Cenevre müzakerelerinde son durum: 'Yavru vatan' Kıbrıs için tarihi gün

Türk ve Rum liderler Mustafa Akıncı ile Nikos Anastasiadis arasında 3 gün süren İsviçre’nin Cenevre kentindeki tarihi Kıbrıs zirvesinde bugün yeni bir aşamaya geçiliyor; 3'lü zirve garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin dışişleri bakanları seviyesinde katılımıyla 5'li zirve haline geliyor. Peki 5'li zirveden beklenen sonuç ne?

Beşli Kıbrıs Konferansı’nda, garantörlerin de katılımıyla güvenlik-garantiler başlığı konuşulacak. İlerleme sağlanırsa liderlerin katılımı gündeme gelebilecek.

ULUSLARARASI AJANSLAR MÜZAKERE GÖRÜŞMELERİ İÇİN BİR ARAYA GELEN LİDERLERİN FOTOĞRAFLARINI YAYINLADI

BM Genel Sekreteri ve Kıbrıslı liderler, konferanstan önce gazetecilere poz verdi.

Uluslararası haber ajansı Reuters, BM Genel Sekreteri ve AB yetkililerinin konferansa gelişini gösteren fotoğrafları servis etti.

JOHNSON: HER İKİ TARAFA DA EŞSİZ BİR FIRSAT

Elinde bir dosya ile BM ofisine gelen İngiltere Dışişleri Bakanı Johnson, "Müzakereler, çözüm bulunması için her iki tarafa da eşsiz bir fırsat sunuyor. Kıbrıs'a kalıcı barışı getirecek çözüme ulaşılabileceğine inanıyorum" dedi.

POZ VERDİLER

BM Cenevre Ofisi’nden yapılan açıklamaya göre, İsviçre saatiyle 11.15’te başlayan konferans öncesi BM Genel Sekreteri Gutteres, Kuzey Kıbrıs lideri Akıncı ve Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis ile birlikte basın mensuplarının karşısına çıkarak poz verdi.

SAAT SAAT TOPLANTI PLANI

Konferansa saat 13.00’de ara verildikten sonra, 14.45’te Gutteres, Kıbrıslı liderlerin de eşlik edeceği bir basın toplantısı düzenleyecek. Bütün oturumlarının basına kapalı olacağı konferans için tarafların akşam 18.00’da yeniden bir araya gelecek.

Anadolu Ajansı’nın aktardığına göre, konferansın ana gündem maddesini, müzakerelerin temel başlıklarından biri olan ‘Güvenlik ve Garantiler’ oluşturacak, harita konusu gündeme gelmeyecek.

YUNANİSTAN'DAN AÇIKLAMA GELDİ: OLUMLU İLERLEME SAĞLANDI

Öte yandan öğleden sonra Yunanistan'dan konuyla ilgili; "Olumlu ilerleme sağlandı. Kritik konularda hala müzakereler devam ediyor" açıklaması geldi.

Cenevre’deki Kıbrıs görüşmelerini değerlendiren Yunan Hükümet Sözcüsü Dimitris Canakopulos, olumlu gelişmeler olduğunu fakat kritik konuların henüz sonuçlanmadığını söyledi. Canakopulos, “Müzakerelerde olumlu ilerlemeler sağlandı ancak kritik konular hala müzakere ediliyor” dedi.

ÇİPRAS’TAN CENEVRE İÇİN GÜVENLİK BAŞLIĞINDA ANLAŞMA

Bugünkü görüşmelerde ele alınacak ‘güvenlik’ başlığında ilerleme kaydedilmesi halinde Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras’ın da Cenevre’ye gideceğini açıklayan Canakopulos, “Tüm taraflar güvenlik konusuna ilişkin anlaşmaya varırsa Başbakan Cenevre’ye gidecek, bizler de Kıbrıs konusunda tastamam ve sürdürülebilir bir sonuç elde edeceğiz” dedi.

TOPRAK PAYLAŞIMI: TARAFLAR KENDİ HARİTALARINI SUNDU, HARİTALAR BM'NİN ÇELİK KASASINA KİLİTLENDİ

Kıbrıs Türk ve Rum liderlerin Cenevre'de devam eden barış görüşmelerinde dün toprak paylaşımı ile ilgili olarak sundukları kendi haritaları ve önerileri Birleşmiş Milletler tarafından kayda geçirildi.

RUM TARAFININ HARİTASI

Greekreporter'da, Philip Chrysopoulos'un imzalı haberde, Güney Kıbrıs tarafının çizdiği ve kasaya konulan haritadaki topraf dağılımının şöyle olduğu ileri sürüldü:

BU HARİTALAR SINIRLARI BELİRLİYOR

Bu haritaların görüşmelerde Kıbrıs'ı ayıran sınırlara ilişkin tartışmaları geleceğini şekillendirmesi bekleniyor.

