Bursa'da restore edilen 553 yıllık eğitim yuvası yeniden öğrencilerine kavuşacak

İSMAİL ÖZDEMİR - Bursa'da, 1468'de Hocailyaszade Mehmed Çelebi tarafından bağışlanan arazide kurulan ve "Kümbetli Mektep" olarak anılan Hocailyas Ortaokulu binasının restorasyonu tamamlandı.

Osmangazi ilçesinde, Tarihi Kapalı Çarşı yakınındaki mektebin ilk binası, yıllar içinde savaş ve deprem gibi olaylar nedeniyle uğradığı tahribat ve yıkımlar yüzünden onarım gördü, zaman zaman da yenilendi.

Şu anda 501 öğrenci ve 30 öğretmenle eğitim öğretime devam eden Hocailyas Ortaokulu, ilk binanın 1855'te yıkılmasının ardından vakıf arazisindeki ev büyütülerek inşa edildi.

Birçok devlet adamı, yazar, doktor, avukat, iş adamı, öğretmen ve sanatçı yetiştiren okulun mezunları arasında eski Milli Eğitim Bakanı Orhan Cemal Fersoy, eski Milli Savunma Bakanı Ümit Haluk Bayülgen, eski Milli Güvenlik Konseyi Üyesi ve Kara Kuvvetleri Komutanı Nurettin Ersin de bulunuyor.

Türkiye'nin en eski okullarından Hocailyas Ortaokulunun müdürü Hülya Ayvaz, AA muhabirine, restorasyonun Bursa Valiliği Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığınca yapıldığını söyledi.

Binanın mülkiyetinin Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait olduğunu belirten Ayvaz, "Burası okul olarak vakfedilmiş, 553 yıl boyunca bu arazideki binalarda eğitim yapılmış. Tarihi binadaki restorasyon bitti, diğer binada da ufak tefek eksikler var, onlar da bittikten sonra binamıza döneceğiz." dedi.

Ayvaz, öğrencilerinin geçici olarak yaklaşık 2 yıldır öğrenim gördüğü Erhan Nasyalçın İlkokulunun yöneticilerine, öğretmenlerine ve çalışanlarına teşekkür etti.

Binayı ve araziyi eğitime bağışlayanların, yüzyıllar geçmesine rağmen isimleriyle halen anıldığını dile getiren Ayvaz, "Türkiye'nin dört bir yanına yayılmış mezunlarının hepsinin gönlünde Hocailyas'ın farklı bir yeri vardır. Çocuklarımıza da bu binayı kullanırken tarihi ve kültürel mirasa sahip çıkmayı öğretmemiz gerekiyor. Okulumuz iş yerlerinin arasında, onun için çevremizle iyi ilişkiler kurmaya çalışıyoruz. Aşure, lokma günlerimizde hep birlikte oluyoruz." diye konuştu.

- Hoca İlyaszade Vakıf Mektebi adıyla kurulmuş

Okulun tarihçesiyle ilgili akademik araştırmalar da yapan müdür yardımcısı Ömer Kadri Bozali, 1468 tarihli Bursa vakıf defterlerindeki kayıtlarda Hoca İlyaszade Vakıf Mektebi isminin geçtiğini belirtti.

Vakfın ve okulun kurucusunun Hoca İlyaszade Mehmed Çelebi olduğunu anlatan Bozali, şu bilgileri paylaştı:

"Mehmed Çelebi, bir mektep, mektebin yanında açık bir ev ve bahçesini vakfa bağışlamış. Osmanlı'nın ilk başkenti Bursa'da 16. yüzyıla kadar tespit edilmiş mahkeme sicillerinde 150 okul var, bunlardan sadece ikisi günümüze ulaşmış. Biri Sitti Hatun Mektebi, orası okul olarak kullanılmıyor. Okul olarak kullanılan tek bina Hoca İlyaszade Mektebi. Burası, kurulduğu tarihten itibaren büyük afetler haricinde aynı mekanda eğitimine devam eden ve aynı zamanda ismi de değişmeden günümüze ulaşan Türkiye'nin en eski okullarından. Ekrem Hakkı Ayverdi'nin Çelebi Mehmed ve 2. Murad Dönemi isimli bir kitabı var, orada Hoca İlyas'ı 2. Murad ricalinden kaydediyor. Onun oğlu olan, okulumuzun kurucusu Hoca Mehmed Çelebi de 2. Murat döneminden sonra Fatih Sultan Mehmet dönemi insanlarından olarak kaydediliyor ve Bursa'nın en zengin tüccarlarından."

Bozali, kaynaklarda Osmanlı döneminde okulda ders verenlerden bazılarının isimlerine de rastladıklarını, 1550'de Siyami Efendi'nin günlük 4 akçeye öğretmenlik yaptığını tespit ettiklerini belirtti.

Okulun 1841'de restore edildiğinin kaynaklarda yer aldığına değinen Bozali, "Muradiye Külliyesi'nin bahçesinde okulun kurucularına ait mezarları tespit ettim. Türkiye'nin ilk Sümerologlarından Prof. Dr. Muazzez İlmiye Çığ'ın babası Hafız Zekeriya İtil de 1926-1930'da okulumuzda muallimlik yapmış. Meşhur karikatürist Cemal Nadir Güler seyyar resim öğretmenliği yapmış." ifadelerini kullandı.