BİZE ULAŞIN
Mutluluk veren gıdalardan biri olan çileğin faydalarını sizler için derledik. Fosfordan, demire, kabızlıktan, karaciğere kadar faydaları bilinen çileğin yaz aylarında bol bol tüketilmesi öneriliyor. Çileğin faydalarının saymakla bitmeyeceğini belirten uzmanlar, rengi, kokusu ve tadı ile en sevilen meyvelerden biri olan çilekte bol miktarda fosfor ve demir bulunduğuna dikkat çekti. Dünya genelinde en popüler meyvelerden biri olan çilek sadece lezzeti ile değil sağlığa faydaları ile de ön plana çıkıyor. Çileğin faydaları arasında ilk sırada C vitamini bakımından zengin olması geliyor. 8 adet çilek yiyerek günlük C vitamini ihtiyacınızın neredeyse 1.5 katını alabilirsiniz. C vitamininin kalp ve damar hastalıklarını önlemeden, enfeksiyon ve virüslerle savaşmaya kadar pek çok işe yaradığı düşünüldüğünde çilek hastalıklarla savaşmak için iyi bir silah olabilir. Latince adı "Fragaria Ananassa" olan çileğin 10'dan fazla çeşidi bulunmaktadır ancak, tatları ve büyüklükleri değişse de tüm çilek türleri aynı kalp şekline sahiptir.
Çileğin Sağlığa Faydaları
Kolesterol: İspanya'daki Salamanca Üniversitesinin yaptığı çalışmaya göre düzenli olarak çilek yemek LDL (kötü) kolesterol seviyesinin düşmesini sağlıyor. Araştırmaya katılan 23 gönüllü 1 ay boyunca her gün yarım kilo çilek yemiş. Yapılan testlerde araştırmaya katılanların LDL kolesterol seviyelerinde yaklaşık %9 kadar azalma görülmüş. HDL (iyi) kolesterol seviyeleri ise aynı kalmış. Uzmanlar çileğin kolesterolü neden düşürdüğü konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu belirtiyorlar fakat ilk sonuçlara göre çileğin bu özelliği meyveye kırmızı rengini veren "antosiyanin" adındaki pigmentten ileri geliyor.
Antioksidanlar: Hastalıklara karşı vücudun direncini artıran, kansere karşı koruma sağlayan, Alzheimer riskini azaltan, kalp ve damar sağlığını koruyan, özellikle yaşlanmaya bağlı sağlık sorunlarını önleyen antioksidanlar çilekte bol miktarda bulunur. 2006 yılında The American Journal of Clinical Nutrition dergisinde yayınlanan bir makaleye göre çilek antioksidan bakımından en zengin 50 yiyecek arasında yer alıyor. Çileğin antioksidan etkisi meyveye parlak kırmızı rengini veren antosiyanin adlı bileşenden, yüksek C vitamini içermesinden ve kuersetin pigmentinden kaynaklanıyor.
Kanserden Korunma: Çileğin antioksidan etkisi çeşitli kanser türlerinin yolunu açan serbest radikallerin artmasını (oksidatif stres) önlüyor. Bu başlı başına kanser riskini azaltan bir durumdur. Ancak çilek, kanserin gelişimini yavaşlatan "ellagic asit" adlı bir diğer bitkilere özgü kimyasal madde (fitokimyasal) daha içeriyor. Tabi "çilek kanseri önlüyor" demek için oldukça erken. Çünkü şu ana kadar bu konuyla ilgili yapılan araştırmaların sayısı oldukça az ve hepsi laboratuvar ortamında yapılan hücre incelemelerine dayanıyor. İnsanların katılımıyla yapılacak araştırmalara ihtiyaç duyulmakla birlikte ilk sonuçlar oldukça umut verici. 1970'li yıllarda başlayan ve günümüze kadar devam eden bu konudaki araştırmalara göre çilekte bulunan ellagic asit bazı kanser türlerinde tümörün büyümesini baskılıyor. Çilek dışında, ahududu, kızılcık, ceviz ve nar da ellagic asit bakımından zengin meyveler arasında yer alıyor.