'YAVRU VATAN ELDEN GİDİYOR MU?'

Türkiye gündeminde ve özellikle sosyal medyadaki tepkilere bakıldığında, Cenevre müzakerelerinin en tartışmalı yanlarından biri olarak taraflara verilecek toprak oranı ve haritalardaki sınırlar üzerinden 'Yavru vatan elden gidiyor mu?' yorumları ön plana çıkıyor.

GARANTÖRLÜK VE GÜVENLİK

Perşembe günü yani bugün garantör ülkelerin katılacağı uluslararası konferansta uzlaşma sağlaması en zor konular arasında, güvenlik ve garantörlük meseleleri yer alıyor.

Akıncı, Cenevre'deki görüşmelerden beklentilerinin yüksek olduğunu, bunun Kıbrıs'ta barışın sağlanması için son fırsat olabileceğini söylemişti.

Akıncı, "Kıbrıs Türk halkının isteği çok açık ve net. Kıbrıs'ta çözüm istiyor, eşitlik, güvenlik içinde yaşayacağı bir çözüm istiyor. Bu çözümde mümkün olan nedir? İki kesimli federal bir çözümdür" demişti.

PEKİ UZLAŞMA OLMAZSA KKTC NE YAPACAK?

Akıncı ayrıca, "Eğer bu olmazsa KKTC yoluna devam eder. Ama yoluna devam ederken, dünya da bu gelişmeyi değerlendirir, belki çok daha farklı koşullar gerçekleşebilir. Ancak bugün onları konuşup speküle etmenin dönemi değil. Türkiye'nin de bizim de hedefimiz bu müzakereleri başarıya götürmektir" diye sözlerini sürdürmüştü.

Kıbrıs'ın bağımsız bir devlet olarak birleştirilmesini öneren ve "Annan Planı" olarak bilinen bir önceki barış planı, 2004 yılında Güney Kıbrıs'ta referandumla reddedilmişti.

Akıncı'nın seçimleri kazanmasının ardından Kıbrıs'ta müzakereler 15 Mayıs 2015'te yeniden başlamıştı.

ANNAN PLANI NEDİR? CENEVRE METNİ VE ANNAN PLANI ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Kıbrıs'ta çözüm için, 2004'te referandumda Türklerin 'Evet' demesine rağmen, Rumların 'Hayır' oyuyla reddedilen Annan Planı'yla, bugün Cenevre'de sürdürülen Kıbrıs müzakerelerinin arasındaki fark nedir?

2004'te Kıbrıs'ta çözüm için dönemin BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın hazırladığı ve Ada'daki iki toplumda da referanduma sunulan Annan Planı, Kıbrıslı Türkler "Evet" dese de Rumların yüzde 75 oranında "Hayır" oyu vermesi sebebiyle kabul edilmemişti.

Peki, bugün Cenevre'de kritik bir sürece girmiş olan Kıbrıs müzakerelerinde ortaya çıkan metin, Annan Planı'na göre ne gibi farklılıklar içeriyor?

3 KRİTİK NOKTA: TOPRAK-GÜVENLİK-GARANTİ

Masadaki başlıklardan üzerinde uzlaşması en zor olan, iki tarafın da kırmızı çizgiler öne sürdüğü toprak ve güvenlik-garantiler konusu henüz görüşülmedi. Toprak konusunu liderler, Kasım ayı başında İsviçre'nin Mont Pelerin kasabasında görüşmeye başlamıştı ancak ilerleme sağlanamayınca masadan kalkıldı.

GÜVENLİK VE GARANTİ

Güvenlik-garantiler konusu ise garantör ülkelerden üst düzey katılımın beklendiği Beşli Kıbrıs Konferansı'nda masaya yatırılacak. Rum tarafı garantörlüğünün tamamen kalkmasını isterken Türk tarafı için bu konu kırmızı çizgilerden.

(*Yazılı grafikler Al Jazeera Türk'ten alınmıştır)
KIBRISLI TÜRKLER NE DÜŞÜNÜYOR: 'RUMLARA DAHA FAZLA TAVİZ VERİLİYOR'

Diğer dört başlıkta, yani Avrupa Birliği ile ilişkiler, ekonomi, mülkiyet ve yönetim-güç paylaşımı konularında bazı farklar var. Kıbrıslı Türklerin bazıları, bu kez planı kabul ettirmek için Rumlara daha fazla taviz verildiği görüşünde. Bazıları ise boşlukların doldurulduğunu ve daha sürdürülebilir bir anlaşma ortaya konulduğunu düşünüyor.

