Çene Kanseri: Nedenleri, belirtileri, tedavisi

Tedavi edilmediği durumlarda ölüme davetiye çıkarabilen çene kanserinde erken teşhis son derece önemli bir mesele. Hastalığın erken teşhisinin mümkün olması için ise düzenli bir şekilde doktora gidilmesi ya da belirtiler hakkında fikir sahibi olunması gerekli. Gerek hastalar gerekse doktorlar için son derece zorlu süreçlere sebep olabilen çene kanseri, erken aşamalarda küçük operasyonlar ile tedavi edilebiliyor.

Çene eklemi bölgesinde karşımıza çıkan hücre farklılaşmalarına "çene kanseri" adı verilir. Tabii ki bu bölgelerde meydana gelen her türlü hücre farklılaşması kansere işaret etmez ve hepsi için kötü huylu nitelendirmesi yapılamaz. Kimi durumlarda bu tip değişimler iyi huylu kanser şeklinde de vuku bulabilir. Eğer çene bölgesinde ya da çene ekleminde iyi huylu bir kanser oluşursa bunun tedavisi diğer kanser türüne göre son derece kolay bir şekilde gerçekleştirilebilir. Gayet basit cerrahi müdahaleler ile hastanın eski sağlığına kavuşması mümkün olur.

İyi huylu kanser şeklinde karşımıza çıkan çene kanserinin, bir defa tedavi edildikten sonra ikinci kez ortaya çıkmasına yönelik ihtimal düşüktür. Elbette bazı istisnai vakalar bulunur.

Kötü huylu çene kanseri ile karşılaşıldığı zaman ise durum biraz farklı bir şekilde gelişir. Ne yazık ki kötü huylu olarak tanımlanan çene kanseri hastalığını yaşayan kişilerde kanserli dokunun tek bir cerrahi operasyonla kolay ve doğrudan bir şekilde alınması pek mümkün olmaz. Gelişen teknolojinin bu noktada karşımıza ilerleyen süreçlerde neler getireceği bilinmiyor ama günümüzde ne yazık ki doğrudan tedavinin önü biraz tıkalı olarak görünüyor. Durum böyle olunca çene kanseri tedavisi için doktorlar farklı ilaç ve tıbbi metotları kullanmak durumunda kalıyorlar. Hem doktorun hem de hastanın işini kolaylaştıracak en büyük şifre ise "erken teşhis". Hastalık ne kadar ilerler ve tedavi ne kadar geç başlarsa hem hastanın iyileşme ihtimali o kadar azalır hem de doktorun yapacağı müdahaleye yönelik imkanları o kadar kısıtlanmış olur.

Çene kanserinin erken teşhis edilemediği durumda kanserli hücrenin ağız içi ve çene bölgesi etrafında kolay bir şekilde yayılma gösterdiği biliniyor. Bu yayılma neticesinde kanser hücreler neredeyse ulaştığı her dokuya zarar veriyor. Dokuların zarar görmesi ve hastalığın hala teşhis edilmemiş olması durumunda zararın boyutu ilerler ve kişi kanserden daha çok etkilenmeye başlar.

Müdahale edilmediği durumda her geçen gün yeni dokulara sıçrama ihtimali yükselen kanserin kimi zaman dişlere bağlı bir şekilde de meydana geldiği görülür. Dolayısıyla çene kanserine yakalanmamak ve ileride çok büyük sorunlarla karşılaşmamak adına doktorlar tarafından diş sağlığına ve ağız hijyenine büyük önem gösterilmesi tavsiye ediliyor.

ÇENE KANSERİ NEDENLERİ NELERDİR?

Uzmanlar tarafından bu hastalığa sebep olma ihtimali yüksek olan bazı faktörler tanımlanmıştır. Kimi araştırmalar sonucunda ortaya konan bu sebeplerin tümü için her zaman çene kanserine sebep olduğunu söyleyemeyiz ama bu sebepler bazı durumlarda hastalığın oluşması için önemli bir faktör olarak karşımıza çıkıyor.

1. SİGARA VE ALKOL GİBİ KÖTÜ ALIŞKANLIKLAR

Sigara ve içki tüketen birinin %100 ihtimalle çene kanseri hastalığına sahip olacağını söyleyemeyiz fakat bu durum hastalık için bir davetiye çıkarabilir.

Tütün ürünleri ve alkollü içecekler bağımlılık yapmalarının yanı sıra birçok organa zarar vererek çeşitli hastalıkların oluşmasına sebep olur. Sigara tüketimi sadece çene kanseriyle kalmayarak en büyük hasarı akciğere verir. Kan dolaşımını yavaşlatıp kalp krizi ihtimalini yükseltir ve kanın oksijen taşıyabilme yetisinin hasar görmesine sebep olur. Alkol ise geçici hafıza kaybına sebep olabildiği gibi beyin yapısına, sinirlere ve karaciğerlere büyük zarar verir

Alkol ve sigaranın çene bölgesine çok yakın yerlere de zarar verdiği görülür. Gırtlak ve yemek borusuna hasar verebilir ve kanser riskini ciddi bir şekilde artırır. Sigara ise ağız kokusunun artmasına sebep olur, diş ile diş etinden kaynaklanan hastalıkların artmasının önünü açar. Yanak, dudak ve gırtlak kanseri de sigaranın sebep olduğu bilinir. Ağız hijyeni ve çene bölgesine yakın organların sağlığı bu hastalığa önlem olması adına oldukça önemlidir. Kanser dokudan dokuya, organdan organa yayılma eğilimi gösteren ve zamanla tüm vücudu ele geçirebilen bir hastalık olduğu için risk teşkil eden her türlü alışkanlıktan uzak durmak gerekir.

