Bronşit: Nedenleri, belirtileri, tedavisi

Akut ve kronik olarak ikiye ayrılan bronşit, sık sık renksiz bir mukus maddesiyle birlikte öksürük olarak ortaya çıkar. Akut bronşit hastalığı oldukça yaygın olan, solunum yolu enfeksiyonlarından ve soğuk algınlığından meydana gelen bir hastalık türüdür. Kronik bronşit ise akut bronşite göre daha ciddi bir durumdur. Bronş tüplerinin tahriş olması ya da iltihaplanması sonucunda oluşur. Bu durumun en belirgin sebebi ise çok fazla sigara tüketilmesidir.

Akut bronşit, nedenleri doğru saptanarak tedavi edildiği takdirde iyileşme süresi kısa olan bir hastalıktır. Fakat iyileştikten sonra öksürüğün hemen geçmesi beklenmez. Eğer bronşlarda meydana gelen sürekli nöbetler varsa kronik bronşit oluşma ihtimali yüksektir. Kronik bronşit ise tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkıyor.

Akut bronşit soluk borusu da dahil olmak üzere tüm bronşların ani inflamasyonudur. Hastalığın oluşması sırasında alt solunum yollarında ödem meydana gelir ve mukus artışı gözlenir. Genellikle üst solunum yolu rahatsızlıklarıyla başlayıp tedavi edilmediği veya gerekli özenin gösterilmediği durumlarda alt solunum yollarına kadar ilerleyip orada da devam edebilir. Bu durum ise kronik bronşit olarak tanımlanır.

BRONŞİTİN NEDENLERİ NELERDİR?

1. SOLUK BORUSU VE BRONŞLARIN İLTİHABI

Çeşitli mikroorganizma ve bakteriler, solunum yoluyla soluk borusu ve bronşlarda iltihaplanmalara neden olabilir. Genellikle sonbahar ve kış aylarında görülür. İltihaplanma, sigara, toz, duman gibi boğazda tahrişe neden olan faktörlerle birlikte bronşite dönüşür.

2. DİĞER SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI

Bakteriler ve virüsler özellikle kış aylarında artış gösterir. Vücut direncinin de düşmesiyle birlikte bakteri ve virüslerin gösterdiği artış hastalıklara sebep olur. Sürekli grip ve soğuk algınlığı gibi hastalıkları geçirmek bronşite yakalanma ihtimalini artırır.

3. ZEHİRLİ GIDALAR

Hava kirliliğinin yoğun olarak yaşandığı bölgelerde sürekli olarak bulunmak mukus salgısını artırır. Duman, kükürt dioksitin çok fazla olduğu havaları solumak bronşite yakalanma riskini artırır. Egzoz gazlarına karşı duyarlı kişilerin bronşit olma ihtimalleri yüksektir.

4. SİGARA KULLANIMI

Kronik bronşit oluşmasının en belirgin ve güçlü sebebi sigara kullanımıdır. Günde 20 adetten fazla sigara içen insanların bronşite yakalanma ihtimalleri sağlıklı bir hayat süren insanlara göre daha fazladır. Ayrıca sigara bronşlarda mukus oluşumunu da artırır ve zamanla bronşların gücünü azaltır.

5. HAVA KİRLİLİĞİ

Çevre ve iklim gibi yaşam kalitesine bağlı faktörlerin kötülüğü, aşırı tozlu veya çok nemli ortamlarda bulunmak, çok fazla soğuğa maruz kalmak gibi nedenlerle bronşların hastalıklara karşı dirençleri azalır.

6. KRONİK HASTALIKLAR

Kronik astım, kronik fibroz, kronik akciğer enfeksiyonları gibi hastalıklar akciğerlerde ve bronşlarda zayıflamaya neden olur. Zayıflayan bronşlarda kızarıklık ve şişlik meydana gelir.

BRONŞİT NASIL ORTAYA ÇIKAR?

Bronşit öksürük, balgam şeffaflığı gibi pek çok nedenle ortaya çıkabilir. Aynı zamanda iki türden oluşur. Akut bronşit bu belirtiler sonucunda ortaya çıkıp tedavi edilebilir. Fakat kronik bronşit aniden ortaya çıkan bir hastalık değildir. Yaşanılan soğuk algınlığının tedavisi sonrasında hastada birkaç hafta boyunca sürekli öksürük gözlenir. Öksürükle beraber fazla miktarda balgam çıkarmaya devam edilir. Kronik bronşit genelde sigara içenlerde görüldüğü için bu öksürük sigara öksürüğü olarak da isimlendirilir. Zaman geçtikçe, öksürük ve balgam çıkarma her soğuk algınlığından sonra artış gösterir. Bu belirtilerin tümü her yıl tekrar etmeyi sürdürür.

BRONŞİTİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR*

• Araç dumanı, yemek dumanı ve yangınlar da dahil olmak üzere tüm hava kirliliklerine maruz kalan,
• Hayvan tüyüne, toz parçacıklarına veya polene olan alerjisi olan,
• Gizlenmiş akciğer hastalıkları yaşayan,
• Sigara dumanına maruz kalan,
• Çok fazla miktarda sigara içen kişilerin bronşite yakalanma ihtimalleri yüksektir.
• Bireylerin vücut dirençlerinin düşük olması kronik şartlarda bronşit oluşumunu kolaylaştırır.
• Tahıl ve tekstil sektöründe çalışan kişilerin akciğerlerine dolan iplik ve tahıl posasının parçaları akciğere yapışıp tahribat oluşumuna neden olur. Bu sektörlerde çalışan kişilerin çalışma şartları nedeniyle bu hastalığa yakalanma ihtimalleri daha yüksektir.
• Ciddi mide yanmaları, devamlı nöbetlerle boğazı tahriş etmeye başlar ve bronşit olma eğilimini artırır.

Bronşitin Belirtileri Nelerdir?

1. ÖKSÜRÜK

Akut bronşitin neden olduğu öksürük bazı durumlarda kurudur. Genellikle balgamla birlikte görülür. Akciğerlerin ürettiği bir sıvı olan balgamın çok olması akciğerin enfekte olduğu ve alt solunum yollarında bir sorun olduğu anlamına gelebilir. Çok yoğun balgam görülüyorsa hasta zatürreye karşı da önlem almalıdır. Bronşit öksürüğü oldukça şiddetli ve yoğundur. Hastanın öksürmesi belirli bir zaman sonra göğüs ve karın bölgesinde kasılmalara ve ağrılara neden olabilir. Çok nadir de olsa öksürük yüzünden kaburga zedelenmeleri veya hasta bayılmaları yaşanabilir. Sabah saatlerinde, nemli havalarda ve kış aylarında öksürük artışı gözlenir.

2. NEFES DARLIĞI

Akciğerlere hava girişi ve çıkışını sağlayan bronşların iltihap ya da balgam nedeniyle daralması hastanın hırıltılı soluk alıp vermesine neden olabilir. Solunum yollarında yaşanan bu problemler beraberinde nefes darlığı yaşatır. Bronşların dolu olması ve sürekli öksürük yüzünden göğüs bölgesinde rahatsız hissi ve ağrı oluşabilir. Bronşlar sürekli dolu olduğu için oksijen alımı bronşlar içinde güçleşir.

3. BALGAMIN ŞEFFAFLIĞI

Bronşitin en belirgin belirtisi balgamın şeffaf olmasıdır. Bunun yanında sarı, sarı-gri ve yeşil renklerde de balgam gözlenebilir. Çok nadir de olsa kanlı balgama rastlanılması muhtemeldir.

4. HALSİZLİK

Hasta enfeksiyona ve öksürüğe bağlı olarak kendini sürekli olarak yorgun hisseder, günlük işlerini halledemeyecek kadar halsiz düşer.

5. AĞRILAR VE ATEŞ

Enfeksiyonel bir hastalığın devamı olduğu için ara ara titreme ve hafif ateş durumu gözlenir. Hafif ateşin beraberinde ara ara ürpermelere de rastlanır. Bronşların dolu olmasıyla sürekli öksürme hali göğüs bölgesinde ağrılara neden olur.

6. MORARMALAR

Bronşit sonucunda akciğerlerde oksijen azlığı gözlenebilir. Vücudun uzuvlarına yeterli miktarda oksijen gidemez ve sonucunda dudakta ve ellerde zamanla morarmalar oluşur.

BEBEKLERDE BRONŞİT

Bebeklerde bronşit oluşması influenza virüsü, bakteriler, solunum yolunun tahrişine neden olan maddeler ve bağışıklık sisteminin zayıflığından dolayı ortaya çıkar. Özellikle yoğun sigara dumanına maruz kalan bebeklerde bronşit daha yüksek oranda gözleniyor.

Bebeklerde öksürüğün belirtileri yetişkinlere benzerlik gösteriyor. Bebeklerde öksürük, yoğun mukus artışı, nefes almada güçlük, ateş ve uyku düzeninin bozulması gibi belirtiler görülür.

Bebeklerde bronşit tedavisinde ise hijyen oldukça önemli bir etkendir. Bebeğin yaşadığı ortamın mutlaka temiz, nemli ve havalanmış olması gerekir. Bebeğin beslenmesine ve sıvı alımına gereken özen gösterilmelidir. Bunun yanında bebeğinizi mutlaka bir doktora götürerek doktorun önerdiği balgam söktürücü ve diğer ilaçları düzenli bir şekilde kullanmalısınız.

