Böyle Bir Mesleğin Varlığına İnanamayacaksınız

Dalkavuk Nedir?

Dalkavuk;kendisine çıkar sağlayacak olanlara aşırı bir saygı ve hayranlık göstererek yaranmak isteyen kimse. Huluskâr, yağcı, yalaka, yağdanlık, yalpak, yaltak, yaltakçı, kemik yalayıcı, çanak yalayacı. (Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük) Bir Meslek Olarak Dalkavukluk

Günümüzde bir karakter bozukluğu olarak bilinen dalkavukluk, Tanzimat öncesinde; kahyaları, nizamnâmeleri ve ücret tarifeleriyle bir esnaf zümresiydi.

Topkapı Sarayı arşivinde I. Mahmut dönemine ait, kime hitap ettiği belli olmayan bir arzuhal mevcuttur.
Bu arzuhalin günümüz Türkçesine çevrisi şu şekildedir:

"Devletli,inayetli, merhametli Efendim;
Kimsesiz dalkavuk kullarınızın arzuhalidir. Her sene Ramazan-ı Şerif geldiğinde, İstanbul'da, davetli davetsiz iftarlara gideriz. Alimlerin, devlet büyüklerinin ve sair büyüklerin, mevki sahiplerinin sofralarında çeşitli nefis yemekler, şerbetler, türlü türlü reçeller, tavuk göğüsleri, elmaspareler, helvalar, kaymaklı baklavalar, ekmek kadayıfları, aşureler, hoşaflar yer içeriz; üstüne göbek tütünü ve kahveyle ikram görürüz. Lakin içimizde bazı terbiyesizler bulunup edebe uymayan hareket ve tavırlarıyla velinimetlerimiz efendilerimizi gücendirmektedir ve bunun zararı da hepimize dokunmaktadır. Dalkavukluk sağlam bir nizama bağlanmazsa hepimizin açlıktan öleceği aşikardır. Kadim nizam ve kanuna göre yeniden bir nizama bağlanmasını, uygun olmayanların içimizden atılmasını, tavır ve hareketleri hepimiz tarafından kabul gören Şakir Ağa'nın başımızakahya tayin olunmasını ve eline memuriyetini bildiren bir kıta ruhsatname ihsan buyurulmasını niyaz ederiz.
Emir ve ferman devletli, inayetli efendim sultanım hazretlerinindir.
Dalkavuk Kulları" Dalkavukluk Mesleğinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Topkapı Sarayı'nda bulunan belgede dalkavukluk mesleğinin icrasına ilişkin şu kısımlar yer almaktadır :

"Dalkavuklar, soylu ve yüksek mevkili kişilerin huzurlarına girdiklerinde etek öperler. Oturacakları yer, tırabzan yanındaki küçük minderlerdir. Vazifeleri, hane sahibi olan zatın mizaç ve tabiatına uygun şekilde konuşmak, meclise neşe vermek, keder verici sözlerden zikr-i müstekreh tabirlerden (iğrenç sözlerden) ve küfürlerden gayetle sakınmaktır. Hane sahibi ne söylerse fevkalade yardakçılıkla tasdik edecekler ve asla aykırısından söz söylemeyeceklerdir. Verilen ihsanı gizlice alacaklardır, verilen paranın çokluğuyla meslektaşları arasında övünmeyeceklerdir." Dalkavukluk Ücret Tarifesi

Dalkavukluk sadece söz ve velinimete yardakçılık şeklinde icra edilmezdi. Dalkavuklar aynı zamanda bedenlerini de bir eğlence aletine çevirerek mesleklerinde kullanırlardı.

Topkapı Sarayı'ndaki belgenin içerisinde bir de dalkavukluk ücret tarifesi yer almaktadır.

• Dalkavuğun burnuna fiske vurmak (Fiske Başına) 20 Para

• Dalkavuğun başına kabak vurmak 30 Para

• Dalkavuğun yüzünü tokatlamak (tokat başına) 30 Para

• Dalkavuğu oturduğu minderden ve setten aşağı yuvarlama 30 Para

• Dalkavuğu merdivenden aşağı yuvarlama 180 Para (Bir yeri incinir ve kırılırsa tedavi ve cerrah parasını şakayı yapan verir.)

• Dalkavuğun çıplak başına tokat atmak (Tokat Başına) 45 Para

• Elinde beş on kıl kalmak ve dişlerini leylek gibi çatırdatmak şartıyla sakal zelzelesine 60 Para

• Sakal boyamasına 60 Para (Sakalının yarısı veya tamamı arpa boyunca kesilirse, şakayı yapan dalkavuğun 3 aylık nafakasını verir. Bu nafaka ayda 30 kuruştan 90 kuruştur.)

• Dalkavuğun kafasına iri bir yumruk indirme (yumruk başına) 40 Para

• Dalkavuğun ellerine ve ayaklarına domuz topu bağlama 40 Para

• Yüzüne mürekkep ve kömür ile kara sürme 37 Para

• Kuyruğu dışarıda kalmamak üzere bir fındık faresini ağzının içine kapatma 400 Para

• Sakız dolabına (Bostan Dolabı) Bağlanarak Su İçinde Bir Miktar Durdurulmak Şartıyla Bostan Kuyusunda Bir Devrine 600 Para (Bu şakaya birden fazla her devir için ayrıca 100 para verilir. Dalkavuk boğulur ölürse cenaze masrafları şakayı yapana aittir.)

• Bir tarafının üzengisi olmayarak haşarıca bir hayvana bindirilip temaşasından hoşlanılırsa 300 Para

• Bir salkım üzümün sapıyla beraber yedirilmesi 40 Para

Dalkavuğun Payına Düşen...

Sultan III. Murat dalkavuğun meclisteki latifelerinden oldukça memnun kalmıştı. Dalkavuğa isteğini sordu. Dalkavuk 100 sopalık falaka istedi. Dalkavuğun bu isteği üzerine Sultan ve oradakiler hayretler içinde kaldılar.

Sultan III.Murat dalkavuğa bu isteğinin sebebini sordu.
Dalkavuk "50 sopa vurulmadan nedenini söylemem." cevabını verince, hemen orada falaka hazırlandı ve dalkavuğa 50 sopa vuruldu.

Sıra isteğinin sebebini açıklamaya gelmişti. Dalkavuk söz aldı ve anlatmaya başladı; "Sultanım buraya gelip de size her hizmet ettiğimde verdiğiniz altınların yarısına görevli kapıağası bu da benim hakkım diyerek el koyuyor. Madem benim bugünki hakkım dayaktır, kalan 50 sopa da kapıağasının hakkıdır."

Sultan III. Murat dalkavuğun parlak zekası karşısında hayran kalır ve kalan 50 sopanın da kapıağasına atılması emrini verir. Sonuç Olarak:

Dalkavukluğun ne kadar meşakkatli ve riskli bir meslek olduğu tarihi vesikalardan da anlaşılmaktadır.

Bu sebeptendir ki kaliteli bir dalkavuk kolay kolay yetişmemektedir.