Çölyak nedir, belirtileri nelerdir? Çölyak olduğumuzu nasıl anlarız?

Çölyak hastalığı genellikle genetik bir yatkınlıkla ilişkilidir ve hayat boyu devam eden bir durumdur. Bu durumun en dikkat çekici özelliği, glüten içeren gıdaların tüketilmesi durumunda ince bağırsağın iç yüzeyinde hasara neden olmasıdır. Bu hasar, vücudun besinleri emme yeteneğini azaltabilir ve çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Çölyak hastalığıyla yaşayan bireylerin en büyük mücadelelerinden biri, günlük yaşamlarında karşılaştıkları glüten içeren gınlardan kaçınmak ve sağlıklarını korumak için özen göstermektir. Gıda alışverişlerinden restoran ziyaretlerine kadar birçok alanda dikkatli olmak, çölyak hastalarının glütensiz bir diyeti sürdürebilmeleri için önemli bir adımdır.

Çölyak nedir?

Çölyak hastalığı buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda bulunan glüten adlı proteine karşı vücudun verdiği anormal yanıt sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Glüten bu tahılların yapısal proteinidir ve ince bağırsakta sindirimi sağlar. Çölyak hastalarında glütene karşı bağışıklık sistemi tarafından üretilen antikorlar, ince bağırsağın villus adı verilen parmaksı çıkıntılarını tahrip eder. Bu da besinlerin emilimini bozarak çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.

Çölyak hastalığı otoimmün bir hastalıktır. Otoimmün hastalıklarda bağışıklık sistemi vücudun kendi dokularına saldırarak hasara neden olur. Çölyak hastalığında bağışıklık sistemi glüteni yabancı bir madde olarak algılayarak ona karşı antikorlar üretir. Bu antikorlar, ince bağırsağın villus adı verilen parmaksı çıkıntılarını tahrip eder.

Çölyak hastalığının sebebi nedir?

Çölyak hastalığı bağışıklık sisteminin glüten adı verilen bir proteinle aşırı reaksiyon göstermesi sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Bu durum glüten içeren gıdaların tüketilmesiyle tetiklenir. Glüten buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein kompleksidir. Çölyak hastalarının bağışıklık sistemleri normalde zararsız olan glüteni bir tehdit olarak algılar ve ince bağırsağı hedef alarak hasara neden olur.

Çölyak hastalığının kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır ancak genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimine dayandığı düşünülmektedir. Çölyak hastalığı genellikle aile öyküsü olan bireylerde daha sık görülür. Bu da genetik yatkınlığın rolünü vurgular. Ancak genetik yatkınlığa sahip olmak tek başına çölyak hastalığı gelişimini garanti etmez çevresel tetikleyiciler de bu hastalığın ortaya çıkmasında önemli bir rol oynar.

Çölyak olduğumuzu nasıl anlarız?

Çölyak hastalığı genellikle belirtiler gösterdiğinde teşhis edilebilir. Ancak bu belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve bazen hafif olabilir, bu nedenle çölyak hastalığı düşünülüyorsa bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir. Çölyak belirtileri:

• Çölyak hastalarında karın ağrısı ve kramplar sık görülen belirtiler arasındadır. Bu, ince bağırsakta hasar olması nedeniyle sindirim süreçlerinin etkilendiğini gösterebilir.
• Çölyak hastalığı, ince bağırsakta emilimi bozarak sıvı bir dışkıya neden olabilir. Bu durumda ishal sık görülen bir belirtidir.
• Bazı çölyak hastalarında mide bulantısı ve kusma görülebilir. Özellikle gluten içeren gıdalar tüketildiğinde bu belirtiler artabilir.
• İnce bağırsaktaki hasar nedeniyle besin emilimi azaldığında, çölyak hastalarında kilo kaybı gözlenebilir.
• Çölyak hastaları genellikle vücutlarından yeterince besin emilemediği için enerji eksikliği yaşayabilirler.
• Dermatitis herpetiformis adı verilen bir cilt hastalığı, çölyak hastalığı ile ilişkilidir. Kaşıntılı kabarcıklar şeklinde cilt lezyonları bu hastalığın belirtisi olabilir.
• Ağız içi yaralar, çölyak hastalarında görülebilen bir diğer belirtidir.
• Kadınlarda çölyak hastalığı, adet düzensizlikleri gibi üreme sistemi ile ilgili sorunlara neden olabilir.

