Canlardırma paketleri, ÖTV gelirlerini vurdu

ANKARA(ANKA)- Küresel mali krizin olumsuz etkilerinin vergi gelirleri üzerindeki etkisinin iyiden iyiye hissedildiği 2009 yılının sekiz aylık döneminde, hem tüketimin azalması, hem de canlandırma paketlerinin etkisiyle ÖTV tahsilatında gerileme yaşandı.

Motorlu taşıtlardan yapılan ÖTV tahsilatı sekiz aylık dönemde yüzde 32.24 azalırken, dayanıklı tüketim mallarında devletin ÖTV gelir kaybı yüzde 28.18 oldu. 2009’un Ocak-Ağustos döneminde devletin tahsil ettiği KDV gelirlerinde yüzde 15.97’lik artış yaşandı. Bu artışta, hükümetin açıkladığı “canlandırma paketlerinin” etkisi oldu. Ocak-Ağustos döneminde ithalde alınan KDV geliri geçen yıla göre yüzde 22.17 azalırken, dış ticaretten alınan vergilerin tahsilatında yüzde 21.78’lik bir düşüş yaşandı.

KDV TAHSİLATI YÜZDE 15.97 ARTTI

ANKA’nın Maliye Bakanlığı verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre, en önemli dolaylı vergi kalemi sayılan ve tüketim eğiliminin başlıca göstergesi kabul edilen katma değer vergisinde (KDV) sekiz aylık tahsilat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15.97’lik bir cari artışla 13 milyar 461.8 milyon TL oldu. Ancak tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) 8 aylık ortalamalarına göre yüzde 5.73 olarak hesaplanan yıllık enflasyondan arındırıldığında devletin KDV geliri reel bazda 6.64 puan gerileyerek yüzde 9.33 oldu. Bu artışta canlandırma paketlerinin, tüketim kampanyalarının etkisi olduğu belirlendi.

2009 yılının sekiz aylık dahilde alınan KDV artışlarıyla ilgili verileri incelendiğinde, KDV tahsilatındaki artışta canlandırma paketinin etkisi açıkça görüldü. Ocak ayında 1 milyar 944.4 milyon TL dahilde alınan KDV tahsilatı yapılırken, Şubat’ta bu rakam 1 milyar 287.7 milyon TL’ye gerilemişti. Marta KDV tahsilatı 922.9 milyon TL oldu. Martta açıklanan canlandırma paketiyle dahilde alınan KDV tahsilatı Nisan’da 2 milyar 290.5 milyon TL’ye çıkarken, Mayıs’ta 1 milyar 432.6 milyon TL, Haziran’da 1 milyar 638.4 milyon TL, Temmuz’da 1 milyar 483.4 milyon TL, Ağustos’ta ise 2 milyar 461.5 milyon TL oldu. Hatırlanacağı üzere 2008 yılının 8 aylık döneminde küresel krizin etkisiyle tüketimde daralma sinyalleri yaşanmış, bu da vergi gelirlerine yansımıştı. Geçen yıl dahilde alınan KDV gelirlerinde tüketimdeki daralma nedeniyle 8 aylık dönemde artış yüzde 1.5’le sınırlı kalmıştı.