KRONİK BRONŞİT VE AMFİZEM ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Amfizem ve kronik bronşit, KOAH hastalığına neden olan iki hastalık türüdür. Bu hastalığın temel sebebi ise aşırı miktarda sigara tüketmektir. Sigara dumanı ve hava kirletici diğer maddeler, hava yolu boyunca mukusun hareketini sağlayan tüylere zarar verir. Bu durumda kronik öksürük sorunu ortaya çıkar. Yani her iki hastalıkta da hava yolu ciddi anlamda zarar görür.

Amfizem, tahrip olmuş solunum yolları nedeniyle ortaya çıkar ve kronik bronşitten çok daha şiddetli bir hastalıktır.

ALERJİK BRONŞİT NEDİR?

Alerjik bronşit alerjik astımın bir türüdür. Bu durum her yaş grubundan bireylerde görülebiliyor. Hastalığın nedeni çevresel koşullar ve genetik yatkınlıktır. Belirli testlerle ve doktorun hastaya yönelteceği bazı sorulara aldığı cevaplarla hastalığın teşhisi mümkün. Tedavi başlamadan önce hastanın, hastalığın hangi evresinde olduğunun belirlenmesi gerekir, tedavi hastanın yaşına ve hastalığın şiddet bağlı olarak farklılık gösterir. Eğer alerjik bronşit hastalığının belirtilerini yaşıyor ve bu hastalıktan şüpheleniyorsanız mutlaka bir göğüs hastalıklara hekimine başvurmalısınız.

BRONŞİT TEŞHİSİ NASIL YAPILIR?

• Göğüs bölgesinden alınan X-ray görüntüleri sonucunda yaşanan öksürüğün zatürre mi yoksa başka nedenlerden mi kaynaklandığı belirlenir. Özellikle sigara kullanan insanlar için bu görüntüler büyük bir önem kazanıyor.
• Mukus olarak bilinen balgam ise akciğerden gelen öksürükle oluşur. Balgam testiyle, balgamın ne derece ciddi olduğu ve bakteriyel olup olmadığı belirlenir.
• Akciğerlerde ne kadar hava bulunduğunu ölçmek için spirometre cihazı kullanılır. Aynı zamanda bu cihaz ne kadar nefes alıp verildiğini ve nefes alıp verme süresini belirler.

BRONŞİT TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

1. ÖKSÜRÜK İLACI

Bronşit sırasında oluşan öksürüğü bastırmanın en etkili yolu öksürük ilaçları olarak görülse de bu ilaçlar balgam oluşumunu artırıyor. Öksürük, akciğerlerden ve hava yollarından tahrişi atmayı kolaylaştırır. Uykunuzu bölecek derecede şiddetli öksürüyorsanız ilaç kullanabilirsiniz ancak zorunda kalmadıkça kullanmamanız önerilir.

2. ANTİBİYOTİKLER

Bronşit tedavisi için doktor tavsiyesine başvurmadan eczanelerden alınan antibiyotiklerin hastalığı iyileştireceği tamamen bir yanılgıdan ibaret. Bronşit tamamen virüslere bağlı bir hastalık olduğundan dolayı antibiyotik tam anlamıyla çözüme ulaştırmaz. Ancak bazı durumlarda bakteriyel fonksiyonları vücuttan uzaklaştırmak için doktorlar antibiyotik kullanılmasını önerebilir.

3. DİĞER İLAÇLAR

Herhangi bir şeye alerjiniz varsa doktorunuz buna göre ilaçlar önerir. Örneğin; astım veya kronik akciğer hastasıysanız doktorunuz size nefes alma cihazı, iltihabı atmak ve kapanan akciğerleri açmak için çeşitli ilaçlar önerebilir.