Çölyak hastalığı genellikle belirtileri olan kişinin kan testleri ve ince bağırsak biyopsisi gibi tıbbi testlere tabi tutulmasıyla teşhis edilir. Eğer çölyak hastalığından şüpheleniyorsanız, bir sağlık profesyoneli ile görüşmek ve uygun testleri yaptırmak önemlidir. Unutmayın ki, kendinizi teşhis etmek yerine bir uzmandan yardım almak en doğrusudur.

Çölyak kimlerde görülür?

Çölyak hastalığı her yaşta görülebilen bir hastalıktır. Ancak, genellikle çocukluk çağında ortaya çıkar. Çölyak hastalığının görülme sıklığı ülkeden ülkeye değişkenlik gösterir. Dünya genelinde her 70 ila 200 kişiden birinde çölyak hastalığı görülür. Çölyak hastalığı genellikle ailesel geçişli bir hastalıktır. Çölyak hastası olan kişilerin birinci derece akrabalarında çölyak hastalığı görülme riski, genel popülasyona göre yaklaşık 10 kat daha fazladır. Çölyak hastalığı aşağıdaki kişilerde daha sık görülür:

• Ailesinde çölyak hastalığı olan kişiler
• Genetik bozuklukları olan kişiler
• Tip 1 diyabetli kişiler
• Tiroid hastalıkları olan kişiler
• Alerjisi olan kişiler
• Romatoid artritli kişiler

Çocuklarda çölyak hastalığı belirtileri nelerdir?

Çocuklarda çölyak hastalığının belirtileri, genellikle gluten içeren gıdaların bebek ek gıdalarına dahil edilmesiyle veya çocukların daha geniş bir yelpazede gıda almaya başlamasıyla ortaya çıkabilir. Çocuklarda çölyak hastalığı genellikle yetişkinlerde görülen belirtilerden farklılık gösterebilir. Çocuklarda çölyak hastalığının belirtileri şunlar olabilir:

• Çocuklarda çölyak hastalığının en yaygın belirtilerinden biri karın ağrısı ve kramplardır. Bu, çölyak hastalığının sindirim sistemi üzerindeki etkilerinden kaynaklanabilir.
• İshal, çocuklarda çölyak hastalığının sık görülen bir belirtisidir.
• Bazı çocuklarda çölyak hastalığı, mide bulantısı ve kusma gibi belirtilerle ortaya çıkabilir. Özellikle gluten içeren gıdalar tüketildiğinde bu belirtiler artabilir.
• Çölyak hastalığı, besin emilimini etkileyerek çocuklarda büyüme geriliğine ve kilo kaybına neden olabilir.
• Çocuklarda çölyak hastalığı, ağız içi yaralar veya aftlar şeklinde ortaya çıkabilir.
• Dermatitis herpetiformis adı verilen bir cilt hastalığı, çölyak hastalığı ile ilişkilidir. Çocuklarda kaşıntılı kabarcıklar şeklinde cilt lezyonları görülebilir.
• Çocuklarda çölyak hastalığı, kas zayıflığı ve yorgunluk gibi sistemik belirtilere neden olabilir.
• Çölyak hastalığı olan çocuklar genellikle iştahsızlık yaşayabilirler.
• Çölyak hastalığı, çocuklarda sinirlilik, irritabilite ve genel bir huzursuzluk hissiyle ilişkilendirilebilir.

Çocuğunuzda bu belirtilerden biri veya birkaçı görülüyorsa, bir çocuk doktoruna başvurmak ve gerekli testleri yapmak önemlidir. Çölyak hastalığı erken teşhis edildiğinde, uygun bir diyetle semptomların kontrol altına alınması mümkündür.