Bürokrasiye izin kalkanı

KCK soruşturması kapsamında ifadeye çağrılan MİT Müsteşarı Hakan Fidan ile haklarında yakalama kararı çıkarılan eski MİT Müsteşarı Emre Taner, eski MİT Müsteşar Yardımcısı Afet Güneş ile görevdeki iki MİT mensubunu korumaya almak için yasa teklifi hazırlayan hükümet, diğer askeri ve sivil bürokratları da “izin kalkanına” alacak.
Hükümet, İstanbul Özel Yetkili Başsavcıvekilliği’nin MİT mensupları hakkında başlattığı soruşturmayı engellemek için tek maddelik bir teklif hazırlayarak, TBMM’ye gönderdi. Adalet Komisyonu’nda bugün görüşülecek olan teklife göre, MİT mensupları ya da Başbakan’ın özel olarak görevlendirdiği kişiler terör suçları dahil, ancak özel izinle soruşturulabilecek. Fidan’ın da kapsama alınması için komisyon görüşmelerinde, devam eden soruşturmalar için de izin istenmesi gerektiği hükmünün düzenlemeye eklenmesi bekleniyor.

Bakan Ergin açıkladı
Ergin, dün Hürriyet gazetesine, izin sistemini asker-sivil diğer üst düzey bürokratlar için de getirmeyi tasarladıklarını söyledi. Ergin, şunları söyledi:
“Sadece MİT görevlileri için özel düzenleme yapmak doğru olmaz. Kritik devlet görevlerini yapan çok sayıda üst düzey kamu görevlileri hakkında soruşturma açılması, Başbakan’ın yazılı iznine tabi olmalıdır. Asker ya da sivil. Konu, Meclis Komisyonu’nda müzakere edilecek. Erken bir beyanı siyasi etiğe uygun bulmam. Ancak genel tanım getirilirse bu uygulamada karışıklığa yol açabilir. Şahsen görevlerin CMK’da makamların isimleriyle açıkça zikredilmesini doğru bulurum.
CHP ve BDP’nin de teklifleri var. Çarşamba günü komisyonda CMK’da bahsettiğim yönde değişiklik yapılması için teklifler sunulur. Her partiden üyelerin katılacağı bir alt komisyon kurulur. Yargıtay’dan uzman yargıçlar da katılır. Alt komisyonda CMK 250 ve 251. maddelerde nasıl değişiklik yapılacağı teknik olarak tespit edilir.”

Süper yetkiye tırpan
CMK’nın mevcut 250 ve 251. maddelerine göre, özel yetkili savcılar, terör ve benzeri örgütlü suçlar söz konusu olduğunda şüpheli kim olursa olsun soruşturma başlatabiliyor. Diğer soruşturmalardan farklı olarak hiçbir merciden izin almadan soruşturmayı sürdürebiliyor. Bu kişiler hakkında yakalama ve tutuklama kararları verebiliyor. Ancak Ergin’in anlattığı sisteme göre, adli suçlarda söz konusu olan “izin sistemi”, terör suçları için de getirilecek.
Buna göre, MİT Müsteşarı’nda olduğu gibi kritik görevlerdeki bazı isimler hakkındaki soruşturma açılması Başbakan’ın iznine bağlı olacak. Anayasada, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, AYİM başkan ve üyeleri, başsavcıları, HSYK Başkan ve üyelerinin görev suçlarından Yüce Divan’da yargılanacağı belirtiliyor. Genelkurmay Başkanı ile kuvvet komutanlarının da görev suçlarından, ancak Yüce Divan’da yargılanabileceği ifade ediliyor.

