Cevizdeki "antraknoz" hastalığının nedenleri gen bankasında

BİTLİS (AA) - ŞENER TOKTAŞ - Bitlis Eren Üniversitesinde (BEÜ) görevli akademisyenler, Türkiye'de ilk kez ceviz antraknoz hastalığının nedenlerini tespit ederek, merkezi ABD'de bulunan gen bankasının (National Center For Biotechnology İnformation) veri tabanına kaydedilmesini sağladı.

BEÜ'nün, "Bitlis İli Ceviz Yetiştiriciliği Yapılan Tarım Alanlarında Görülen Ceviz Antraknozu Hastalığının Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu" Projesi kapsamında ceviz ağaçlarında sıklıkla görülen hastalıkların tespitine yönelik çalışması tamamlandı.

Araştırma sonucunda, cevizin kalitesini ve verimini düşüren hastalığın nedenlerine yönelik elde edilen bulgular, ABD'deki gen bankasının veri tabanına kaydedildi.

Bu çalışmayla Türkiye, antraknoz hastalığının tespitinde ABD, İsviçre ve Hollanda'dan sonra veri tabanına kayıt yaptıran dördüncü ülke oldu.

- "Türkiye'de bir ilk"

Proje yürütücüsü ve BEÜ Çevre Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi İbrahim Koç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, proje kapsamında Bitlis'te, ülkede ve dünyada yaygın görülen ceviz antraknoz hastalığının moleküler ve morfolojik karakterizasyonu üzerine çalışma yürüttüklerini söyledi.

Cevizin, sağlık açısından dünyanın en önemli besinlerinden biri olduğunu belirten Koç, şu bilgileri verdi:

"Bitlis, ceviz üretiminde ülkemizde, Türkiye'de dünyada sayılı ülkeler arasında yer alıyor. Antraknoz, yaygın bir hastalık olup etmeni mantardır. Bu da yüzde 90 civarında verim kaybına sebep olan bir etmendir. Bu etmen aynı zamanda cevizde kaliteyi de düşürmektedir. Çalışmayı yapmamızın amacı hem ilimiz için önemli olan cevizin daha kaliteli üretilmesini sağlamak hem de hastalığı teşhis ettikten sonra engelleyici ve iyileştirici yöntemler geliştirmektir."

Koç, BEÜ, Dicle, Abant İzzet Baysal ve Yüzüncü Yıl Üniversitelerinden akademisyenlerin görev aldığı projenin yaklaşık bir yıl sürdüğünü aktardı.

Çalışma sonucunda ceviz antraknoz hastalığının etmenin moleküler ve morfolojik teşhisini yaptıklarını kaydeden Koç, "Bulguların gen bankasına kaydını gerçekleştirdik. Bu ülkemiz açısından ilk kayıt oldu. Dünyada da ABD, İsviçre ve Hollanda'dan sonra dördüncü ülke konumundayız. Projeye destek sunan BEÜ Rektörü Prof. Dr. Erdal Necip Yardım'a, Bilimsel Proje Destek Birimine, Adilcevaz Tarım ve Orman Müdürü Selami Savaş'a ve akademisyenlere teşekkür ederim." diye konuştu.

- "Ülkemiz için önemli bir çalışma"

BEÜ Bitlis Yöresi Ceviz Uygulama ve Merkez Müdürü Dr. Öğretim Üyesi İbrahim Demir de Bitlis'in en önemli tarımsal ürünlerinden olan cevizdeki antraknoz hastalığının tespitiyle ilgili yürüttükleri projeyle güzel veriler elde ettiklerini söyledi.

Bitlis merkez ve ilçelerinden aldıkları örnekler üzerinde çalışma yaptıktan sonra bunları izole ettiklerini anlatan Demir, şöyle devam etti:

"Bu örneklerin morfolojik tespitinden sonra DNA izolasyonu ve moleküler karakterizasyonu yapıldı. Bu bizim ve ülkemiz için önemli bir çalışmaydı. Ülkemizde ilk defa yapılan bu çalışmayla dünyada dördüncü sıradayız. Antraknoz hastalığı bölgede ceviz üretiminde önemli sıkıntıya neden oluyor. Hastalığın bilimsel olarak morfolojik ve moleküler tespitini yaptıktan sonra ne gibi önlemler alabileceğini belirlemek istiyorduk. Projemiz başarıyla sonuçlandı. Sonuçlar gen bankası veri tabanına kaydedildi. Ülkemiz ve ilimiz için yeni bir kayıt niteliğindedir. İlk defa ceviz hastalığına neden olan etmenin moleküler tespitini yaparak literatüre kazandırdık."

Antraknozun cevizde yüzde 90 verim kaybına sebep olan mantar hastalığı olduğunu vurgulayan Demir, Bitlis ve ilçelerinde yoğun görülen bu hastalığın hem cevizin kalitesine hem de verimini etkilediğini ifade etti.