Cilt mantarı nasıl önlenir? İşte cilt mantarı tedavisi

Dünyada bulunan milyonlarca mantar türünün yaklaşık 300 tanesi insanları hasta etmektedir. Mantar türlerinin hepsi için tehlikeli diyemeyiz ancak bazı türleri insan sağlığını tehlikeye atabilir. Cilt mantarı ise en sık karşılaşılan mantar problemlerindendir. Peki cilt mantarı enfeksiyonundan korunmak için neler yapılmalı, cilt mantarı tedavisi nasıl olmalı?

RİSKİN AZALTILMASI GEREKİR

1) Kimlerin mantar enfeksiyonu kapma riskiyle karşı karşıya olduğunu öğrenin.

Giysi veya kişisel bakım ürünlerini (fırça/tarak) enfekte olmuş biriyle paylaşmak gibi şeyler mantar enfeksiyonu kapma riksinizi artırabilir. Ama, risk fakrörlerine bağlı olarak bazı insanların enfeksiyon kapma ihtimali daha yüksektir. Risk altındaki kişiler:

• İlaçlar, steroidler, diğer enfeksiyonlar veya hastalıklar nedeniyle bağışıklık sistemleri bastırılmış kişiler
• Uzun süre antibiyotik veya bağışıklık baskılayıcı ilaçlar alan kişiler
• İdrarını tutamayan kişiler veya bebekler (bu durum genital ortamda nem oluşmasına neden olur)
• Fazla terleyen kişiler
• Hemşireler, okul öğretmenleri, hastenede yatan hastalar, öğrenciler ve antrenörler gibi yüksek rsk altında olan kişilerle temas edecek bir ortamda zaman geçiren veya çalışan kişiler

2) Cildinizin hangi bölgelerinin mantar enfeksiyonu kapma riski altında olduğunu fark edin.

Vücuduzun nemli olan bölümleri, mantar enfeksiyonu kapma açısından daha fazla risk altındadır çünkü mantarın gelişmesi için neme ihtiyacı vardır. Bu bölümler: ayak parmaklarının arası, göğüslerin altındaki bölge, genital bölge (vajina bölgesi dâhil) ve cilt katlarının arasıdır.

3) Umumi kullanıma açık yerlerde dikkatli olun.

Mantar enfeksiyonları bulaşıcı olduğu için, enfeksiyonlu cilt hücrelerine maruz kalınan yerden mantar enfeksiyonu kapabilirsiniz. Mantar enfeksiyonu olan diğer kişilerin bulunabileceği umumi kullanıma açık yerlerde daha az bulunmaya çalışın. Eğer umumi soyunma odalarını, duşları veya havuzları kullanıyorsanız, terlik giyin. Soyunma odalarındaki havluları veya fırçaları da asla kullanmamalısınız.**

Diğer insanların enfeksyonlu bölgelerine asla dokunmayın veya ortak kullanılan ayakkabıları asla giymeyin...

4) Cildinizi temiz ve kuru tutun.

Mantarlar ayak parmaklarının arası veya kasıklar gibi sıcak, nemli yerlerde yaşar. Cildinizi temiz ve kuru tutarak enfeksiyon potansiyelini azaltırsınız. Bu bölgeleri kuru tutmak için yapabileceğiniz pek çok şey var.

• Çoraplarınızı her gün veya çok terliyorsanız günde iki defa değiştirin. Banyo havlularınızı tekrar kullanmadan önce tamamen kurumasını sağlayın.

• Göğüslerinizin altı veya midenizin altı gibi cilt katlarının olduğu bölgeleri temiz ve kuru tutun. Egzersiz yaparken veya sıcakta cilt katlarınızın arasına teri emen veya ilaçlı pudra uygulayın.

• Özellikle, çok terliyorsanız, ayakkabılarınızı tekrar giymeden önce kurumalarını sağlayın. Ayrıca, spor giysilerinizi de her kullanımdan sonra yıkayın.

5) Bağışıklık sisteminizi güçlendirin.

Eğer bağışıklık sisteminiz zayıflamışsa, mantar enfeksiyonu kapma ihtimaliniz daha yüksektir. Bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için, günlük vitamin takviyesi alın ve probiyotik tüketmeye özen gösterin. Sağlıklı yağlar bakımından zengin, dengeli beslenmeye çalışın ve karbonhidrat alımınızı azaltın. Bol su içerek vücudunuzdaki suyun eksiklmesini de önlemelisiniz. İdrarınız çok açık sarı renkli olmalı.Bağışıklık sisteminiz gecede 8 saatlik uykudan faydalanabilir.

