"Çingene kız" tartışması
GAZİANTEP (İHA) - Türkiye'nin tanıtımında simge haline gelen "Çingene Kız" mozaiği, arkeologları fikir ayrılığına düşürdü. Bazı arkeologlar, folklorik özelliğinden dolayı "Çingene Kız" adı verilen mozaiğin Büyük İskender'e ait olduğunu iddia ederken, bazıları mozaikteki kişinin Toprak Tanrıçası Gaia olduğunu ileri sürdü.
Gaziantep'in Nizip İlçesi'ndeki Zeugma Antik Kenti'nde, Rıfat Ergenç başkanlığındaki ekip tarafından 1998 yılında yapılan kazılarda ortaya çıkarılan mozaik, bir anda tüm dünyanın hayranlığını kazandı. Türkiye, hangi yönden bakıldığında o yöne bakan gözlere sahip mozaiği, yurtdışı tanıtımlarında da kullanıldı. Tüm dünya Zeugma'yı bu gözlerle tanıdı. Büyülü ve esrarengiz gözler, gıda sektöründen altın sektörüne kadar birçok iş çevresi tarafından logo olarak kullanıldı, hatta markaya dönüştürüldü.
Folklorik yaklaşımından dolayı "Çingene Kız" adı verilen mozaikteki kişinin kimliği, arkeologları fikir ayrılığına düşürdü. Bazı arkeologlar, mozaikteki kişinin Toprak Tanrıçası Gaia, bazıları ise Büyük İskender olduğunu ileri sürdü.
Mozaiği çıkaran ekibin alan sorumlusu Arkeolog Mehmet Önal, tartışmalara neden olan mozaiğin hikayesini şöyle anlattı:
"Belkıs köylüleri, mozaiğin çıktığı bölgede 1950 ile 1970 yılları arasında yoğun şekilde kaçak kazı yapıldığını ve buradan çıkarılan mozaiklerin develere yüklenerek Suriye'ye götürüldüğünü ifade ediyorlar. O dönemde kaçakçılar mozaiği çıkarma tekniklerini bilmediğinden, mozaikleri parça halinde söktükleri için çoğu dağılarak tahrip olmuş. 'Çingene Kız' mozaiği büyük bir mozaiğin, kaçakçılardan kalan küçük bir parçasıdır. Bu şaheser mozaiğin, neden ve niçin götürülmediğini bilemiyoruz."
Arkeolog Mehmet Önal, mozaiğin, ağzından itibaren çenesi ve boynu ile gövdesinin alt kısmının kaçakçılar tarafından tahrip edildiğini belirterek, "Her nasılsa kaçakçılar tarafından gözden kaçırılan bu mozaikte, kadının kabarık saçları ensesinde bir eşarpla bağlanmış olup, kulaklarında iri küpeler bulunmaktadır. Yüzünde hüzünlü bir ifade görülmektedir. Bu özelliklerinden dolayı önce folklorik bir yaklaşımla 'Çingene Kız' diye tanımladık" dedi.
Çok sağlam deseni ve 360 derece bakabilen gözleri ile bir sanat şaheseri olan mozaiğin, mükemmel işçiliğiyle dünyayı kendine hayran bıraktığını ifade eden Önal, "Bazı arkeologlar, ikiye ayrılan saçları, gözleri ve burun yapısı ile mozaiği Büyük İskender olarak tanımlıyor. Bazıları ise başının yanındaki asma filizleri nedeniyle Toprak Tanrıçası Gaia'ya benzetiyor. Her kim olursa olsun, insanın yüreğine dolan hüzünlü gözleriyle masumiyetin, Belkıs'ın, Zeugma'nın ve Türkiye'nin simgesi olmuştur" diye konuştu.