Yetkiler Başbakan’a
Başbakan ve bakanlar hakkındaki Yüce Divan’a sevk kararını TBMM, yargı organlarının başkanları ile ilgili Yüce Divan’a sevk kararını ise başkanları oldukları kurumlar veriyor. Genelkurmay Başkanı ise Başbakan’a bağlı olduğundan soruşturma izni verilmesi Başbakan’a bağlı.
Buna göre, Başbakan’a, MİT Müsteşarı’nın yanı sıra Emniyet Genel Müdürü, Kamu Güvenliği Müsteşarı, Başbakanlık Müsteşarı, YÖK Başkanı gibi kritik görevlerdeki isimlerin ve Genelkurmay Başkanı ile kuvvet komutanlarının terör ve benzeri örgütlü suçlardan soruşturulması konusunda izin yetkisinin verilmesi bekleniyor. Yargı organlarına da benzer suçlar söz konusu olduğunda izin verme yetkisinin tanınanabileceği belirtiliyor.

Başbuğ’u da etkileyebilir
CMK’nın 250. maddesine, özel yetkili savcıların soruşturmaları konusunda bu istisnaların konulması halinde, devam eden soruşturma ve davalar da etkilenebilecek. Hukukçular, ceza yasalarındaki değişikliklerin sanıkların lehine ise geçmişe doğru da uygulanması gerektiğini, usul kurallarındaki değişikliğin ise sanık lehine de olsa geçmişe uygulanamayacağını belirtiyor. Bu nedenle MİT teklifinin açılmış soruşturmaları da kapsaması için revize edilebileceği kaydediliyor.
CMK 250. madde için hazırlanacak teklifte de “açılmış dava ve soruşturmalar için de izin alınması gerektiği” belirtilirse, tutuklu bulunan Başbuğ, eski kuvvet komutanları Özden Örnek, İbrahim Fırtına gibi isimler hakkındaki davaların durdurularak Başbakan’dan soruşturma izni istenmesi gerekecek. İzin verilmezse, mahkemeler bu isimleri tahliye etmek zorunda kalacak.

TCK 301. madde örneği
Teklifte, açılmış dava ve soruşturmalarla ilgili bir yorum yapılmasa da yargı bu yorumu yapabilecek. TCK’nın 301. maddesi değiştirilerek, soruşturmalar Adalet Bakanı’nın iznine bağlı kılındığında, düzenlemede açılmış davalarla ilgili yorum yapılmamasına rağmen yargılamalar durdurulmuş ve ilgili bakandan izin istenilmişti.
Usul kurallarını düzenleyen CMK değişikliklerini TCK’dan farklı yorumlayan yargının, benzer bir biçimde 250. madde değişikliğinde de izin isteme yolunu seçebileceği belirtiliyor.

Büyükanıt ve 28 Şubat
Bu durumda, e-muhtıra nedeniyle hakkında soruşturma açılan eski Genelkurmay Başkanı Yaşar Büyükanıt ile 28 Şubat döneminin komuta kademesi ile ilgili soruşturmalarda da Erdoğan’dan izin istenilmesi gerekecek. 12 Eylül darbecileri Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya’nın yargılanması için de izin yolu açılabilecek. Kamu görevlilerini ilgilendiren bütün kritik soruşturmalarda da önce Başbakan’dan izin istenilecek.

‘Değişiklik devam eden soruşturmaları kapsayabilir’

MİT Kanunu’nda değişiklik öngören teklifle ilgili değerlendirme yapan bir AK Partili yönetici de “Devam eden soruşturma ve kovuşturmaları kapsaması için teklife geçici bir madde konulabilir” diyerek, değişikliğin kapsamının geniş olacağının işaretini verdi. “Bunun, yürüyen davalara müdahale anlamına gelip gelmediği” konusunda Çek Kanunu’nu örnek vererek, “Orada da 600 bin dava etkilendi” diyen AK Partili yönetici özetle şunları söyledi:
“Bu değişiklik kişiye özel düzenleme olmaz. Değişiklik yapacağımız MİT Kanunu’nda zaten Başbakan’a soruşturma izni yetkisi verilmiş. Biz burada bu yetkiyi genişletiyoruz. İzin mekanizması var ve sadece içeriği değiştiriyoruz. Var olan bir düzenleme olduğu için özel bir düzenleme değil ve bir sorun yaşanacağını da düşünmüyoruz.”