Cilt Kanseri: Nedenleri, belirtileri, tedavisi

İncelemelere göre her 100 cilt kanseri hastasından 1'i yaşamını yitiriyor. Bedenin kendini koruması için son derece önemli bir görev üstlenen deri, vücudumuzu yaralanmalara karşı muhafaza eder, su kaybı seviyesinin artmasını önler ve D vitamini ihtiyacını karşılar. Tüm bunlara ek olarak bedenin ısı dengesini sağlayıp zararlı ışınlardan korunmasını da destekler. Cilt kanseri ise bedene yayılarak derinin önemli görevlerini yerine getirememesine sebep olur.

Cilt kanseri; aktinik keratoz, bazal hücre karsinomu, skumöz hücre karsinoması, melanom gibi farklı türlerde ortaya çıkabilir. "Cilt kanseri öldürür mü?” sorusuna melanom türü cilt kanseri yüzünden “evet” cevabını vermek durumundayız, çünkü tüm deri kanseri türlerini düşündüğümüz zaman en ölümcül olanı melanom olarak karşımıza çıkıyor. Genelde sırt, boyun, baş ve göğüs bölgesinde gelişiyor. Erken teşhis edilebilirse tedavi için daha büyük imkanlar doğabilir ama teşhis konusunda bir gecikme yaşanırsa kanser vücuda hızla yayıldığı için büyük problemlerle karşılaşılabilir.

CİLT KANSERİ NEDENLERİ NELERDİR?

Birçok etmen yüzünden cilt üzerinde meydana gelen malignant (kötücül) büyümelere cilt kanseri ya da deri kanseri adı veriyoruz. Bu kanser türünün oluşması tek bir sebebe bağlı değildir. Kalıtsal etmenlerden güneş ışınlarına maruz kalmaya kadar birçok şey cilt kanserine sebep olabilir. Sebeplerini bildiğiniz durumda ise dikkatli davranarak hastalığa yakalanma ihtimalinizi düşürmek tamamen sizin elinizde.

1. GENETİK FAKTÖRLER

Birçok hastalıkta olduğu gibi cilt kanserinde de genetik faktörler oldukça önemli bir konumda. Ailesinde cilt kanseri hastalığını yaşanmış olan kişilerin risk grubunda olduğu söylenilebilir. Genetik etmenler yüzünden riskli grupta yer alan kişiler daha dikkatli davranmalı ve cildine zarar verecek davranışlardan uzak durmaya özen göstermelidir.

2. ULTRAVİYOLE IŞINLARA MARUZ KALMAK

Cilt kanserinin en büyük sebeplerinden birisi de bilinçsiz bir şekilde güneşlenmek. Güneş ışığında yer alan ultraviyole ışınlara uzun süreli maruz kalınması bedene ciddi zararlar verebiliyor. Güneşlenmek maksatlı uzun saatler bu ışınlara maruz kalırsanız cilt kanseri riskiyle de yüz yüze gelebilirsiniz.

Elbette ki yalnızca güneşlenenler risk grubu içerisinde değil. İşiniz gereği sürekli açık havada çalışmak durumunda kalıyorsanız ve güneş ışığına doğrudan maruz kalıyorsanız zararlı ışınlar yüzünden cilt kanseri gibi büyük sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Bu konuda kanser riskinin seviyesi, güneş ışığının yoğunluğu, pozlama süresi gibi detaylarla ilişkilidir.

Ultraviyole ışınlara maruz kalıp cilt kanseri ile karşılaşmak istemiyorsanız kaliteli bir güneş kremi kullanın ve iş gereği uzun saatler boyunca açık havada olmanız gerekse bile olabildiğince gölgede vakit geçirmeye çalışın. Bedeninizi, doğrudan gelen güneş ışığından ne kadar korursanız o kadar iyi olur. Bu yüzden ağır bir işte çalışıyorsanız bile güneşin altında üstünüz çıplak bir şekilde dolaşmayın. En azından kısa kollu bir giysiniz olmalı ve vücudunuzun açıkta kalan yerleri güneş kremiyle korunmalı.

