Çocuğunuz ile Alkol Hakkında Konuşun: Ne İstenmeli? Ne Söylenmeli?

‘‘Çevremden bir genç, bu yaz bir alkol partisinden dönerken yaptığı kaza sonucu hayatını kaybetti. Çocuklarımla alkol hakkında nasıl konuşmam gerektiği ile ilgili ipuçları verebilir misiniz? Çocuklarım 7 ve 11 yaşında.’’
-Demir

Zeki baba! Çocukların alkol alıp almamaları üzerine en önemli etken ailelerdir ve alkol ile ilgili konuşmalara ne kadar erken başlarsanız o kadar iyi olacaktır. Aileleri tarafından alkol ve uyuşturucu kullanmanın tehlikeleri hakkında bilgilendirilen gençlerin ancak yarısı kadarı bu maddeleri kullanıyor. Çocuklarınızla bu konu hakkında konuşmak için onların birer genç olmalarını beklemeyin. Bu, çocuklarınız yeni bir anlayış ve bazı şeylere istek duyma seviyesine ulaştığında yıllar sonra bile tekrar gündeme getirmek isteyeceğiniz bir konudur.

1. Yeri geldiğinde alkol hakkında erkenden konuşmaya başlayın.
Eğer çevrenizde bir kaza olmuşsa, çocuğunuz 7 yaşında bile olsa ona durumu anlatın. ‘‘Çok trajik bir olay... alkol lise öğrencileri için uygun değil... beyinleri ve bedenleri alkolü kaldırabilmek için henüz hazır değil. Bu yüzden çocukların alkol almaları yasalara aykırı’’ gibi cümleler kurun.

2. Çocuklarınızın sorularını cevaplayın.
11 yaşındaki çocuğunuz ‘‘Peki neden yetişkinlerin alkol alması yasalara aykırı değil? Onlar da kaza yapıyorlar!’’ diyebilir. Sizin vermeniz gereken cevap ise ‘‘Haklısın canım. Hiç kimse alkollüyken araba kullanmamalı. Bazı yetişkinler de alkolü kaldıramıyor ve sonuçta alkol almamayı tercih ediyorlar. Tıpkı teyzen gibi – bize akşam yemeğine geldiğinde teyzenin şarap içmediğini fark ettin mi? Teyzen kendisi için doğru olan sorumluluk sahibi bir tavır sergiliyor. Çocuklar henüz beyinleri hazır olmadan alkol almaya kalkarsa, çok büyük ihtimalle yetişkinlerin yapabildiği gibi alkolü kaldıramayacaklardır. Bu senin alkol almak için beklemen gerektiğini gösteren en önemli nedenlerden birisidir.’’ şeklinde olmalıdır.

**3.Açık beklentilerde bulunun.

7 yaşındaki çocuğunuz için:**‘‘Ne zaman alkol içmeye başlayabilirsin?
Evet, bir yetişkin olduğunda!’’

11 yaşındaki çocuğunuz için: ‘‘Senin sağlıklı kalmana yardımcı olmak benim görevim. Çevrendeki birçok çocuğun alkol kullanacağını ve senin de bu konuda doğal olarak meraklı olacağını biliyorum. Bana her zaman istediğini sorabilir veya söyleyebilirsin ve beyin fırtınası yapıp arkadaşlarına ne söyleyeceğine karar verebiliriz. Alkol kullanmanı istemiyorum. Alkol birçok açıdan senin için zararlı’’

15 yaşındaki çocuğunuz için:‘‘Büyüdüğün zaman alkol alıp almamak senin kararın. Ancak şu anda seni korumaya yardımcı olmak benim görevim. Kendine çok iyi bakmanı ve hem şu anda hem de gelecekte mümkün olan en iyi hayatı yaşamanı istiyorum’’ gibi konuşmalar yapın.

4. Gerçekleri, çocuklarınıza ihtiyaç duyduklarını düşündüğünüzden daha önce belirtin.

Çocuğunuz ‘‘ Birçok çocuk alkol kullanıyor. Ben neden büyüyene kadar beklemek zorundayım?’’ gibi sorularla karşınıza gelebilir. Sizin cevaplarınız ise şu şekilde olmalıdır;

• Çünkü beynin hala gelişim aşamasında ve alkol kullanmak beyninin çalışma şeklini değiştirebilir ayrıca hayatının geri kalanı boyunca seni daha mutsuz ve daha az zeki bir insan haline getirebilir.
• Çünkü 15 yaşından küçükken alkole başlayanlar, 20 yaşından sonra başlayanlara göre 4 kat daha fazla alkolik olma eğilimi gösterir.
• Çünkü genç olmak zor bir iştir ve en iyi kararları verebilmeniz için en iyi düşünce yapısına sahip olmanız gerekir. Gençler alkol aldıklarında iyi düşünemezler ve bunun sonucunda daha sonraları pişman olacakları şeyler yaparlar.
• Çünkü senin vücudun için zararlı (Spor yapan veya kilolarına dikkat eden çocuklar için bu daha ikna edici olabilir).
• Çünkü senin yaşındakiler için kanunen yasak.

