1993 yılında ihale yöntemiyle yapılan sözde restorasyon betonla yapılırken, geçen yıl yapımına başlanan restorasyon da ise sıfır çimento kullanıldı. Ancak 1993 yılındaki yapı adeta yeniden inşa edilmiş bir beton evi andırırken, günümüzde bilimsel verilerle kazı ekibince yapılan restorasyon ile tarihi kale eski görünümüne kavuştu.
Önceki gün Foça’da Ceneviz Osmanlı kalesinin açılışı yapıldı. Tamamen orijinal taşları kullanılarak ve horasan harcı ile restore edilen kale muhteşem bir görüntü ile ortaya çıktı. Restorasyonların çok eleştiri aldığı günümüzde tarihi eserlerin nasıl onarılması gerektiği gösterildi. Sıfır çimento ile eskisinden sağlam olan kale duvarları ve surları bu restorasyon sayesinde UNESCO Kültür Mirası Geçici Listeye girmeyi başardı.
Kazı Başkanı Prof. Dr. Ömer Özyiğit bilimsel restorasyonun proje yürütücüsü. Milyonlarca liraya mal olacak restorasyonu cüzi desteklerle ayağa kaldırdı. Neredeyse yok pahasına denecek kadar harcama ile müthiş bir restorasyon yapılabileceğini ispat etti. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin maddi katkıları yadırganmaz. Bizzat Başkan Aziz Kocaoğlu restorayona hem lojistik hem de maddi destek sağladı. Kültür ve Turizm Bakanlığı da kazılara büyük önem veriyor. Özellikle de kalenin UNESCO Kültür Mirası listesine girmesi noktasında bakanlık yoğun bir diplomasi yürütüyor.
Prof. Özyiğit kalenin restorasyonuna başlamadan önce 11 ilke belirledi. Bu ilkelerin içinde en önemlisi kesinlikle çimento kullanmamak. Özyiğit formülünü testlerle kendi bulduğu horasan ve toprak harçla yaptığı restorasyon için binlerce yıl doğal şartlara dayanacağını iddia ediyor. Kalenin kulelerini de orijinal olması açısından bilerek tamamlamadıklarını, sur duvarlarının taşlarını da arkeolojik kazılarla orijinallerini kullandıklarının altını çiziyor.
Osmanlı Ceneviz kalesi 1983 ve 1993 yıllarında 10 yıl ara ile daha önce de iki kez restore edilmiş. Dönemin Kültür Bakanlığı tarafından ihaleyle verilen restorasyonlarda binlerce lira harcanmış. Ancak gelin görün ki tarihi kale resmen bu restorasyonlarla katledilmiş. Hatta buna restorasyon bile demek büyük yanlış. Çünkü kalenin orijinalliği tamamen bozulmuş. Fabrikasyon taşlarla beton dökülüp çimento ile yapılan restorasyon(!) ile adeta kale yepyeni bir görünüme kavuşmuş. Başkan Kocaoğlu açılıştaki konuşmasında eski restorasyonlar için ‘’çakma’’ tabirini kullanarak haklı bir eleştiride bulundu. Kazı başkanı Özyiğit ise o dönemde bu onarımı durdurmak istediğini ancak başarılı olamadığını söyledi.
Kaynak: Ömer Erbil