3. SOLARYUM

Bronzlaşmak ve bedenin daha güzel görünmesini sağlamak amacıyla solaryuma gitmeyi tercih edebilirsiniz ama ne yazık ki bu mekanlar cilt kanserine zemin hazırlıyor. Elbette solaryumda ayarında vakit geçirmek büyük bir risk oluşturmaz ancak abartılı süreler boyunca solaryumda vakit geçirmek cilt kanseri problemine davetiye çıkarır.

Uzmanlar da uzun süre boyunca solaryumda vakit geçirmenin gerçek anlamda bedene büyük zararlar verebileceğini ifade ediyor. Herkesin bünyesi ayrı olduğu için doktorlar solaryumda vakit geçirmek için standart bir gün, saat ya da tarih aralığı belirtemiyorlar. Bu konudaki tavsiye ise çok gerekli olmadığı sürece solaryuma girmemeniz yönünde.

4. ZAYIF BİR BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNE SAHİP OLMAK

Kök hücre nakli, kemik iliği transferi, organ nakli gibi konular başta olmak üzere herhangi bir sebepten ötürü bağışıklık sisteminin zayıflaması birçok hastalık için davetiye anlamına gelir. Cilt kanseri de ne yazık ki bu sebep yüzünden ortaya çıkabiliyor.

Bağışıklık sisteminin gücünü kaybetmesiyle birlikte vücut da direncini yitirir. Virüslerin ve zararlı bakterilerin bedende kolayca yayılmasına karşı herhangi bir mücadele veremez. Örneğin bağışıklık sistemi güçlü olan birisi, güneş ışığında daha çok vakit geçirse de cilt kanseri olmayabilir ama bağışıklık sisteminde bir çöküş yaşayan kişi daha az zaman geçirerek bu hastalık ile karşı karşıya gelebilir. Ya da genetik faktörler yüzünden risk grubundaysa bedeni direnç gösteremediği için cilt kanseri ile daha erken karşılaşabilir.

5. BAZI İLAÇLAR

Kimi ilaçların bağışıklık sisteminin güçlü çalışmasına engel olduğu biliniyor. Bu ilaçlara ek olarak bedende oluşan güneş yanığının sebep olduğu hassasiyeti artıran kimi steroidlerin ve ilaçların da cilt kanseri riskini yükselttiği biliniyor. Eğer risk grubundaysanız ilaç kullanımı konusunda çok hassas davranmalı ve birden çok doktordan tavsiye alarak daha sağlam adımlar atmalısınız.

6. DAHA ÖNCE MARUZ KALINAN RADYOTERAPİ

Eğer bir süre önce cilt kanseri dışında herhangi bir kanser tedavisi için radyoterapi gördüyseniz bedeninizde bazal hücreli karsinomun gelişim gösterme ihtimali yüksektir. Bu riskin daha çok tedaviden 10 - 20 sene sonra artış gösterdiğine yönelik açıklamalar bulunuyor. Radyoterapi görmüş çocuklarda ise bazal hücreli karsinomun gelişim gösterme riski yetişkinlere kıyasla 6 kat daha fazla.

7. CİNSİYET FAKTÖRÜ

Cilt kanseri için çok büyük bir faktör olmasa da elbette risk grubu derecelendirmesinde cinsiyetin önemli bir payı bulunuyor. Kadınlarda cilt kanseri oluşumu erkeklere göre daha erken yaşlara tekabül ediyor.

8. CİLT KANSERİ GEÇMİŞİ

Daha önce herhangi bir deri kanseri ile ilgili sorun yaşamışsanız bedeninizde farklı bir cilt kanserinin daha gelişme ihtimali ne yazık ki hiç de az değil. Örneğin bazal hücreli karsinom teşhisi ile karşılaşan insanların en az %35'inde ortalama 5 sene sonra farklı bir cilt kanseri türü görülebiliyor.

9. AÇIK TEN

Eğer açık saç rengine sahipseniz ve beyaz tenliyseniz melanom riskiniz koyu tenli kişilere göre 10 kat daha fazladır. Cilt kanseri için risk grubu; sarı ya da kızıl saçlı, beyaz tenli, yeşil ya da mavi göz rengine sahip, çilli bireylerden oluşuyor.

