Çalışma yaşamına yeniden düzenleme

Sendikalar Kanunu'nda yapılması planlanan değişiklikle, işçi sendikalarına üyelik ve istifada aranan noter şartına son verilecek, sendika kurulabilecek iş kolu sayısı 28'den 18'e düşürülecek. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının, işçi ve işveren kesimi temsilcilerinin değerlendirmeleri sonunda yeni bir Sendikalar Kanunu için tasarı taslağı hazırladı. Buna göre, sendikalar en az 7 kişinin bir araya gelmesiyle oluşturulabilecek.

Taslakla, sendikal örgütlenmede federasyon modeli de gündeme gelecek. Buna göre, aynı iş kolunda kurulu 3 sendika bir araya gelerek federasyon kurabilecek.
Sendika ve konfederasyonların faaliyetlerinin durdurulması ve kapatılması da zorlaştırılacak. Tüzük ya da diğer belgelerde kanuna aykırılık tespit edilmesi ya da kuruluş koşullarının gerçekleşmediğinin anlaşılması halinde, eksikliklerin 1 ay içinde tamamlanması istenecek. Tamamlanmadığı takdirde sendika ve konfederasyonun faaliyetinin durdurulması için iş mahkemesine başvurulacak.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, sendika ve konfederasyonlar için birer sicil kaydı tutacak.

-Bildirimler internet üzerinden-
İşçi sendikalarına üyelik ve istifada aranan noter şartına son verilecek. İşçi sendikasına üyelik, işçinin 3 nüsha olarak doldurup imzaladığı üye kayıt fişini sendikaya vermesi ve sendikanın tüzüğünde belirlenen yetkili organının kabulü ile kazanılacak. Üyeliği kesinleşen işçinin üye kayıt fişinin bir nüshasının sendikaca 15
gün içinde bakanlığa postayla, ayrıca internet üzerinden elektronik ortamda gönderilecek. Her üye üyelikten çekilme bildirimini doldurup imzalamak suretiyle
üyelikten çekilebilecek. Çekilme bildiriminin birer örneği işçi tarafından en geç 3 iş günü içinde ilgili işverene, sendikaya, bakanlığa postayla ve ayrıca internet üzerinden elektronik olarak iletilecek.

-Bağış ve yardımlar-
Sendika ve konfederasyonlara bağış ve nakdi yardımlar bankalar aracılığı ile yapılabilecek. Sendika ve konfederasyonlar, kendilerinin veya Türkiye Cumhuriyetinin
üyesi bulunduğu uluslararası kuruluşlar ile yurt dışındaki diğer kişi, kurum ve kuruluşlardan bakanlığa önceden bildirimde bulunmak şartıyla ayni ve nakdi yardım alabilecek. Mevcut düzenlemede, bu konuda Bakanlar Kurulu'ndan izin alınması şartı bulunuyor. Yönetim kurulları, sosyal amaçlı harcamalar için nakit gelirlerin yüzde
5'ini aşmamak kaydıyla yetkilendirilebilirken bu oran yüzde 10'a yükseltilecek. Sendika ve konfederasyonların denetimi, denetim kurulları ve denetçiler tarafından yapılacak.

-Yeni iş kolları-

Taslakta, işçi ve işveren sendikalarının kurulabilecekleri iş kolları yeniden düzenlenerek 28 olan sayının 18'e düşürülmesi öngörülüyor. Buna göre iş kolları, "gıda, avcılık ve balıkçılık, tarım ve ormancılık", "madencilik ve taş ocakları", "petrol, kimya ve lastik", "dokuma, giyim ve deri", "ağaç ve kağıt", "iletişim, basın-yayın ve gazetecilik", "mali aracılık", "ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar", "çimento, toprak ve cam", "metal", "gemi", "inşaat", "enerji", "taşımacılık, ardiye ve antrepoculuk", "sağlık, sosyal hizmetler", "konaklama ve eğlece işleri", "savunma", "genel işler" olarak yeniden düzenlenecek. Kaldırılan veya birleştirilen iş kollarında halen faaliyette bulunan sendikalar, İşkolları Tüzüğü'nün yürürlüğe girmesinden itibaren 2 yıl içinde, mevcut tüzüklerine göre olağanüstü genel kurullarını yaparak tüzük ve örgütlenmelerini yeniden düzenleyecek, yeni örgüt ve tüzüklerinin öngördüğü ilk olağan genel kurullarını yapacak.

-Sendikalar TV kurabilecek-
Sendikalar ve konfederasyonlar, özel radyo ve televizyon kuruluşu kurma yasağına ilişkin hükmün dışında tutulması öngörülüyor. Düzenleme bu şekilde yasalaşırsa sendika ve konfederasyonların radyo ve televizyon kurması mümkün olacak.
-Grev çadırı yasağı kaldırılacak
Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nda yapılması öngörülen değişikliğe göre bankacılık, petrokimya; şehiriçi deniz, kara, demiryolu ve diğer raylı toplu yolcu ulaştırma hizmetlerinde grev ve lokavt yasağı kalkacak. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının, işçi ve işveren kesimi temsilcilerinin değerlendirmeleri sonunda hazırladığı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nda değişiklik yapılmasına yönelik tasarı taslağına göre, işletme ve grup toplu iş sözleşmesi düzeni
mevzuata girecek. Bir işveren sendikasına üye birden çok işverene ait aynı iş kolunda kurulu iş yerlerini ve işletmeleri kapsayan grup toplu iş sözleşmesi yapılabilecek. Aynı iş kolunda birden çok iş yerine sahip bir işletmede "işletme toplu iş sözleşmesi" adı altında ancak bir toplu iş sözleşmesi imzalanabilecek.

