Claudia Hammond
BBC Future
Çikolatanın cilde zararı olabileceği, sivilceye yol açabileceğine dair iddiaları sık duyarız. Peki, bu iddialar ne kadar doğru?
Çikolatanın sivilceye neden olabileceği iddialarını doğrulamak için iki soru sormak gerekiyor: 1. Çikolata yiyenlerde daha fazla sivilce çıktığına dair herhangi bir veri var mı? 2. Çikolata içinde sivilceye yol açabilecek herhangi bir madde var mı?
Önce sivilcenin nasıl oluştuğuna bakalım. Sivilce, derideki minik bezeler tarafından salgılanan sebum adlı yağlı bir maddenin gözenekleri tıkaması sonucu oluşur. Gözenek kısmen tıkanmışsa siyah nokta, tümüyle tıkanmışsa beyaz uçlu sivilce meydana gelir.
Herkesin cildinde yaşayan milyonlarca zararsız bakteri vardır. Bu bakteriler tıkanmış gözenekte enfeksiyona yol açarak kızarıklık ve hafif bir şişlik oluşturur. İşte bu sivilcedir. Çok sayıda sivilce varsa bunlara akne denir.
Eğer ebeveynlerinizin ikisi de gençken sivilceli idilerse sizde de sivilce çıkması ihtimali güçlüdür.
Ergenlik dönemindeki gençlerin sivilceye daha yatkın olmasının nedeni, sebum üreten bezelerin hormonlara karşı hassas olmasından kaynaklanıyor.
Yetişkinliğe geçildiğinde akne artık azalmıştır; fakat az sayıda insanda devam eder. Yetişkinlikte bile hormon seviyelerindeki dalgalanmalar sivilceye etkide bulunur. Örneğin bazı kadınlar adet dönemi öncesinde ya da hamilelikte sivilceye daha yatkın olur.
Çikolatanın akneyi çoğaltmasına neden olan bir faktör var mıdır sorusuna dönecek olursak… Bu konuda çeşitli teoriler var.
Bunlardan biri, yağlı olduğu için çikolatanın kandaki çözülebilir yağ seviyesini artırdığını, bunun da daha fazla sebum üretimine ve gözeneklerin tıkanmasına neden olabileceğini iddia ediyor.
Bazı iddialara göre ise fazla miktarda çikolata kandaki insülin oranının yükselmesine ve bazı hormonların seviyesinin artmasına, bu ise daha fazla sebum üretilmesine neden oluyor.
Üç eski araştırma
Bu teoriler akla yatkın geliyor, ama pratikte neler oluyor? 2005'te yapılan bir araştırmada çikolata konusunda sadece üç inceleme bulunduğu, onların da çok eski olduğu ortaya çıktı.
Bu çalışmalardan birinde, üniversite öğrencilerinin yediği çikolata, süt ve kavrulmuş fındık miktarının akne miktarı üzerinde bir etkisi olmadığı görülmüştü. Fakat örnek grup küçük ve herhangi bir kontrol grubu içermiyor, bu da çıkarılacak sonuçları sınırlı kılıyordu.
1969'da bir akne kliniğine giden hastalar ile cezaevindeki erkek mahkumlar arasında yapılan bir araştırmada da çikolatanın akne üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı görüldü.
Ancak burada da bir gruba normal çikolata, kontrol grubuna ise az kakao ama aynı miktarda yağ ve şeker içeren çikolata verilmiş, sivilceye etki bakımından gruplar arasında bir fark görülmemişti. Fakat buradan çıkarılabilecek sonuç şeker ve yağa dair bir bilgi içermiyordu. Ayrıca denekler sadece dört hafta çikolata yemişti. Oysa akne ilaçlarının etkisini görmek için en az iki aya ihtiyaç vardır.
Üçüncü araştırmada ise hemen hemen hiçbir bilgi edinilememişti. Sekiz öğrenciye iki gün boyunca biraz çikolata yedirilmiş, dördünde birkaç sivilce görülmüştü. Ancak bu kadar küçük bir grupta yenen şeyden bağımsız olarak tesadüfen sivilce çıkması da mümkündür.
Beslenme etkili mi?
Peki genel olarak beslenmenin sivilce üzerinde bir etkisi var mıdır? 1956'da İngiltere'de 2000 asker üzerinde yapılan bir araştırmada, 20-40 yaş arası akne sorunu olan askerlerin, daha genç yaştaki aknesiz askerlerden daha kilolu olduğu görülmüştü.
Fakat yıllarca herhangi bir sonuca ulaşmamış araştırmalar, gıda ile akne arasında herhangi bir kanıtlanmış bağın olmaması demektir.
2002'de ilginç bir bulguya rastlandı: Yeni Gine ve Paraguay'daki yerli toplumda akneye rastlanmıyordu. Böylece beslenme faktörü yeniden gündeme geldi.
Fakat belki de bu toplumları akneden uzak tutan genetik etkenler de söz konusuydu. Eğer beslenme önemli ise o zaman sanayileşmiş ülkelerde hangi yiyeceklerin akne üzerinde etkili olduğunu bulmak gerekiyordu. Aşırı yağ mı, şeker mi, ya da bazılarının iddia ettiği gibi şekerin vücutta parçalanma hızı mı?
Araştırmalara bakıldığında kesin bir sonuca varmak için yeterince veri olmadığı görülüyor. 2009'da 21 gözlemin ve altı klinik deneyin sonuçları incelendiğinde süt ürünlerinin herhangi bir etkisi olmadığı görülmüş, fakat özellikle çikolataya bakılmamıştı.
Ancak sonuçları geçen yıl yayımlanan incelemeyi yapanların da belirttiği gibi, bu araştırmaların bazılarında aknelerini nelerin tetiklediği konusunda klinik deneylere değil, deneklerin kendi fikrine başvurulmuştu. Bu güvenilir ve bilimsel bir yöntem olmaktan uzaktır.
İnsanların ne yediğinden bağımsız olarak akneleri genellikle ergenlikten çıkınca düzelir. Bu sorunun cevabını bulmak için iyi kurgulanmış deney ve araştırmalara ihtiyaç var. Bu da ideal olarak insanların çikolata tüketimi bakımından aylar, hatta yıllar boyunca gözlenmesini gerektirir.
Bu makalenin İngilizce aslını BBC Future'da okuyabilirsiniz.