Kalp ve Damar Sağlığı: Çileğin etkili antioksidan içeriği kalp ve damar hastalıklarına zemin hazırlayan oksidatif strese karşı koruma sağlıyor. Yapılan bilimsel çalışmalar yabanmersini, kızılcık ve çilekte bulunan polifenollerin LDL oksidasyonunu ve kardiyovasküler hastalıkların görülme riskini azalttığını ortaya koymakta. Bu meyvelerden her hafta 3 öğün yiyen kadınlarda kalp krizi riskinin %32'ye kadar azaldığı yönünde araştırma sonuçları bulunuyor.
Diyabet: Diyabet hastalarının çoğu tatlı tadı nedeniyle genellikle çilekten uzak durmayı tercih eder ancak, 1 kase çilek sağlıklı bir atıştırmalık olabilir. Üstelik kan şekerini korkulduğu gibi yükseltmez. Uzmanlar çileğin lifli yapısının uzun süre tokluk hissi verdiğini ve uzun süren tokluğun gün boyu daha az karbonhidrat tüketilmesini sağladığını belirtiyorlar.
Kabızlık: Kronik veya akut kabızlık için en iyi çözüm yöntemlerinden biri gün içinde gıdalardan aldığınız besin lifi miktarını artırmak. Bol miktarda besin lifi içeren çilek bunun için iyi bir seçim olabilir.
Cilt: Çileğin cilde faydaları yüksek oranda C vitamini içermesinden kaynaklanıyor. Portakal ve greyfurttan daha fazla C vitamini içeren çilek bu sayede cilt kuruluğu, zamanından önce ortaya çıkan kırışıklıklar gibi sorunları önlüyor. Çilek sadece meyve olarak yendiğinde değil maske olarak yüze uygulandığında da cilde pek çok faydası bulunuyor.
Kemik Sağlığı: Çilek, kemik yapısını koruyan enzimlerin üretiminde kullanılan manganez mineralini içerir. Manganez aynı zamanda gıdalar yoluyla alınan ve kemik sağlığının korunmasında son derece önemli kalsiyumun vücut tarafından emilmesi sırasında kullanılan bir mineraldir.
Çileğin Kalorisi ve Besin Değeri
Yarım kase çilek (8 adet, 144 gram);
46 kalori
11 gram toplam karbonhidrat
3 gram besin lifi (günlük ihtiyacın %12'si)
7 gram şeker
1 gram protein (günlük ihtiyacın %2'si)
64.7 mg C vitamini (günlük ihtiyacın %141'i)
0.4 mg E vitamini (günlük ihtiyacın %2'si)
3.2 mcg K vitamini (günlük ihtiyacın %4'ü)
0.6 mg niyasin (günlük ihtiyacın %3'ü)
0.1 mg B6 vitamini (günlük ihtiyacın %3'ü)
34.6 mcg folat (günlük ihtiyacın %9'u)
23 mg kalsiyum (günlük ihtiyacın %2'si)
0.6 mg demir (günlük ihtiyacın %3'ü)
18.7 mg magnezyum (günlük ihtiyacın %5'i)
34.6 mg fosfor (günlük ihtiyacın %3'ü)
220 mg potasyum (günlük ihtiyacın %6'sı)
0.2 mg çinko (günlük ihtiyacın %1'i)
0.1 mg bakır (günlük ihtiyacın %3'ü)
0.6 mg manganez (günlük ihtiyacın %28'i)
0.6 mcg selenyum (günlük ihtiyacın %1'i)
93.6 mg omega 3 yağ asidi
130 mg omega 6 yağ asidi
131 gram su içerir.
Çilek oksalat içeren az sayıdaki meyvelerden biridir. Vücut sıvılarında bulunan oksalat miktarı artığında bunlar kristalize olarak mesane ve böbrek problemlerine yol açabilir. Bu nedenle henüz tedavi edilmemiş mesane ve böbrek taşı sorunu yaşayan kişilerin çilek tüketmesi önerilmez. Böyle bir rahatsızlığınız bulunuyorsa yemeniz ve yememeniz gereken gıdalar hakkında doktorunuzdan bilgi alabilirsiniz. Çilek bazı kişilerde alerjiye neden olabilir. Çilek alerjisinin en sık görülen belirtileri boğazda ve ağız içinde kaşıntı hissi, gözlerin sulanması ve burun akıntısıdır.