Tıbbi bir durum olmasa veya baskılayabilecek ilaç almıyor olsanız da bağışıklık sisteminizin durumu iyi olmayabilir. Bu, bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için önemlidir.

6) Mevcut enfeksiyonların yayılmasını önleyin.

Eğer hâlihazırda bir mantar enfeksiyonunuz varsa, vücudunuzun diğer bölümlerine ve aile bireylerine de yayılmasını önleyin. Diğer aile üyeleri muayene edilmeli ve enfeksiyon şüphesi olması durumunda tedavi edilmelidir. Mantar enfeksiyonları bulaşıcı olduğu için, enfeksiyonuun yayılmasını önlemek için şu tedbirleri alın:

• Enfeksiyonun sıçramasını engelleyin. Ellerinizi sık sık yıkayın ve kuru tutun.
• Ayağınızda mantar varsa duşta terlik giyin.
• Tüm havluları sıcak, sabunlu suda yıkayın ve kurutucuda kurutun. Her banyo yaptığınızda temiz bir havlu kullanın.
• Kullandıktan sonra banyo küvetinizi, lavanabonuzu ve zeminini temizleyin.
• Her gün temiz, kuru giysiler giyinve giysilerinizi veya çoraplarınızı başkalarıyla paylaşmayın.
• Enfeksiyon kapmamış bütün evcil hayvanları tedavi ettirin.
• Saç mantarını (kafa derisinde kaşıntı / saçkıran) önlemek amacıyla çocukların ve yetişkinlerin 6 hafta boyunca haftada 2 veya 3 defa ilaçlı şampuan kullanması gerekebilir.
• Eğer saç mantarınız varsa, 3 gün boyunca tarakları ve fırçaları günde bir defa yarı yarıya çamaşır suyu ve sudan oluşan bir karışımda 1 saat bekletin. Fırçanızı, tarağınızı, şapkanızı, yastığınızı, kaskınızı veya havlularınızı başkalarıyla paylaşmayın.

CİLT MANTARI TEDAVİSİ

1) Ayak mantarını tedavi edin.
Reçetesiz mantar önleyici tozlar veya kremler enfeksiyonun kontrol edilmesinde veya ortadan kaldırılmasında etkilidir. Miconazole, clotrimazole, terbinafine veya tolnaftate içeren ürünler tercih edin. Paketteki talimatlara uyun ve ilacı en az 2 hafta boyunca uygulayın, tekrarlamasını önlemek için enfeksiyon temizlendikten sonra 1-2 hafta daha devam edin. Ayağınızı günde iki kere sabun ve su ile yıkayın. Ayağınızı ve parmaklarınızın arasını kuruladığınızdan emin olun. Her yıkamadan sonra, temiz bir çift çorap giyin.

• Havalandırması iyi ve doğal malzemeden yapılmış ayakkabılar giyin. İyice kurumaları için ayakkabılarınızı art arda iki gün giymemelisiniz.
• Eğer ayağınızda evde tedaviye cevap vermeyen mantar varsa, doktorunuz kültür için örnek alarak enfeksiyonu test ettikten sonra ağızdan reçeteli ilaç verebilir.

2) Kasık mantarını tedavi edin.
Enfeksiyonu kontrol etmeye yardımcı olması için mantar önleyici ürünler kullanın. Bu ilaçlarda miconazole, tolnaftate, terbinafine veya clotrimazole bulunmalıdır. Enfeksiyonu birkaç haftada temizlemek için başladığını fark etmelisiniz. Eğer 2 haftadan uzun sürerse, ciddi bir enfeksiyondur veya sık sık tekrarlıyorsa (yılda dört defadan fazla), doktorunuza başvurmalısınız. Eğer evde tedaviye cevap vermiyorsa, doktorunuz kültür için örnek alarak enfeksiyonu test ettikten sonra ağızdan reçeteli ilaç verebilir.

• Dar veya cildinize sürtünüp tahriş eden giysiler giymekten kaçının.
• Tüm iç çamaşırlarınızı ve spor giysilerinizi bir defa kullandıktan sonra yıkayın.

