Türkiye İsraf Raporu, Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda araştırma şirketi ve Hacettepe Üniversitesi akademisyenleri işbirliğiyle Türkiye genelinde 26 ilde 2 bin 209 tüketici ile yapılan anket verilerine dayanılarak hazırlandı. Anket 18-29 yaş aralığında, bin 405 ve 3 bin lira gelir grubunda, evli ve ücretli çalışanlar ile yapıldı. Araştırmada aylık ortalama hane giderlerinden, konut, otomobil ve eşya sahipliğine; bireylerin israf algısından gıda, ekmek, giyim, tüketim davranışına ve israfına; geri dönüşüm kavramının toplumdaki yerinden, bireylerin tasarruf, birikim ve borçlanma davranışlarına kadar pek çok başlıkta önemli tespitler içerdi.
Gıda tüketim davranışları ve israfına ilişkin olarak anket sonuçlarına göre, bireylerin çoğunluğunun haftada bir gıda alışverişi yaptığı, en çok marketlerden, ikinci sırada pazarlardan alışveriş yaptığı tespit edildi. Türk halkının geleneksel yapısı ve alışkanlıklarına paralel olarak hanelerin büyük çoğunluğu evinde yemek pişirdiği belirlendi. 2017 araştırma sonuçları dikkate alındığında bitirilemeden çöpe atılan yemek miktarında artış olduğu tespit edilirken, gıdaların tüketilmeden çöpe atıldığını belirtenlerin oranı yüzde 22,8 olduğu tespit edildi. Gıdaların çöpe atılma nedeni olarak da gıdanın bozulması ve tüketilememesi olarak kayıtlara geçti.
Türk halkının ekmeği her gün satın alma oranın çok yüksek düzeyde olduğu belirtilen raporda, "Araştırmaya katılanların bireysel günlük ekmek tüketim miktarı ortalama yaklaşık 0,78 adet olarak tespit edilmiştir. Haftada ortalama iki adet ekmeğin çöpe atıldığı tespit edilen araştırmada, satın aldığı ekmeği tüketemeden çöpe attığını ifade eden bireylerin oranı yüzde 11,7 olarak belirlenmiştir" denildi.
Cep telefonu olan bireylerin neredeyse tamamının akıllı telefon kullandığı belirlenen araştırma sonucuna göre, bireylerin ortalama 3,7 yılda bir cep telefonu değiştirdiği belirlendi. Bireylerin cep telefonu değiştirme nedenleri arasında öncelik bozulma ve piyasaya çıkan yeni modele sahip olma isteği olduğu kaydedilen raporda genç yaştaki bireylerin daha ileri yaş gruptakilere göre daha sık cep telefonu değiştirdiklerinin tespit edildiği kaydedildi.
Otomobil sahipliğinin 2017 yılı araştırma sonuçlarına göre artış kaydedildiği belirtilen raporda, otomobil değiştirme sıklığının sekiz yıl ve üzeri olduğu, katılımcıların çoğunluğu ekonomik olduğu gerekçesiyle ulaşım aracı olarak toplu taşıma araçlarını kullandığı, ortak araç kullanımı çok düşük seviyelerde kaldığı ifade edildi. Bir önceki yılın sonuçları ile karşılaştırıldığında otomobil sahibi olanların oranının yüzde 27,3'den, yüzde 31,1'e yükseldiğinin görüldüğü belirtildi.
Son bir yıl içerisinde aylık gelirinin bir bölümünü biriktirerek finansal tasarruf yapanların oranı 2017'de yüzde 13,6 iken, 2018 yılında bu oranın yüzde 38,1 olarak belirlendi. Öte yandan 2017 yılı araştırmasına katılan bireylerin çoğunluğu tasarruflarını banka mevduatında değerlendirirken 2018 yılı araştırmasına katılanların çoğunluğu tasarruf aracı olarak tercihini altından yana kullandı. Araştırma sonuçlarına göre bireylerin yüzde 72,2'si yerli malı kullanımının israfı önlemeye ve tasarrufa katkı sağlamaya olumlu etkisi olduğunu düşündüğünü belirtti.
Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, araştırmaya ilişkin değerlendirmesinde israfın önüne geçilmesi gerektiğini vurgulayarak, bu konuda kamuoyunda bilincin artırılmasının büyük önem taşıdığını belirtti. Pekcan, Türkiye İsraf Araştırması raporuyla israfın boyutlarının tespit edilerek ilgili kurumlara dağıtıldığını ve kamuoyunda farkındalık oluşturulmaya çalışıldığını ifade etti. İsrafla ilgili eğitim programlarının hazırlanmasının ve bu programların yaşam boyu eğitim çerçevesinde sürekli hale getirilmesinin önemine değinen Pekcan, bireylerin tasarruf bilincinin artırılması gerektiğini kaydetti. Öte yandan ekmekte israfın önüne geçmek amacıyla önemli bir adım attıklarını hatırlatan Pekcan, "Ticaret Bakanlığımızca Resmi Gazete'de 7 Kasım 2018 tarihinde yayımlanan Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle büyük mağaza, zincir mağaza ve tedarikçilerce bir gün içinde üreticiden teslim alınan ve azami fiyatı tarifeyle belirlenen ekmek, unlu mamuller gibi hızlı tüketim mallarının, satılamadığı gerekçesiyle daha önce yüzde 25-30 oranındaki iade oranını en fazla yüzde 5 olarak belirledik. Böylece ekmekte israfı azaltacak çok önemli bir düzenlemeyi hayata geçirmiş olduk" dedi. Gıda ve ekmek tasarrufu konusunda bireylerin alışveriş listesi yapması ve ihtiyacı kadar tüketimde bulunması tavsiyesinde bulunan Pekcan, geri dönüşüm konusunda da bireylerin hassasiyet göstermesi gerektiğini kaydetti. Pekcan, vatandaşların tasarruflarının finansal sistem içerisinde nasıl değerlendirilmesi gerektiği konularında farkındalık yaratılmasının önemine işaret etti. Öte yandan Pekcan 15 Mart Dünya Tüketiciler Günü dolayısıyla bu yıl 22'ncisi düzenlenecek olan Tüketici Ödülleri Programı kapsamında Tüketici Özel Ödülünün verilmesinde tematik bir yaklaşımın benimsendiğini belirterek, bu yılın temasını “İsrafın Önlenmesi ve Sıfır Atık" teması belirlediklerini sözlerine ekledi.
DHA