Çilekle İlgili Bazı Rakamlar
Türkiye çilek üretiminde ABD'den sonra 2. sırada yer almaktadır.
Dünya genelinde yıllık çilek üretimi yaklaşık 5 milyon tondur.
7-9 yaş arası çocukların %53'ünün en sevdiği meyve çilek.
8 adet çilek günlük C vitamini ihtiyacının %140'ı kadar C vitamini içerir.
Çilek bitkisi kökünün %70'i sadece 3 santim derinlikte topraktadır.
Belçika'da sadece çileklerin konu edildiği bir müze bulunmaktadır.
Çilek gülle aynı ailedendir.
Yetiştirildiği hava koşulları çileğin tadını belirler.
1 çilekte ortalama 200 tohum bulunmaktadır.
ABD'de kişi başı çilek tüketimi yıllık 2.2 kilogramdır.
Çilek
Çilek (Fragaria), gülgiller (Rosaceae) familyası içinde yer alan bir bitki cinsi ve bu cins içinde yer alan türlerin meyvelerinin ortak adıdır. Dünyada, adlandırılmış 20'den fazla çilek türü vardır; ayrıca, çeşitli melezler ve kültivarlar da bulunur. Dünya çapında ticari olarak en çok yetiştirilen çilekler, bahçe çileği olarak adlandırılan Fragaria × ananassa melezinin kültivarlarıdır.
Çilek türlerini, içerdikleri kromozom sayılarına göre sınıflandırmak olasıdır. Farklı 7 kromozomdan oluşan temel bir set tüm türlerde ortak olarak bulunurken, farklı türler farklı poliploitlik (temel bir kromozom takımını [n] çoklu sayıda içerme durumu) gösterirler: diploit türlerde 2 takım (2n, toplam 14) kromozom vardır; tetraploit türlerde 4n, hekzaploit türlerde 6n, oktoploit türlerde 8n ve dekaploit türlerde de 10n kromozom bulunur. İstisnaları olsa da kabaca, daha çok kromozom içeren çilek türlerinin daha dayanıklı olduğundan ve hem bitki, hem de meyve olarak daha büyük geliştiğinden bahsedilebilir.
Çilek yetiştiriciliği
Üzümsü meyveler grubuna giren türlerden en önemlisidir. Çilek meyvesi gerçek bir meyve olmayıp yenen kısmı 40-60 kadar pistilin birleştiği çiçek tablasıdır. Çilek yüzeysel kök yapan otsu bir bitkidir. Kökler iyi drene edillmiş (süzek) topraklarda 60-70 cm' ye kadar iner. Ağır topraklarda ise kökler yatay büyür. Çileğin kök gövdesi ya da taç kısmı çok kısalmış bir gövdedir.
Çilek yaprakları 2/5 düzeninde spiral olarak dizilmiştir. İlkbaharda havalar ısınınca patlayan embriyonik yapraklar 2-3 hafta sonra tam büyüklüğe erişir. Her yaprağın 1-3 ay ömrü vardır. Kollar (stolonlar) yaz boyunca yeni yaprakların koltuklarındaki tomurcuklarından oluşarak gelişirler. Çilekte çiçekler salkım şeklindedir. Buna değişmiş gövde de denilebilir. Çilekte iyi tozlanma gereklidir. İyi tozlanmamış meyvelerde şekil bozukluğu olur. Tozlanmadan sonra meyve genelde 30-35 günde olgunlaşır.
Çileğin gün uzunluğuna duyarlılığı
Çilekte kısa günde çiçek gözleri, uzun günde kol gelişimi olur. Bu sebeple çilekte verim ile gün uzunluğu ilişkilidir. Bu sebeple bir bölgeye uyan çeşit diğer bölgeye uymayabilir. Çiçek gözü oluşumunda gün uzunluğu ile sıcaklık ilişkisi ve çeşit özelliği bağlantılıdır.
Çilek maskesinin yapılışını izleyin...