BRONŞİT HASTALARI İÇİN DOĞAL TEDAVİ YÖNTEMLERİ

• Balın anti-bakteriyel özelliği bronşit tedavisinde oldukça fayda sağlar. Hem boğazın yumuşamasına yardım eder hem de bağışıklık sistemini güçlendirir. Bir fincan çaya 1 tatlı kaşığı bal ekleyerek tüketebilirsiniz.
• Boğaz iltihabını ve boğaz tıkanıklığını azaltmak için, 1 bardak kaynayıp ılımış suyun içine birkaç damla limon suyu ve 2 çay kaşığı bal ekleyip, bu karışımı tüketebilirsiniz.
• Şiddetli öksürük ve öksürüğün neden olduğu ağrıları azaltmak için kekik yağı kullanabilirsiniz. Dil altına 1 damla kekik yağı damlatarak hem bronşitleri rahatlatabilir hem de bu sayede rahat nefes alabilirsiniz.
• Tuzlu suyun tuz miktarını ayarlayıp tüketmek boğaz tahrişini yatıştırır. Bunun için 1 çay bardağı ılık suyun içine 1 çay kaşığının ucuyla tuz ekleyip karıştırın ve bununla günde 3 kez gargara yapın.
• Zencefil hem bağışıklık sistemini güçlendirir hem de iltihap sökücüdür. Boğaz iltihabını temizleyerek bronş tüplerini tedavi eder. Bunun için zencefil, tarçın ve karanfili toz haline getirin. 1 bardak sıcak suyun içine 1 çay kaşığı karışımdan ilave edip tüketebilirsiniz.
• Portakal suyu C vitamini açısından oldukça zengin bir meyvedir. C vitamini ise bağışıklık sistemini güçlendirir. Bademle birlikte portakal suyu tüketmek boğaz ağrılarına oldukça iyi gelir. 1 su bardağı portakal suyunun içine 1 tatlı kaşığı çekilmiş badem ekleyin, karıştırın ve taze taze tüketin.
• Sarımsak, akut bronşit tedavisinde kullanılan doğal bir besindir. Sarımsağın doğal antibiyotik özellikleri mevcuttur. Bunun için 1 bardak süte 3 diş sarımsak doğrayıp kaynatın ve bu karışımı soğumadan tüketin.
• Soğan, anti-bakteriyel ve anti-viral özellikleri sayesinde iltihabı çözerek boğaz ağrısını yileştirir. Bunun için her sabah aç karnına 1 çay kaşığı çiğ soğan suyu tüketin. Ayrıca soğanı salatalarda ve yemeklerde de bolca kullanabilirsiniz.
• Zerdeçal öksürük tedavisinde kullanılan en etkili ilaçlardan biridir. İltihap söktürücü özelliği bulunur. 1 bardak sütün içine 1 çay kaşığı toz zerdeçal ekleyip kaynatın. Karışım ılık hale gelince tüketin. Aç karnına tükettiğinizde daha etkili sonuçlar alabilirsiniz.
• Limon, bronşitten kurtulmada önemli bir yardımcıdır. 1 bardak suyun içine 1 çay kaşığı taze limon kabuğu rendeleyin ve 2 dakika dinlendirip bu karışımı tüketin.
• Bronşit hastaları vücutlarını sürekli nemli tutmalıdır. Bunun için günde en az 10 bardak su içmeniz gerekiyor.
• Alkol ve kafein içeren besinler vücutta su kaybına neden olduğu için bu süreçte bu içeceklerden uzak durmalısınız.
• 1 adet muzu sıcak suda bekletin ve daha sonra bu karışımı için. Kısa süre içinde nefesinizde açılma hissedeceksiniz.
• Öksürüğü hafifletip akciğerleri açmak için okaliptüs yağını kullanın. Bunun için bir tencereye 3 bardak su koyup kaynatın. Kaynadıktan sonra içine 15 damla okaliptüs yağı damlatın ve buharı yavaş yavaş solumaya başlayın. Buhar azalana kadar solumaya devam edebilirsiniz.
• Kış aylarında kalorifer peteklerinin üzerine su dolu kaseler koyarak odanın nemlenmesini sağlayabilirsiniz. Gün içerisinde dinlenin ve uykunuzu iyi alın. Hastalık döneminde ağır fiziksel aktivitelerden uzak durun.
• Soğuk havalar bronşite bağlı öksürüğün artmasına neden olduğu için dışarı çıkarken atkı veya maskeyle ağzınızı ve burnunuzu koruma altına almaya özen gösterin.
• Nane ve zencefil çayları tüketebilirsiniz. Bu çayların öksürük hafifletici etkisi bulunuyor. Özellikle nanenin içindeki mentol akciğerlerde mukus birikimini azaltıp öksürük yoluyla dışarı atılmasını sağlar.
• 1 bardak sıcak suyun içine 5 yaprak adaçayı ekleyin ve bardağın ağzını kapatarak 10 dakika demlendirin. Demlenme işleminden sonra içine bir miktar bal ekleyip çok bekletmeden karışımı tüketin.
• Susam tohumunu bronşitin neden olduğu göğüs ağrıları için kullanabilirsiniz. 1 tatlı kaşığı susam ve 1 tatlı kaşığı keten tohumunu balla karıştırarak günlük olarak tüketin.
• Acı biber kalın ve inatçı mukusun dağılmasına katkı sağlar. Yemeklerde bol bol acı biber tüketmek mukusun çözülmesini kolaylaştırır.
• Tarçın ve bal karışımı bronşit belirtilerini hafifletir. Aynı zamanda antioksidan içeriği sayesinde bağışıklık sistemini de güçlendirir.