3) Vücut mantarını tedavi edin.
Oxiconazole, miconazole, clotrimazole, ketoconazole veya terbinafine içeren reçeteli kremler tercih edin. 10 gün süreyle paketteki talimatları izleyin. Genelde, bölgeyi yıkayıp kurulamalı, ardından enfeksiyonun dış taafından başlayarak kremi uygulamalısınız. Kremi uyguladıktan sonra ellerinizi yıkayıp kurulayın. Mantarın üzerini bandajlamayın çünkü cildinizi nemli tutar.[25]

• Eğer kafa derinizde veya sakalınızda mantar varsa, tedavi için doktorunuza görünmelisiniz. Eğer vücudunuzda evde tedaviye cevap vermeyen mantar varsa, doktorunuz kültür için örnek alarak enfeksiyonu test ettikten sonra ağızdan reçeteli ilaç verebilir.
• Eğer okul yaşındaki çocuklara tedavi uyguluyorsanız, tedavi başladıktan sonra okullarına geri dönebilirler.

4) Vajina enfeksiyonlarını tedavi edin. Komplike olmayan vajina mantarı enfeksiyonları reçeteli ilaçlarla tedavi edilebilir.

Azoller sınıfından vajinal süpozituar kremler, köpükler, tabletler veya merhemler kullanın. Bunlarda butoconazole, miconazole, clotrimazole ve terconazole bulunur. İlacı uyguladığınızda o bölgede hafif yanma veya tahriş fark edebilirsiniz. Her zaman paketteki talimatlara uyun.

Kremlerin yağ bazlı yapısı lateks prezervatifi veya diyaframı zayıflatabilir. Eğer bu doğum kontrol yöntemlerini kullanıyorsnız, bu ilaçları ullanırken bunların pek etkili olmayabileceğini unutmayın.

5) Vajina enfeksiyonlarının komplikasyonlarını tedavi edin.

Reçetei olarak satın alınabilecek ilaçlardan daha güçlü olan “azol” ailesinden reçeteli vajinal krem kullanılan uzun süreli tedavi uygulamanz gerekebilir. Kremi 10-14 gün kullanacaksınız. Eğer vajina mantarı enfeksiyonu nedeniyle komplikasyonlar mevcutsa, doktorunuz krem yerine 1 kere ağızdan alınacak fluconazole (Diflucan) yazabilir. Alternatif olarak, 2-3 doz ağızdan kullanılacak fluconazole verebilir. Ancak bu, hamile kadınlar için tavsiye edilmez.

Eğer enfeksiyonlar tekrarlıyorsa, bakım dozu olarak 6 ay boyunca haftada bir defa fluconazole veya vajinal süpozituar olarak clotrimazole alabilrisiniz.

6) Diyabetiniz varsa veya bağışıklık sisteminiz baskılanmışsa doktorunuza başvurun.

Mantar enfeksiyonlarının tedavi edilmesi için doktorunuzun yardım etmesi gerekir çünkü diyabet veya baskılanmış bağışıklık sistemi, mantar enfeksiyonu nedeniyle daha ciddi belirtiler yaşama riskinizi artırabilir.

Olası sağlık sorunlarını veya önemli ikincil enfeksiyonları azaltmak amacıyla erken tedavi olmak için doktorunuza başvurun.

7) Kafa derinizde veya sakalınızda bir mantar enfeksiyonu varsa doktorunuza başvurun.
Doktorunuz ağızdan almanız için griseofulvin, terbinafine veya itraconazole içeren ilaç verecektir. İlacı doktorunuzun talimatlarına göre, genellikle minimum 4 hafta süreyle alın. Bu süre 8 haftaya kadar çıkabilir.

Başarılı tedavi şansınızı şu şekilde artırabilirsiniz:

• Bölgeyi temiz ve kuru tutarak
• Saçınızı ve sakalınızı selenyum sülfid veya ketoconazole içeren ilaçlı şampuanla yıkayarak. Bu işlem, yayılmasını durdurmaya yardımcı olacaktır ama mevcut enfeksiyondan kurtarmayacaktır.

BELİRTİLERİN FARK EDİLMESİ

1) Saçkıran olup olmadığını belirleyin.