2. AĞIZ HİJYENİ VE DİŞ SAĞLIĞI

Çene kanserine sebep olabilen faktörlerden birisi ağız hijyeni olarak bilinir. Ağız bölgesinin temizliği sağlanamadığı, hijyene aykırı durumların ortaya çıkması halinde bu bölgede birçok hastalık görülebilir. Bunun için yapmanız gereken en temel davranış ağız ve diş sağlığına özen göstermektir. Sağlıksız dişler kısa süre içerisinde ağız hijyenine büyük zarar verebilir ve bu bölgede virüslerin, kötü huylu bakterilerin kolay bir şekilde yayılmasına sebep olabilir.

Diş eti hastalıkları ve çürüklerin oluşmaması için ağız bakımını sürekli bir şekilde iyi standartlarda gerçekleştirmeniz lazım. En azından her sabah kahvaltı sonrası ve her gece yatmadan önce dişlerinizi üç dakika boyunca doğru bir fırçalama tekniği ile fırçalamanız uzmanlar tarafından öneriliyor. Diş fırçasının ulaşmadığı bölgelerin hijyenini sağlamak ve bakımını gerçekleştirmek için ise diş ipi ya da diş arası temizleyicileri gibi araçları kullanabilirsiniz.

Ağız ve diş sağlığını korumak ve sürdürmek için sağlıklı beslenme gerekli özen gösterilmelidir. Sağlıksız beslenildiği durumda çene bölgesi işlevlerini yerine getirmekte zorlanabilir. Uzmanlar tarafından çene kanserine ağız hijyeni faktörünün yol açmaması adına tavsiye edilen davranışlardan biri de florlu diş macunu ile dişlerin fırçalanması ve senede iki defa diş hekimine muayene olunmasıdır. Hatta ağız yapınıza en uygun hijyen ürünleri konusunda hekiminizden destek bile alabilirsiniz. Kullanmanız gereken macun tipini, diş fırçası ve diğer ürünlerin şeklini hekiminiz size söyleyerek yardımcı olabilir.

3. ÇENE KEMİĞİ İLTİHABI

Çene bölgesinde oluşan iltihaplar da bu bölgeyi savunmasız kılıp hastalığın yayılması ve için elverişli zemini hazırlar. Çene iltihabı genel olarak diş kökü yoluyla meydana gelir. Çene kanserinin ortaya çıkmaması için dişlere düzenli ve güzel bakım uygulanması gerekir ve ağız sağlığının hiçbir koşulda ihmal edilmemesi gerekir.

4. ÇEVRESEL FAKTÖRLER

Bu kanser çeşidinin kimi zaman bir meslek hastalığı olarak da ortaya çıktığı biliniyor. İçinde çalışılan ortamın sağlığa elverişsiz koşullara sahip olması birçok probleme sebep olabilir. Çevresel faktörler yüzünden risk altında olan kişiler kendilerini korumak için uygun aparatları kullanmaya ya da çevrelerinde düzenleme yapmaya özen göstermelidirler.

5. GENETİK FAKTÖRLER

Genetik faktörler tüm hastalıklarda karşımıza çıkan bir neden olarak biliniyor. Eğer ailenizden birinde kanser hastalığı görüldüyse ya da görülmesine zemin hazırlayacak uygun genetik koşullar bulunuyorsa sizde görülme ihtimalinin de var olduğunu söyleyebiliriz. Bu ihtimal risk grubu içerisinde yer alınmasına neden olur. Genetik faktörler yüzünden risk altında olan kişi dış faktörlerin vereceği zararların ortaya çıkmaması için elinden geleni yapmalıdır.

ÇENE KANSERİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Çene kanseri, erken teşhis ile daha kolay tedavi edilebilen ve hasarın büyümesinin engellenebildiği bir tür hastalık olarak biliniyor. Çene kanserinin negatif etkileriyle karşılaşma ihtimalinizi en aza indirgemek istiyorsanız belirtiler konusunda dikkatli olmalı ve şüpheli bir belirti ile karşılaştığınız zaman doktorunuza danışmalısınız.

Çene kemiğinde kist belirtileri kolayca fark edilemez. Çünkü hastalığın birçok durumda sinsi bir şekilde ilerlediği görülür. Hastalığın birtakım belirtileri bulunur fakat bu belirtiler her zaman, her koşulda ortaya çıkmayabilir. Aynı zamanda bu belirtiler her zaman çene kanseri semptomu olmayabilir fakat bu hastalığa yönelik şüphenin oluşması ve kişinin doktora danışarak kendini garantiye alması için yeterli sebepler olarak kabul edilir.