MOTORLU TAŞITLARDAN ALINAN ÖTV GELİRİ YÜZDE 32.2 AZALDI

KDV gibi yurttaşların satın aldıkları ürünlerinin fiyatı içinde tahsil edilen özel tüketim vergisinde (ÖTV) yüzde 4.07’lik bir gerileme yaşandı. Özel tüketim vergisinden elde edilen gelir 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde 27 milyar 868.3 milyon TL gelir elde eden devlet, bu yıl aynı dönemde 27 milyar 756 milyon TL düzeyinde ÖTV tahsilatı yaptı. ÖTV gelirindeki düşüşte tüketimin daralması kadar, canlandırma paketlerinin etkisi de büyük oldu. Özellikle her iki canlandırma paketinde de yer alan motorlu taşıtlar ve dayanıklı tüketim maddelerinden alınan ÖTV gelirinde büyük bir gerileme oldu. Motorlu taşıtlardan alınan ÖTV, yılın sekiz aylık döneminde geçen yılın eş dönemine göre cari fiyatlarla yüzde 32.24 düşerken, 2009 gelirleri enflasyondan arındırıldığında devletin ÖTV gelirinde reel anlamda yüzde 36.12’lik bir azalma oldu. Geçen yıl sekiz ayda motorlu taşıtlardan yapılan ÖTV tahsilatı 2 milyar 701.2 milyon TL iken, 2009’un aynı döneminde 1 milyar 830.3 milyon TL’de kaldı. Söz konusu dönemde dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV geliri de geçen yıla göre yüzde 28.18 azaldı. Dayanıklı tüketim mallarından devletin topladığı gelir, enflasyondan arındırıldığında, geçen yıla göre vergi gelirindeki azalış yüzde 32.32’ye çıktı. 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde 644.5 milyon TL’lik gelir elde eden Maliye Bakanlığı'nın, 2009’un aynı döneminde 462.9 milyon TL gelir elde ettiği belirlendi.

ZAMLAR ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN MAMÜLLERİN DE ÖTV GELİRİNİ ARTIRDI

Alkol içkilerden alınan verginin artırılmış olması nedeniyle, birçok kalemde gelir kaybına uğrayan devlet, 2009 yılının sekiz aylık döneminde alkollü içkilerden aldığı ÖTV gelirini yüzde 3.99 oranında artırdı. 2009 yılının Ocak-Ağustos döneminde alkollü içeceklerden toplam 1 milyar 505 milyon TL’lik ÖTV geliri elde edilirken, geçen yıl bu rakam 1 milyar 447.3 milyon TL düzeyinde gerçekleşmişti. İkinci canlandırma paketinde 50 kuruşluk maktu zammın yapıldığı tütün ürünlerinden, 2009 yılının sekiz ayında yüzde 7.97’lk bir artışla 7 milyar 635.3 milyon TL’lik bir gelir elde edildi. Geçen yıl söz konusu dönemde 7 milyar 71.4 milyon TL’lik ÖTV geliri elde edilmişti. Alkollü içkilerden elde edilen gelir enflasyondan arındırıldığında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1.97 azalırken, tütün ürünlerinden elde edilen ÖTV gelirindeki artış yüzde 1.79’la sınırlı kaldı.

PETROL VE DOĞALGAZ ÜRÜNLERİNDE ÖTV TAHSİLATI YÜZDE 1.96 ARTTI

Talep daralması nedeniyle ithalatın azaldığı petrol ve doğal gaz ürünlerinden elde edilen ÖTV geliri, hükümetin yaptığı vergi artışları nedeniyle geçen yıla göre yüzde 1.96 oranında yükseldi. Geçen yıl 8 aylık dönemde petrol ve doğalgaz ürünlerinden 15 milyar 871.7 milyon TL ÖTV geliri elde edilirken, bu yıl aynı dönemde 16 milyar 183.9 milyon TL’lik ÖTV tahsil edildi. Söz konusu tahsilat geçen yılın aynı dönemine göre cari olarak yüzde 1.96 artarken, enflasyondan arındırıldığında yüzde 3.88’lik reel bir gerileme olduğu belirlendi. Geçen yıla göre cari olarak yüzde 5.35’le 8 aylık enflasyonun altında artan kolalı gazozlardan yapılan ÖTV tahsilatı, aynı dönemde 139.4 milyon TL oldu. Kolalı gazozlardan elde edilen ÖTV geliri enflasyondan arındırıldığında geçen yıla göre yüzde 0.68’lik bir gerileme olarak dikkat çekti.