Toplu iş sözleşmesinin uygulandığı iş yerinde iş kolunun değişmesi toplu iş sözleşmesini sona erdirmeyecek. Toplu iş sözleşmesi yapan sendikaya üye olmayan işçilerin de toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmesi için ödeyeceği dayanışma aidatı miktarı, sendikanın tüzüğünde belirlediği miktar ile sınırlanacak. Mevcut
uygulamada, dayanışma aidatı, sendika üyelerinin aidatının 3'te 2'si şeklinde uygulanıyor.

-İş kolu barajı-
Taslakta, sendikaların toplu iş sözleşmesi yapabilmelerinde aranan yüzde 10'luk iş kolu barajını da kaldırılması da öngörülüyor. Yeni düzenlemeyle üye sayıları itibariyle en fazla temsil gücüne sahip olan 3 işçi konfederasyonundan birinin üyesi olan işçi sendikaları, örgütlü bulundukları iş yeri ya da işletmede çalışan işçilerin yarıdan fazlasını temsil etmeleri halinde toplu sözleşme yapabilecek.Bu düzenlemeyle ilgili konfederasyonların bazı itirazlar bulunuyor. Bu nedenle iş kolu barajının kademeli olarak kaldırılması konusu bir başka seçenek olarak duruyor.Halen Ocak ve Temmuz aylarında yayımlanan sendika ve konfederasyonların üye sayılarına ilişkin istatistikler sadece Ocak ayında yayımlanacak.Sendikanın toplu iş sözleşmesi yapabilmek için yetki başvurusunda bulunması halinde iş yerinde çalışan işçiler ve sendika üyelerinin sayısı, işverenin Sosyal Güvenlik Kurumu'na verdiği "e-bildirge" üzerinden belirlenecek.

En fazla temsil gücüne sahip üç işçi konfederasyonundan birisine sahip olmayan ve tespit başvurusunda bulunan işçi sendikası ile aynı iş kolunda yer almayan işçi sendikaları yetki itirazında bulunamayacak.

-Grev ve lokavtın kapsamı genişliyor-

Taslakta, grev ve lokavt yapılamayacak işleri de yeniden düzenliyor. Buna göre, can ve mal kurtarma işlerinde, cenaze ve defin işlerinde, kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaiye hizmetlerinde, noterlik hizmetlerinde, su elektrik, doğalgaz üretimi, tasfiyesi ve dağıtım işlerinde grev ve lokavt yapılamayacak.
Bunun yanında, bankacılık, petrokimya, şehiriçi deniz, kara, demiryolu ve diğer raylı toplu yolcu ulaştırma hizmetlerinde grev ve lokavt yasağının kaldırılması öngörülüyor. Bu konuda bankacılık sektörü için bir esneklik getirilecek ve sözleşmeler gereği taahhüt edilen hizmetlerin grev ve lokavt uygulaması sırasında verilmesine devam edilecek. Tasarı taslağında grev ve lokavt yapılamayacak yerler de yeniden düzenleniyor. Eğitim ve öğretim kurumları, çocuk bakım yerleri ve huzurevleri bu kapsamdan çıkarılıyor. Söz konusu yasak, ilaç imal eden iş yerleri hariç olmak üzere, aşı ve serum imal eden müesseselerle, hastane, klinik, sanatoryum prevantoryum, dispanser ve eczane gibi sağlıkla ilgili iş yerlerinde, mezarlıklarda, Milli Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığınca doğrudan işletilen iş yerlerinde devam edecek.

Bakanlar Kurulu, mevcut uygulamadan farklı olarak "Yüksek Hakem Kurulundan istişari mütalaa aldıktan sonra", bir grev veya lokavtı genel sağlık ve ulusal güvenliği bozucu nitelikte olduğu gerekçesiyle 60 gün süreyle erteleyebilecek.

-Grev çadırı yasağı kalkıyor-

Tasarıda, bir dönem grevlerin değişmez görüntülerinden birini oluşturan "grev çadırı"yla ilgili yasakta kalkacak. Çünkü "İş yeri ve çevresinde grevciler veya grev gözcüleri için işçiler veya işçi sendikası tarafından kulübe, baraka ve çadır gibi barınma vasıtaları kurulamaz" hükmü taslakta yer almıyor. Ayırca, grev gözcülerinin zorunlu ihtiyaçlarının nasıl karşılanacağı, bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenmesi öngörülüyor.Yüksek Hakem Kurulunun oluşumunda işçi sayısı en yüksek olan
konfederasyonca seçilecek 2 üyenin temsiline ilişkin hüküm değiştirilerek, bu temsilcilerden birinin görüşmeye taraf diğer konfederasyonlardan birine üye olmasına olanak sağlanacak.Taraflara zarar vermek kastı ile verilen görevi yapmaktan kaçınan veya düzenlenen tutanağı süresinde görevli makama vermeyen arabulucular, 100
günden az olmamak üzere para cezası ile cezalandırılacak.Taslakta, iş kolu barajının kaldırılması ve e-bildirge ile ilgili düzenlemelerin 1 Kasım 2008 tarihinde, yürürlüğe girmesini öngörülüyor. AA