5. İletişimi açık tutun.
Çocuklar en büyük endişeleri hakkında size güvenmeden önce aşırı tepki verip vermeyeceğinizi görmek için sizi test ederler. Yani ‘‘Bugün Starbucks bardağında okula gizlice votka getirdi’’ gibi bir şey duyduğunuzda ‘‘Bu korkunç bir şey! Umarım büyük bir ceza alır!’’ gibi konuşmayı bitiren ifadeler yerine derin bir nefes alıp sakin kalmalısınız. Çocuğunuzu şu gibi sorularla konuşmaya ve düşünmeye teşvik edebilirsiniz:

‘‘Alkol aldığını nerden anladın? ... Diğer çocuklar ne yaptı? ... Diğer çocuklar da içti mi? ... Nasıl tepki verdiler? ... Sen ne düşündün? ... Sen de içmek istedin mi? ... Neden istedin veya neden istemedin? ... Sence bunu neden yaptı? ... En sonunda ne oldu? ... Sence diğer çocuklar da artık alkol içmeye başlayacaklar mı? ... Sen böyle bir şey yapar mıydın? ... Neden yapardın veya neden yapmazdın? ... Çocuklardan hiç biri bu olayın üstesinden senin hayranlık duyacağın bir şekilde geldi mi?

6.Kontrol etmeye çalışmak yerine yol gösterici olun.
Çocuğunuz her zaman gözünüzün önünde olamayacağı için onu kontrol edemezsiniz. Ancak çocuğunuzun iyi değerler ve iyi bir karar verme mekanizmasına sahip bir birey olmasına yardımcı olabilirsiniz. Bunu ona örnek olarak ve konuşarak yapabilirsiniz. Çocuğunuz için nelerin önemli olduğunu ve nasıl biri olmak istediğine dair sorular sorun. Sonra iyice dinleyin. Verdiği cevaplardan birçok şey öğreneceksiniz.
• Sence neden çocuklar ve gençler için alkol almak yasalara aykırı?
• Bindiğin bir arabadaki sürücü alkollüyse ne yaparsın?
• Peki, sürücü bir yetişkinse mesela bir arkadaşının anne veya babası ise ne yaparsın?
• Çok fazla alkol alan yetişkin birilerini tanıyor musun? Onlar hakkında ne düşünüyorsun?
• Hiç benim çok fazla alkol aldığımı düşündüğün zamanlar oldu mu? Alkol aldığımda farklı davranışlar sergilediğim oldu mu?
• Hiç alkol veya uyuşturucu kullanan çocuk tanıyor musun? Bunun bir sorun olduğunu düşünüyor musun?
• Sence çocuklar neden alkol alıyor?
• Sence çocuklar ne zaman alkol almaya hazırdır?
• Okulundaki çocuklar partilerde ne yapıyorlar? Hiç böyle bir partide bulundun mu?
• Sana hiç alkol ikram edildi mi? Nasıl karşılık verdin? Seni cezbetti mi? Neden cezbetti veya neden cezbetmedi?
• Sana alkol ikram edildiğinde ve gülünç görünmek istemiyorsan nasıl bir cevap verirsin?
• Bir partide alkol alımından dolayı gergin hissedersen ne yaparsın?
• Bir partide alkol alan birisi bayılırsa ne yaparsın?
• Bir alkol veya uyuşturucu bağımlısı olmaktan endişe ediyor musun? Neden endişe ediyorsun veya neden etmiyorsun?
gibi sorular sorabilirsiniz.

7.Çocuğunuzla uygulamalı konuşmalar yapın.
Çocuğunuz karşılaştığı çeşitli senaryolar ve vermek zorunda olduğu kararlar hakkında ne yapar veya ne söyler? Örneğin birisi ona alkol ikram ederse:
‘‘Hayır, teşekkürler, araba kullanacağım galiba.
Hayır, teşekkürler, bu gece kafamın berrak kalmasını istiyorum.
Hayır, teşekkürler, ben alkol kullanmıyorum.
Hayır, teşekkürler, takımımda oynadığım rol benim için çok önemli.
Hayır, teşekkürler, alkole alerjim var.
Hayır, teşekkürler, içeceğimi sade içmeyi severim.
Hayır, teşekkürler, ailem öğrenirse beni sonsuza kadar cezalandırır ve bunu hep yapıyorlar!’’ gibi konuşmalar hazırlayabilirsiniz.