Vücudun neresinde olduğuna bağlı olarak farklı isimler alabilmesine rağmen, tümünün nedeni aynı mantardır (ismine rağmen parazitik bir kurt değildir). Eğer ayak mantarınız, kasık mantarınız veya saçkıranınız varsa bunları yapan aynı mantardır, sadece yeri farklıdır. Mantar enfeksiyonunun buluduğu yere göre belirtiler biraz farklı olabilir.

2) Ayak mantarının belirtilerini fark edin.

Ayak mantarında, parmakların arasında deri kırmızıdır ve kaşınır, daha nadiren ayak tabanında da oluşur. Yanma veya iğne batıyor hissi oluşabilir ve cildiniz kabarıp kabuklanabilir. Ayak parmaklarınızın arasında kırmızı, pullanmış kabarcıklar olabilir.

Kasık mantarının belirtilerini öğrenin. Kasık mantarı, genç erkekler ve yetişkin erkekler arasında yaygındır. Belirtileri kasık bögesinde, sınırları belirgin kırmızı, kabarcık şeklinde lekelerdir. Dış kısımları daha kırmızı, iç kısımları daha ten rengine yakındır. Bu nedenle halka şeklinde görünürler. Ayrıca ciltte, kalıcı olabilecek anormal koyu veya açık renk değişikliklerine de neden olabilirler.

Bu enfeksiyon, spor yapan ve umumi soyunma odalarını kullanan erkeklerde daha yaygındır.Bu kişilerde ayrıca aynı mantar türünün neden olduğu ayak mantarı da olabilir.

3) Mantarın semptomlarını öğrenin

Kasık mantarının -ya da Latince ismiyle tinea cruris- semptomlarını öğrenin. Özellikle onlu yaşlarındaki erkeklerde ve yetişkin erkeklerde görüldüğünü göz önünde bulundurun. Kırmızı, pul pul kabaran ve kasıkta bulunan yaralar şeklinde görüldüğünü unutmayın. Dış kısımları daha kırmızı, ortası ve içleri ise daha ölü bir renge sahiptir, bu da mantarın bir halka, ya da yüzük, şeklinde görünmesini sağlar. Ciltte ayrıca koyu ve açık renkli pigmentlenmeye de neden olabilir, bu pigmentlenme kalıcıdır.

Bu enfeksiyon, spor yapan ve soyunma odasında sıkça vakit geçiren genç erkeklerde oldukça yaygındır. Ayrıca sporcuların ayaklarında da aynı şekilde görülüp kasıkta kendisini tekrarlayabilir.

4) Vücudunuzda mantar olup olmadığını kontrol edin.

Tinea corporis vücutta görülen bir mantar enfeksiyonudur ama kafa derisinde, sakalın içinde, ayakta veya kasık bölgesinde görülmez. Küçük sivilceler şeklinde görünen, küçük kabarık kırmızı bir alan olarak başlar. Kaşınır ve hızla pullanır. Kızarıklık yavaş yavaş halka şeklini alır, dış kısmında sınırları daha kırmızıdır, ortaya doğru ten rengine doğru döner.

Dermatofidit (bir tür kızarıklık) olup olmadığına da bakmalısınız. Bu kızarıklık vücudunuz başka kısımlarını da etkiler ve vücutta mantar oluşumu da buna eşlik eder. Parmaklarınızda sivilce gibi kızarıklıklar görebilirsiniz. Bunlar, mantara gösterilen alerjik reaksiyonla bağlantılıdır. Bu durum, enfekte olmuş bir alanla temas etmekten kaynaklanmaz.

5) Yüz tüylerinizde mantar olup olmadığna bakın.
Tinea barbae, erkeklerin yüzlerindeki tüylerde bulunan bir mantardır. Erkeklerin sakal foliküllerinde daha derin bir enfeksiyona neden olabilir ve folikül enfeksiyonu ile birlikte tüylerde kalıcı kayıpla sonuçlanabilir. Belirtileri: ciltte kaşıntılı ve pullanma görülen kırmızılaşmış bir alan görülür. Bulunduğu yere bağlı olarak, klasik halka karakteristiğini görebilirsiniz. Sınırları daha kırmızı renklidir, içe doğru renk ten rengine yaklaşır. Aktif mantar enfeksiyonu olan erkekte tüyler de seyrektir.

