ise, üşüme-titreme, yüksek ateş, terleme, halsizlik, iştahsızlık, baş ve yaygın vücut ağrıları ile birliktedir. Hasta adeta paçavraya dönmüş ve yatağa düşmüştür. Kızamık, suçiçeği, krup gibi diğer viral çocuk hastalıklarında da farenjit bulguları olabilir.

BAKTERİYEL FARENJİT

Birçok bakteri akut farenjite yol açabilmekle beraber, bunların en önemlisi A grubu beta hemolitik streptokoklar, yani halkımızın ‘beta mikrobu' diye bildiği bakterilerdir. Beta mikrobunun neden olduğu boğaz iltihabı her yaşta görülebilir, ama 5-15 yaşlar arasında daha sıktır. Betalar, öksürme, hapşırma sırasında havaya karışan taneciklerle ve hasta kişilerin salgıları ile kirlenmiş elin burna veya ağza teması ile bulaşır. Hastalığın başlıca belirtileri boğaz ağrısı, yutma güçlüğü, yüksek ateş, baş ağrısı, küçük çocuklarda karın ağrısı ve kusmadır. Bademcikler şiş ve kızarıktır; üzerinde beyaz iltihaplar görülebilir. Boyundaki bezler şişer ve hassaslaşır. Bazı hastalarda deri döküntüleri de olabilir. Bu hastalık bademcik iltihabı, sinüzit, kulak iltihabı ve kızıl gibi hastalıklara ve daha nadiren ateşli romatizma ve böbrek iltihabı(nefrit) gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi
ahmetrasimk@mynet.com