8. Çocuğunuzun eğlenmek için başka seçenekleri olduğundan emin olun.
Gençlerin heyecan ve risk içeren durumlarda kendilerini test etmeye ve heyecan duymaya ihtiyaçları vardır. Çocuğunuzun bu ihtiyaçlarını, kaykay veya kaya tırmanışı gibi fiziksel aktivitelerle veya oyunculuk gibi uğraşlarla güvenli bir şekilde karşılaması yönünde cesaretlendirin.

9.Hayır demeyi bilen çocuklar yetiştirin.
Çocuklar otoriteye karşı son derece itaatkâr bir şekilde yetiştirilirse, bazen diğer gençler ona karşı otoriter davrandığında kendini savunamaz. Eğer bir konuda size hayır diyorsa onu dinleyin ve mümkünse her iki tarafın da kazançlı çıktığı çözümler bulmaya çalışın. Böylece iş birliği yapan ve kendi manevi değerlerini takip eden bir çocuk yetiştirmiş olacaksınız. Eğer çocuğunuzun olaylar hakkında kendini savunmadan her şeye itaat etmesini diliyorsanız şu sözü unutmayın: ‘‘Boyun eğmek, neyin doğru olduğu önemli olmadan size söyleneni yapmaktır. Ahlak ise size söylenen ne olursa olsun doğru olanı yapmaktır.’’

10. Çocuğunuz alkol kullandığında onun yanında olun ve iletişim kurun.
Hoşunuza gitsin veya gitmesin çoğu çocuk alkol ile 21 yaşına gelmeden tanışıyor. Sizin hedefiniz bunu olabildiğince ertelemek ve iyi bir iletişim kurarak çocuğunuzun alkol aldığında sizinle paylaşmasını sağlamak olmalıdır. Daha sonra çocuğunuzun kendisini nasıl güvende tutabileceğine dair düşünmesini sağlayabilirsiniz.
‘‘Duyduğum kadarıyla alkol alma konusunda merakın var ve alkol kullanmak istiyorsun. Ancak vücudunun buna nasıl tepki vereceğini bilmiyorsun. Güvende olduğundan emin olmak için ne yapabilirsin? Seninle birlikte ve alkol almayan güvenebileceğin bir arkadaşın olduğuna nasıl emin olabilirsin? İlgilenmediğin birisi sana kaba kuvvet uyguladığında kendi başının çaresine bakabileceğine nasıl emin olabilirsin? Eve nasıl dönersin?
gibi soruları çocuğunuza yöneltebilirsiniz.

11.Çocuğunuza destek olun.
Bir anlık bir hatanın bir trajediye dönüşmesine izin vermeyin. ‘‘Sen veya bir arkadaşın bir sorunla karşılaştığınızda beni aramakta sakın tereddüt etmeyin. Ne olursa olsun bana ihtiyacın olursa senin için orada olacağım ve herhangi bir ceza vermeyeceğim’’diyebilirsiniz.

12. Sağlıklı hayata örnek olun.
Eğer aşırı derecede alkol alıyorsanız çocuğunuz büyük ihtimalle alkol almaya erken başlayacaktır ve hatta sizden daha fazla içecektir. Alkol ile sorumluluk sahibi bir ilişki içerinde örnek olun. Bununla aynı derecede önemli olan bir şey de kendi duygu durumunuzla kendinizin baş edebilmesidir ki bu çocuklara kendi duygularıyla baş edebilmeleri için gerekli yapıyı kazandırır ve ‘kendi kendilerine tedaviye’ gerek kalmaz.

13. Duygusal zekâlarını geliştirin.
Çocuğunuzun ruh halinin farkına varmasına ve duyguları üzerinde çalışmasına yardımcı olun. Stres ile baş edebilmesi için pozitif yollar bulmasına yardımcı olun. Alkol alma, gençlerin duygularını sağlıklı bir şekilde ifade edemedikleri zaman başvurdukları bir ‘kendi kendine tedavi’ yöntemidir.

14. Her şeyden önce çocuğunuzla her yaşta iletişimde olun.
Çocuğunuz üzerinde yarattığınız her etki onunla kurduğunuz ilişkiden kaynaklanır.