Cezayir bağımsızlığının 40. yılını kutluyor

CEZAYİR (İHA) - Cezayir bugün, bağımsızlığının 40. yıldönümünü kutluyor. Bağımsızlığı için mücadele veren ülke 1962 yılında Fransız sömürgesi olmaktan kurtulmuştu.

1962 yılı Mart ayında Fransa Cumhurbaşkanı General De Gaulle, Evian'da Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi olarak adlandırılan örgüt ile ateşkes imzalamıştı. Bu anlaşma Fransa'da haziran ayında yapılan ve halkın yüzde 91'nin "Evet" oyu verdiği referandumda kabul edilmişti. Ardından 1 Temmuz'da Cezayir'de bir halk oylaması düzenlendi ve seçme hakkına sahip 6.5 milyon Cezayirlinin 6 milyonu bağımsızlık yönünde oy kullandı. Cumhurbaşkanı De Gaulle erken davranıp 3 Temmuz'da Cezayir'in bağımsızlığını ilan ederken Cezayirliler 5 Temmuz 1962'yi bağımsızlık günleri olarak ilan ettiler. Bu tarihi seçmelerinin tarihsel bir nedeni vardı. Çünkü bağımsızlık gününden tam 132 yıl önce ülkeleri Fransız egemenliği altına girmişti.

Cezayir Osmanlılar döneminde sözde Osmanlının ama aslında geniş yetkilere sahip Hüseyin Dey'in egemenliği altındaydı. Dey'in politik ve ekonomik açıdan zayıf bir lider olması, bunun yanında Fransa'da Napolyon'dan sonra monarşinin yeniden başlaması, Cezayir'de gerginliğe neden oldu. 1830'da Cezayir yakınlarına birliklerini çıkaran Fransa, oynadığı kolay bir oyun sonucu Kuzey Afrika'nın kıyı bölgelerini işgal edebilmişti.

İşgalden 4 yıl sonra Cezayir'in Fransız kontrolü altındaki bölgelerinin, Fransa sömürgesi olarak bir genel valinin yönetimi altına girdiği ilan edildi. O tarihten sonraki 10 yıl boyunca ülke, Fransız yerleşimcilerin istilasına uğradı. Ülkede kısa sürede Fransız nüfusunun artması Müslüman halkı kültürel, politik ve toplumsal olarak tehdit eder hale geldi. Buna bağlı olarak Müslümanlar Arap yönetim şekline, Fransızlar ise kendi idare biçimlerine göre yönetiliyordu. Fransız vatandaşlığına geçmek isteyen Müslümanların öncelikle Fransız yasalarını kabul etmesi gerekiyordu. Ancak buna pekçoğu yanaşmıyordu.

Fransız ordusunda gönüllü olarak hizmet veren Müslümanlara bile Fransız vatandaşlarına tanınan haklar tanınmıyordu. Bu durumun sonucu olarak ülkenin pek çok yerinde ayaklanmalar çıktı. Fransa, çıkan ayaklanmalara karşı oldukça sert tedbirler aldı. Buna rağmen Cezayirli aydınların, Fransız ordusunda görev yapmış eski subayların, ülkelerinin bağımsızlığından bahsetmeleri için 2. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar beklenmesi gerekti.

Cezayir'deki ulusal hareket Fransa tarafından reddedilirken 1954 Kasımı'nda başlayan silahlı baskınlar Cezayir bağımsızlık savaşının ilk sinyallerini verdi. Hareketin başında ise Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi lideri Ahmed Ben Bella bulunuyordu. Fransa'nın ulusallaşma hareketine karşı giriştiği savaşı kazanamayacağı kısa sürede anlaşılsa da, mücadele 8 yıl sürdü. Savaşta yaklaşık 200 bin Cezayirli öldü, milyonlarcası göçe zorlandı. 50'li yılların sonunda Fransa'ya karşı hem ulusal hem de uluslararası eleştiriler yükselmeye başladı.

De Gaulle, 1959'da ülkesi, Cezayirli Fransızlar ve Ulusal Kurtuluş Cephesi arasında bir orta yol bulmaya çalıştıysa da başarılı olamadı. 1961'de yeniden başlayan müzakereler, 1962'de ateşkes ile sonuçlandı. Ve ateşkesin ardından sıra bağımsızlığın ilanı için doğru zamanı saptamaya geldi. Fransa egemenliğine girilmesinin 132. yılında 5 Temmuz 1962 tarihi bağımsızlık günü ilan edildi.