Dermatofidit (bir tür kızarıklık) olup olmadığına da bakmalısınız. Bu kızarıklık vücudunuz başka kısımlarını da etkiler ve yüzde mantar oluşumu da buna eşlik edebilir. Parmaklarınızda sivilce gibi kızarlıklar görebilirsiniz. Bunlar, mantara gösterilen alerjik reaksiyonla bağlantılıdır. Bu durum, enfekte olmuş bir alanla temas etmekten kaynaklanmaz.

6) Kafa derinizde mantar belirtileri olup olmadığına bakın.

Tinea capitis kafa derisinde buunan bir mantardır ve kafanın küçük bir bölümünde veya bütününde mevcut olabilir. Enfekte olan bölgeler kaşınır, kızarıklık olur, sıklıkla iltihaplanır ve iltihaplı yaralar oluşabilir. Kafa derisinde, tek bir alanda veya daha geniş bir alanda çok fazla pullanmaya neden olabilir. Kafa derisi mantarının neden olduğu “siyah noktalar” olup olmadığına bakabilirsiniz. Tinea capitis olan kişiler, aktif enfeksiyon nedeniyle saçlarını kaybederler ve enfeksiyon uzun süreli yaralara neden olabilir, düzgün tedavi edilmezse kalıcı saç kaybına neden olabilir. Bu kişilerde 38 C derecenin altında hafif ateş görülebilir veya boyun bögelerindeki lenf düğümleri şişebilir çünkü vücut enfeksiyonla savaşmaktadır.

Dermatofidit (bir tür kızarıklık) olup olmadığına da bakmalısınız. Bu kızarıklık vücudunuz başka kısımlarını da etkiler ve kafa derisinde mantar oluşumu da buna eşlik edebilir. Parmaklarınızda sivilce gibi kızarlıklar görebilirsiniz. Bunlar, mantara gösterilen alerjik reaksiyonla bağlantılıdır. Bu durum, enfekte olmuş bir alanla temas etmekten kaynaklanmaz..

7) Vajinal mantar enfeksiyonunuz olup olmadığının farkında olun.

Maya aslında mantardır ve kadınlarda vajinal enfeksiyonlara neden olabilir. Vajina, labya ve vulva maya enfeksiyonundan etkilenebilir. Eğer geçen yıl içinde 4’ten fazla enfeksiyon geçirdiyseniz, hamileyseniz, kontrol altında olmayan diyabetiniz varsa, bağışıklık sistminiz baskılanmışsa veya vajina bölgenizde yırtık, çatlak, fissür ya da yaralar varsa evde tedavi etmeye çalışmamalısınız.

Çoğu mantar enfeksiyonu belirtileri hafif-ılımlı arasında değişir ve şunlar görülür:

• Vajinada ya da vajina girişinde kaşıntı ve tahriş
• Vajina girişinde kızarıklık veya şişkinlik
• Vajinada ağrı ve sızı
• İdrar yapma veya cinsel ilişki esnasında yanma duygusu
• Yumuşak peynir görünümlü, beyaz, yoğun ve kokusuz vajina akıntıs

İpuçları

• Enfeksiyonun vücudunuzun diğer bölümlerine ve diğer insanlara yayılma potansiyelini azaltmak için mantar enfeksiyonlarını erken tedavi edin.
• Eğer mantar enfeksiyonunuz 2-3 hafta içinde tedavi edilmezse, daha güçlü bir ilaç tedavisi uygulamak ve kızarıklığın nedeninin sedef veya bakteriyel bir enfeksiyon gibi başka bir nedenle oluşmadığından emin olmak için doktorunuza görünün. Eğer ikinci bir bakteriyel enfeksiyon mevcutsa, doktorunuz antibiyotik reçetesi yazabilir.
• Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar dâhil diğer enfeksiyonlar vajinal mantar enfeksiyonu gibi benzer bazı belirtilere neden olabilir. Eğer durum tedaviyle düzelmiyorsa, daha ciddi bir şeyiniz olmadığından emin olmak için doktorunuza başvurmanız önemlidir.
• Eğer vajinal enfeksiyonunuz varsa, genellikle seks partnerinizin tedavi edilmesi gerekmez.

Uyarılar

Eğer bağışıklık sistminiz ilaçlar veya hastalık nedeniyle baskılanmışsa tedavi için doktorunuza başvurun. Eğer diyabetiniz varsa, mantar tedavisi için doktorunuza görünmelisiniz.