1. YÜZ BÖLGESİNDE OLUŞAN ŞİŞLİKLER

Sinsi bir şekilde ilerleyen ve dikkatli olunmadığı durumlarda erken belirtilerin kişi tarafından oldukça zor bir şekilde saptanabildiği çene kanserinin en büyük belirtilerinden birisi yüz bölgesinde ağrısız bir şekilde meydana gelen şişliklerdir. Bu şişlikler, dokunulduğu ya da temassız bir konumda kaldığı halde kişiye çok fazla ağrı vermez. Şişliğin oluşması için herhangi bir dış faktöre de ihtiyaç bulunmaz. Dolayısıyla dış faktörlerden bağımsız şekilde, ağrısız, tanımlayamadığınız ve sebebini anlayamadığınız bir biçimde yüzünüzde şişlikler oluşmaya başladıysa bir doktora danışmanız tavsiye edilir.

2. ALT DUDAKTA MEYDANA GELEN UYUŞUKLUK

Alt dudakta meydana gelen uyuşukluk hissi de çene kanserini işaret edebilir. Şişlikle birlikte gözlemlendiğinde hiç vakit kaybetmeden bir hekime görünmeniz gerekir. Çünkü birçok uzmana göre bu iki belirti aynı anda görülüyorsa kist ilerlemiş haldedir ve sinirlere baskı yapmaya başlar. Aynı zamanda hastalığın ilk evrelerden çıkıp ileri aşamalara doğru yol almaya başladığı anlamına gelebilir. O yüzden bu tip belirtileri kesinlikle ihmal etmemek ve zaman kaybetmeden bir uzmana danışmak gerekir.

3. AĞIZ İÇİNDE MEYDANA GELEN KANAMALAR

Semptomlardan biri de ağız içinde oluşum gösteren ve mantıklı bir sebebe dayandırılamayan kanamalardır. Ağızda sürekli bir şekilde kanama görülüyorsa ve bu kanamanın dış faktörlere bağlı olarak oluşum gösteren yaralardan ya da hasarlardan bağımsız olduğu düşünülüyorsa çenede meydana gelen kanser hastalığına ilişkin bir semptomla karşı karşıya olduğunuzu düşünmeniz ve durumu doktora aktarmanız gerekir.

4. DİL ALTI VE AĞIZ ALT BÖLGESİNDE OLUŞAN ŞİŞLİKLER

Hastalığın önemli belirtilerinden bir diğeri ise ağız tabanı ya da dil altı olarak bilinen bölgelerde meydana gelen şişliklerdir. Halk arasında "kurbağacık", tıp dilinde ise "ranula" olarak da bilinen bu tip şişlikler kolaylıkla fark edilebilir. Hem rahatsızlık hissi verdiği için hem de çene kanseri gibi büyük bir hastalığa işaret etme ihtimali olduğu için bu bölgelerde oluşan şişlikler ihmal edilmemeli ve uzmana gösterilmeli.

ÇENE KANSERİ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Hastalığın tedavisi için çeşitli yöntemler bulunur. Eğer tümör “iyi huylu” olarak tanımlanan nitelikteyse doğrudan ameliyat çözüm olabilir. Tümörün kötü huylu olması ya da ileri evrelere geçmesi halinde ise daha farklı yöntemler uygulanır. Tedavi için yöntem belirlenirken doktorların hastalığa yönelik tespitleri, kanserin ne kadar yayıldığı, kişiye ne gibi zararlar verdiği kriterlerine bakılır.

1.AMELİYAT

Çenede oluşan tümörün sebep olduğu kanserin ortadan kaldırılması için genelde ameliyat tercih edilir. Eğer kanser hücreleri çok fazla yayılım göstermediyse ve hastalık henüz ilk aşamalarını yaşıyorsa ameliyat ile tedavi gerçekleştirilebilir. İyi huylu tümörler yüzünden çene kemiğinde bir hasar meydana geldiyse hasarın giderilmesi için bedenin başka bir bölgesinden kemik alınıp hasarlı kemiğin güçlendirilmesi sağlanır. Erken teşhis sayesinde tek bir ameliyat ile hastalık daha kolay tedavi edilebilirken ilerleyen aşamalarda iş biraz daha zorlaşabilir.

2. KARMA UYGULAMALAR

Hastalığın boyutunun ilerlemesi, tümörün daha fazla dokuya yayılması ve erken teşhisin konulamaması gibi durumlarda tedavi yöntemi biraz daha karmaşık hale gelir. Tek bir ameliyat ile çözüm mümkün olmadığı durumlarda doktorların uzmanlık alanına göre karma yöntemler uygulanır. Eğer kötü huylu olarak tanımlanan tümörün boyutu büyük hale geldiyse ve etraftaki diğer dokulara da yayıldıysa kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi gibi tedaviler beraber uygulanır. Bu tedavileri birçok alanda uzmanlaşmış doktorlar gerçekleştirebilir.