10. KAYNAK VE METAL İŞLERİYLE MEŞGUL OLMA

İş gereği metal işleriyle uğraşıp kaynakçılık yapıyorsanız cilt kanseri riskinizin diğer insanlara nazaran daha yüksek olduğu söylenebilir. Kaynak işiyle uğraşan kişilerin özellikle gözlerinde melanom riskinin daha çok olduğu gözleniyor. Bu yüzden iş güvenliğinizi en doğru şekilde sağlayıp cilt kanserine karşı kendinizi korumalısınız.

11. IŞIK TEDAVİSİ

Fototerapi olarak da bilinen ışık tedavisi daha çok sedef hastalıkları yaşayan kişilere uygulanır. Bu tedavi esnasında bedenin maruz kaldığı UV ışınları skuamöz hücreli cilt kanserinin oluşma riskini artırıyor.

CİLT KANSERİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Tüm ağır hastalıklarda olduğu gibi deri kanserinde de erken teşhis çok önemli. Kanser hücreleri hızla yayılıp vücudun genelini ele geçirmeden önce tedaviye başlandığı zaman hastalıktan en az zararla kurtulabilir ve bir süre sonra eski sağlığınıza kavuşabilirsiniz. “Cilt kanseri nasıl anlaşılır?” konusunda yeterli bilgi sahibi olmak, erken teşhisi kolaylaştırır. Bu sayede hem kendinizde hem de yakınlarınızda göreceğiniz bir belirtiyi uzmanlara danışarak cilt kanserini en hafif zararla atlatabilirsiniz.

1. SOLUK KIRMIZI RENKTEKİ KABARTILAR

Cilt kanserinin farklı türleri olduğu için her belirti doğal olarak başka bir türü işaret ediyor. Cildinizde soluk kırmızı bir tonda kuru ve pullu kabartılar bulunması bazal hücreli cilt kanserinin bir belirtisi olabilir. Erken müdahale edilmediği durumda bu kabartıların ülserleşmesi mümkün hale gelir ve yapılan müdahaleler hastalığın tamamen iyileşmesini, belirtilerin tümüyle ortadan kalkmasını engeller. Bu tip kabartılar ve lekeler, vücudunuzun güneş ışığına en çok maruz kaldığı alanlarda meydana gelir ve zaman içerisinde büyüme gösterir.

2. CİLT YÜZEYİNDEKİ LEKELER

Melanom tipi cilt kanserinde ise deri yüzeyinde yeni lekelerin oluşması gündeme gelebiliyor. Olmayan lekelerle yüzleşebileceğiniz gibi bedeninizde hali hazırda var olan cilt lekelerinin şekil, renk ya da büyüklük konusunda bir değişim yaşadığını da gözlemleyebilirsiniz. Bazal hücreli cilt kanserinin belirtisinden farklı olarak bu türden lekeler bedenin doğrudan güneş ışığına maruz kalmayan bölgelerinde de görülebilir.

Bir başka melanom türü olarak bilinen "nodular melanom" için konuşacak olursak cilt üstünde meydana gelen lekelerin daha çok kubbe ve kabartı biçiminde olduğunu söyleyebiliriz. Daha sonra bu kabartı halindeki lekelerde kanama ve kuruma gibi durumların meydana geldiğini görebilirsiniz. Bu lekelerin rengi genelde pembe ve kırmızı olur. Nadiren de olsa kahverengi ve siyah lekelere rastlamak da mümkündür.

3. ÇOK KOLAY KANAYAN CİLT LEKELERİ

Skuamöz hücreli deri kanserinin belirtisi ise cilt üstünde meydana gelen sert ve kırmızı renkli lekelerdir. Fakat diğer cilt kanseri türlerinden farklı olarak bu türde söz konusu lekelerin çok daha kolay bir şekilde kanadığını görebilirsiniz. Lekelerin kuru bir yapıda olması beklenir ve zamanında müdahale edilmezse ilerleyen süreçte bu lekeler ülserleşebilir. Bu belirtiler daha çok 50 yaş üstü insanlarda görülür.

