Bu düğüm nasıl çözülecek

AK Partili Ahmet İyimaya ise Gül’ün referandum kararı alması durumunda geçici maddenin 330 oyla kaldırılması formülünü önerdi.

Yerel seçimlerin 5 ay öne alınarak 27 Ekim 2013 tarihinde yapılmasına ilişkin anayasa değişikliği teklifinin ikinci tur oylamasında, referandum aralığında kalan 360 “kabul” oyuyla çıkmasının ardından gözler referandum kararını verecek olan Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e çevrildi.

Referandum şokunu üzerinden atmaya çalışan AK Parti yönetiminde, Cumhurbaşkanı Gül’ün kararına göre alınacak pozisyon konusunda tartışma yaşanıyor. Bazı isimler, “Cumhurbaşkanı yasayı geri gönderir, kışın külfetli bir referandum yapmanın pratikte hiçbir yararı yok” görüşünü savunuyor. Az sayıda isim ise, Gül’ün yasayı geri göndermesi halinde düzenlemenin “askıya alınabileceği” görüşünü öne sürüyor. AK Parti Meclis grubunda, Başbakan Erdoğan’ın konuyu Cumhurbaşkanı Gül ile görüşeceği, yerel seçimler konusunda yeni yol haritasının böylece şekilleneceği beklentisi hakim.

Askıya alma gündemde

Milliyet’in sorularını yanıtlayan AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, Cumhurbaşkanı Gül’ün anayasa değişikliğini her türlü gerekçe ile geri gönderebileceğini belirterek, “Geri göndermenin yazılı olarak tek bir gerekçesi yok. Anayasa’nın 175. maddesinde net yazılmamış” dedi. Cumhurbaşkanı Gül’ün yasayı onaylaması halinde “referandumun” kaçınılmaz olduğunu kaydeden Elitaş, “Geri gönderirse AK Parti düzenlemeyi askıya almayı oturur görüşür. Şuanda askıya almak, geri çekmek gibi bir düşüncemiz yok” diye konuştu.

**‘Milleti sandığa dökmenin alemi yok’**

TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu ise, Cumhurbaşkanı Gül’ün yerel seçimin erkene alınmasına ilişkin anayasa değişikliğini iade edeceğini düşündüğünü belirterek “Büyük çapta bir paket olsa referandum denenebilir ama bir seçim tarihi için durup dururken milleti sandığa dökmenin ve memleketi bir seçim havasına sokmanın bir anlamı yok. Tekrar geldiğinde ne yapılır çok onu iyi bilemiyorum” dedi. Cumhurbaşkanı’nın yasayı geri göndereceğini düşündüğünü kaydeden Kuzu, “Öyle gözüküyor, muhtemelen öyle yapacak. Durup dururken milleti sandığa dökmenin bir anlamı yok” yorumunu yaptı.

**1 yıl tartışması**

Anayasanın 67. maddesinde yer alan seçim kanunlarında gerçekleştirilen değişikliklerin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmayacağı düzenlemesi de yine tartışma konusu oldu. Referanduma gidilse ve yasa kabul edilse bile yerel seçimlerin 27 Ekim 2013’te yapılamayacağı tartışması dün tırmanırken Ak Parti ise, bu görüşe karşı çıkıyor.

TBMM Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya, NTV’ye yaptığı açıklamada, 1 yıl düzenlemesinin burada geçerli olmayacağını söyledi. İyimaya, “Anayasa değişikliği bakımından seçimlerin 27 Ekim’e alınması ilişkin anayasanın 67. maddesinin ilgili fıkra hükmü uygulanamaz. Kanun değişikliğinden sonra ‘1 yıl içinde yapılacak seçimlerde kanun değişlikleri uygulanmaz’ yasağı artık bu değişikle uygulanmayacak. Bloke ettik, askıya aldık” dedi.

**‘Geri çekme yetkisi var’**

İyimaya “Takdir Cumhurbaşkanındır. Ancak Cumhurbaşkanımız geri geri göndermeyip onaylar; Resmi Gazete yayınlarsa, inisiyatif YSK’ya geçer. Yasama organı, kabul ettiği, onanmaya ya da halk oylamasına giden projeyi geri alabilir. Anayasa değişikliğindeki usulle, kabul alt sayı oranındaki (330) sayıyla teklifi geri çekebilir.” dedi.

Adalet Komisyonu Başkanı İyimaya Milliyet’e yaptığı açıklamada, Parlamento’nun bir yasa ve anayasa düzenlemesini çıkardığı usülde geri alabilme yetkisi olduğunu belirterek konuşmasını şöyle sürdürdü:?

“Bunu Cumhurbaşkanı’nı halkın seçmesini düzenleyen anayasa değişikliği sırasında yaptık. Düzenleme TBMM’den çıktı. Referandum kararı alındı. Sonra biz geçici bir maddeyi geri çektik. Bunun için 330 oy gerekiyor. Bunun için YSK’ya itiraz ettiler. İtirazları kabul edilmedi. Yürürlüğe girmeden bunu yok edebilirsin, geri çekebilirsin. İdare hukukunda var. İdari işlemler geri alınabilir. Ancak bu yetkinin bu anayasa değişikliğinde uygulanacağını zannetmiyorum” dedi.

**Gül’ün zor seçimi**

Ankara kulislerinde, gözlerin çevrildiği Cumhurbaşkanı Gül’ün, kararını verirken, yasal mevzuatın yanı sıra Türkiye’nin içinde bulunduğu durum, yaşanan iç ve dış sorunlar, referandumun maliyeti ile referanduma gidilmesi halinde bunun hangi koşullar ve atmosferde yapılacağını da gözeteceği belirtiliyor.

Kanuna göre, yasal sürelerin tamamı kullanıldığında referandumun kışın en sert dönemi olan 23 ya da 30 Aralık’ta yapılması gerekecek. Suriye ile doruk noktasına ulaşan gerilim ve kış aylarında, başta sandık güvenliği olmak üzere gözönüne alınması gereken iç güvenlik koşullarının da Çankaya Köşkü tarafından değerlendirmeye alınması bekleniyor. Gül, referandum kararı alması halinde, Türkiye, yerel seçim, cumhurbaşkanlığı seçimi ve genel seçimler zincirinin başına bir başta sandık daha eklemiş olacak.

**Teklifi iade edebilir**

Gül, bu durumu gözeterek, teklifi, madde metni ya da gerekçesi nedeniyle TBMM’ye iade edebilir. Ancak TBMM’nin bu durumda teklifi, 367’nin üzerinde bir oyla kabul etmesi gerekiyor. Bu nedenle iade halinde hükümetin önünde ya teklifi yeniden Genel Kurul’a getirmeyerek seçimi erkene alma hedefinden vazgeçme ya da referandum riskini gözeterek yeniden görüşme seçenekleri olacak.

Kanunun 367 ve üzerinde bir oyla kabulü halinde ise gözler yeniden Gül’ çevrilecek. Gül, isterse paketi referanduma götürebilecek. Bu yolu seçmezse, kanunu onaylayacak ve yerel seçim erkene alınmış olacak.

Gül, referandum kararı da alabilir. Şu durumda kanun Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra Yüksek Seçim Kurulu takvim belirleyecek. Resmi Gazete’de yayımdan sonra en geç 60 gün içinde referandum yapılıyor.