DEVLETİN İTHAL ÜRÜNLERDEN KDV KAYBI YÜZDE 22.17

Ocak-Ağustos döneminde dahilde üretilip satılan mallardan elde edilen KDV geliri artarken, ithal ürünlerden yapılan KDV tahsilatında ise hızlı bir düşüş yaşandı. Anılan dönemde ithal ürünlerde KDV tahsilatının toplam tutarı cari olarak yüzde 22.17, reel bazda yüzde 26.22 azalarak 20 milyar 879.3 milyon TL’den 16 milyar 250.1 milyon TL’ye geriledi. Gümrük vergileri ve diğer işlem vergileriyle birlikte sekiz ayda dış ticaretten elde edilen toplam vergi geliri 22 milyar 861.7 milyon TL’den 17 milyar 891.5 milyon TL’ye geriledi.

ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ TAHSİLATI YÜZDE 5.34 AZALDI

Ocak-Ağustos döneminde cep telefonu ile yapılan konuşma bedelleri üzerinden faturalara yansıyan özel iletişim vergisinde toplam tahsilat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.34 oranında geriledi. 2008 yılının söz konusu döneminde 3 milyar 16.3 milyon TL olan özel iletişim vergisi tahsilatı, bu yıl 2 milyar 854.9 milyon TL’ye düştü.

Resmi dairelerde yapılan çeşitli işlemler dolayısıyla yurttaşlardan Ocak-Ağustos döneminde 2 milyar 710.6 milyon TL damga vergisi alındı. Banka ve sigorta işlemleri yapanlar sekiz ayda devlete toplam 2 milyar 865.6 milyon TL, şans oyunu oynayanlar 268.6 milyon TL vergi ödedi. Devlet dairelerinde yapılan çeşitli işlemler, çıkarılan ya da yenilenen resmi belgeler dolayısıyla yurttaşlardan sekiz ayda toplam 3 milyar 77.7 milyon TL harç alındı.

Tahsilat tutarı reel olarak BSMV’de yüzde 17.93, şans oyunlarında yüzde 6.06, damga vergisinde yüzde 1.71 artarken, harçlarda yüzde 10.28 oranında bir azalma oldu. Önemli kalemlerdeki ÖTV gelirinin ve özellikle dış ticaretten elde edilen ÖTV tahsilatında büyük kayıp yaşanması nedeniyle dolaylı vergilerde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.07 oranında azalma yaşandı. Dolaylı vergilerin toplam vergi pastasında geçen yıl ilk 8 ayda yüzde 64.23 olan payı bu yıl aynı dönemde yüzde 63.06’ya indi.

DOĞRUDAN VERGİLERDE HIZLI ARTIŞ

Gelir, kurumlar ve servet vergilerinden oluşan “doğrudan” vergilerde ise sekiz aylık tahsilat 41 milyar 448 milyon TL düzeyinde gerçekleşti. Geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde doğrudan vergilerin toplamda yüzde 35.77 olan payı, bu yıl yüzde 36.94’e yükseldi. Toplam dolaylı vergi tahsilatının geçen yıla göre cari olarak yüzde 4.97 azaldığı 8 aylık dönemde, doğrudan vergilerdeki artış yüzde 0.39’la düzeyinde kaldı. Reel bazda toplam dolaylı vergi tahsilatı yüzde 9.56 azalırken, doğrudan vergilerdeki reel düşüş yüzde 5.35’e ulaştı.

Ocak-Ağustos döneminde “doğrudan” vergiler kapsamında gelir vergisinde tahsilat yüzde 4.73’lük reel düşüşle 25 milyar 893.6 milyon TL olurken, kurumlar vergisi tahsilatı da reel olarak yüzde 7.83’lük bir gerilemeyle 11 milyar 856.2 milyon TL’ye indi.

Büyük bölümünü motorlu taşıt vergisinin oluşturduğu servet üzerinden alınan vergilerdeki tahsilat tutarı da yüzde 4.83 reel artışla 3 milyar 921.0 milyon TL’ye çıktı.