4. BEN BÖLGESİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLER

Cilt kanserinin ilk belirtileri kimi zaman da ben çevresinden başlar. Mevcut benlerinizden birinin ya da birkaçının üzerinde herhangi bir kabuklanma durumu meydana geldiyse, benlerin renginde değişim olduysa bu durumu ciddiye almanız gerekebilir. Ayrıca bu konuda en çok merak edilen sorulardan biri de "Cilt kanseri kaşıntı yapar mı?” şeklindedir ve bu soruya da bazı durumlar için “evet” cevabı verilebilir. Ayrıca benin etrafında bir kızarıklık görüyorsanız ya da kıllanma oluştuğunu fark ediyorsanız da bir uzmana danışıp durumunuzu kontrol ettirmeniz gerekir.

Ben üzerinde yukarıda saydığımız değişimlerin bir tanesi ya da birkaçı bulunuyorsa cerrahi operasyon ile bu ben vücuttan çıkarılır ve patolojik inceleme gerçekleştirilir.

CİLT KANSERİ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Cilt kanserinin tedavisi için uygulanacak olan metotlar kanserin boyutuna ve kişide gösterdiği etkiye göre değişim gösteriyor.

1. KİŞİYE ÖZEL TEDAVİ

Cilt kanseri konusunda genelde kişiye özel tedavi uygulanır. Tek bir tedavi metoduna bağlı kalınmaz ve kişideki bulgulara göre uzmanlar tarafından belirli özel tedavi biçimleri ortaya konur. Cilt kanseri konusunda kanserin ortaya çıkma süreci, müdahalenin ne kadarlık bir zaman dilimi içinde yapıldığı, kişideki bulguların seviyesi gibi kriterler farklı olduğu için operasyonlarda da farklılık söz konusu olabiliyor.

2. KANSERLİ DOKU BEDENDEN ÇIKARILIR

Cilt kanserinde genelde temel mantık tıbbı müdahale ile kanserli dokunun tamamının bedende herhangi bir kalıntı bırakmamak koşuluyla vücuttan çıkarılmasına dayanıyor. Cerrahi operasyonlarda genelde yüksek bir başarı oranıyla karşılaşıyoruz. Kanserli doku eğer yeterli derinlikte ve genişlikte çıkartılabiliyorsa kanserin yeniden meydana gelmesinin de önüne geçilmiş oluyor.

Cilt kanseri tedavisinde kanserli hücreyi yok edip kişiyi sağlığına kavuşturmak kadar önem verilen konulardan birisi de hastaların estetik kaygıları. Estetik açıdan rahatsız edici bir izin oluşmaması için uzmanlar ellerinden geleni yaparlar ve bedende herhangi bir işlev kaybının olmaması için gerekli tüm özeni gösterirler.

3. RADYOTERAPİ TEKNİĞİ

Eğer cerrahi müdahale neticesinde bedende fazla iz kalıyor ve büyük bir yan etkiye sebep olmadan tümörün ışın yardımıyla kontrolünü sağlamak mümkün oluyorsa ana tedavi modeli olarak radyoterapi öneriliyor. Genelde burunda, alında, yanakta meydana gelen melonom dışı deri kanseri türleri (daha çok bazal hücreli olanlar) radyoterapi yardımıyla gayet başarılı bir biçimde tedavi edilebiliyor. Yani kısaca belirtmek gerekirse ciddiyet boyutu çok üst seviyelere çıkmamış kanser türlerinin tedavisi için radyoterapiden faydalanmak mümkün.

4. KRİYOCERRAHİ YÖNTEMİ

Bu yöntemde ise küçük boyuttaki tümörlerin tedavisi amaçlanıyor. Boyutu ciddi seviyelere çıkmamış olan tümörlerin ortadan kaldırılması ve bedene zarar veren etkilerinin yok edilmesi amacıyla uygulanan kriyocerrahi tedavisinde sıvı nitrojen tümörün üstüne uygulanır ve anormal hücrelerin ölmesi sağlanır. Tedavi esnasında buzulların çözülmesiyle beraber ölü dokular da bedenden ayrılmış olur.

5. KÜRETAJ TEDAVİSİ

Küretaj adıyla bilinen tedavi tekniğinin mantığı ise kanserli alanın kaşık biçiminde bir küret aracılığıyla kazınmasına dayanıyor. Özel bir cihaz ile verilen elektrik akımıyla bedendeki kanamayı durdurulur ve kanser hücrelerinin yok edilmesi sağlanır. Tedavi bittikten sonra ilgili alanda düz ve hafif beyaz bir leke görebilirsiniz.