Cenevre öncesinde taraflarda son durum:@MustafaAkinci_1: "Cenevre konferansı son fırsat"@AnastasiadesCY: "Cenevre bir son değil"

— Kuzey Kıbrıs (@Kuzey_Kibris) January 2, 2017

UZLAŞILAN NOKTALARIN DA DEĞİŞME İHTİMALİ VAR

Kıbrıs müzakerelerinde ilk günden bu yana anlaşıldığı üzere, tüm metin kabul edilmeden hiçbir madde üzerinde uzlaşma sağlanmış sayılmıyor. İki lider de bugüne kadar uzlaştıkları noktaları kayıt altına alıyor ancak son güne gelinceye kadar bu maddelerin de değişme ihtimâli var. Hiçbir şekilde karara bağlanmayan, müzakerelerin sürdüğü noktalar da mevcut.

Bugüne kadar ortaya çıkan metin henüz imzalanmadığı ve görüşmeler sürdüğü için büyük değişiklikler dahi olması mümkün olmakla birlikte, hem masada olan ihtimaller hem de bugüne kadar uzlaşılan noktalar üzerinden; 2004 tarihli Annan Planı'yla bugün ortaya çıkan müzakere metni arasındaki farklar...

YÖNETİM VE GÜÇ PAYLAŞIMI

ANNAN PLANI NEDİR?

Annan Planı, Türk ve Rum kesimleri halinde bölünmüş Kıbrıs Adası'nın bağımsız bir devlet olarak birleştirilmesini öneren Birleşmiş Milletler planıdır. Adını, planı ortaya atan BM eski genel sekreteri Kofi Annan'dan alır.

Plan, Kıbrıs adasının İngiliz üsleri bölgesi haricinde kalan kısımlarının bağımsız ve federal nitelikte bir devlet olacak şekilde birleştirilmesini öngörüyordu. Plan gereğince Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki bakanlıkların en az üçte biri Türklerden oluşacaktı. Devlet başkanlığı ve başbakanlık makamları 10 ayda bir Türkler ve Rumlar arasında el değişecekti.

Nisan 2004'de KKTC ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nde yapılan referandumlar ile oylamaya sunulan plan, Türk tarafından % 64,91 oranında kabul gördüğü halde Rum oylarının % 75,38'i red şeklinde olduğundan hayata geçirilememişti.

Bu tarihe kadar Kıbrıslı liderler Akıncı ve Anastasiadis’in diğer maddelerde beklenen ilerlemeyi sağlaması halinde garantör ülkelerden üst düzey katılım olması bekleniyordu. Hatta Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Yunanistan Başbakanı Çipras’la birlikte, İngiltere Başbakanı Theresa May de Cenevre’ye gidebileceğinin sinyallerini vermişti.

AYRINTILARI AÇIKLAMADILAR: BAĞIMSIZ BİR FEDERAL DEVLET ARASINDAKİ SINIRLAR

Taraflar önerilerindeki ayrıntıları açıklamadılar. İki harita, bağımsız bir federal devleti oluşturacak federe devletler arasındaki sınırın belirlenmesi için yapılacak görüşmelere temel teşkil edecek.

BM Kıbrıs temsilcisi Espen Barth Eide, "Şimdiye kadar heyetlerin kendi hazırladıkları haritaların teati edilmesi ve sunulması gibi bir gelişme hiç yaşanmadı" dedi.

MERKEZİ YÖNETİMİ PAYLAŞAN İKİ FEDERE DEVLETLİ OLUŞUM

Eide, Kıbrıs'ta merkezi yönetimi paylaşan iki federe devletli bir oluşumu hedefleyen müzakereler için "yolunda gidiyor" dedi.

"En zor sorunların bazılarını geride bıraktık. Hemen hemen hepsi tartışıldı, pek çoğu çözümlendi ve diğerlerinin de çözümüne yakınız."

DİPLOMATLAR 'TARİHİ BİR FIRSAT' YAKALANDIĞI GÖRÜŞÜNDE

Diplomatlar, ikisi de ılımlı politikacılar olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ile Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis'in bir uzlaşmaya varmak için tarihi bir fırsat yakaladıklarını söylüyor.

GUTERRES'İN İLK YURTDIŞI ZİYARETİ

Cenevre görüşmeleri aynı zamanda, Birleşmiş Milletler'in (BM) yeni Genel Sekreteri Antonio Guterres'in ilk yurtdışı ziyareti.