Cumhurbaşkanlığı seçimi: ABD'ye başkan seçer gibi!

Türkiye'de ilk kez halk Cumhurbaşkanını doğrudan seçmek için 10 Ağustos'ta sandık başına gidecek. Seçimde Başbakan Erdoğan, İhsanoğlu ve Demirtaş yarışacak.

AK Parti, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ı, CHP ve MHP ‘çatı aday’ olarak Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu, HDP ise Eşbaşkan Selahattin Demirtaş’ı aday gösterdi. Cumhurbaşkanı adayları, 3 Temmuz’a kadar mal bildiriminde bulunacak. Mal bildiriminde, adayların, kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait bulunan taşınmaz malları ile para, hisse senetleri ve tahviller ile altın, mücevher ve diğer taşınır malları, hakları, alacakları ve gelirleriyle, borçları ve sebepleri de yer alacak. Adaylar seçim kampanyalarını ise ABD’de olduğu gibi yardım ve bağışla toplanan paralarla yapacak. Cumhurbaşkanı adaylarına yapılacak yardım ve bağışların esasları şöyle:

YABANCILAR BAĞIŞ YAPAMAYACAK

Adaylar, adaylığın kesinleşmesi yani 10 Temmuz’dan seçim sonuçlarının kesinleşmesine kadar geçen dönemde yalnızca Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından nakdi yardım ve bağış alabilecek. Yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, tüzel kişilerden yardım alamayacaklar

BİR KİŞİ EN FAZLA 9 BİN 82 LİRA YARDIM YAPABİLECEK

Bir kişi her bir adaya yapabileceği nakdi yardım devlet memuru maaşına endekslendi. Bir kişi adaya en fazla 9 bin 082,51 TL yardım yapabilecek. Alınan bağış ve yardımlardan veraset ve intikal vergisi alınmayacak. Adaylar ödünç niteliğinde para kabul edemeyecek.

Adaylar bin TL'ye kadar olan nakdî yardımları makbuz karşılığında ve aynı gün seçim hesabına yatırmak üzere alabilecek. Bin TL'nin üzerindeki nakdi yardımlar ise adayların ‘seçim hesabı olarak açtırdıkları ve Yüksek Seçim Kurulu’na bildirdikleri bir banka hesabına yatırılacak. Alınan bağış ve yardımlar sadece seçim harcamalarında kullanılacak.

DEFTERE GÜNLÜK İŞLENECEK

Adaylığın kesinleşmesinden seçim sonuçlarının kesinleşmesine kadar geçen dönemde bağış ve yardımlar ile yapılan harcamalar YSK tarafından tasdik edilen listelere günlük olarak kaydedilecek.
Aday, Yüksek Seçim Kuruluna önceden bildirmek şartıyla, seçim hesapları ile gelir ve harcamalara ilişkin bilgi ve belgelerin kayda geçirilmesi ve ibrazı için muhasebeci tutabilecek. Adaylarca kullanılacak bağış ve yardım listeleri ile harcama listeleri sayfa sıraları birbirini takip edecek şekilde bastırılarak, kullanılmadan önce tüm sayfaları YSK'ya tasdik ettirilecek.

HARCAMA FATURA KARŞILIĞI YAPILACAK

Cumhurbaşkanı adaylarına yapılacak bağış ve yardımlar banka hesabına yatırılacak. Bin TL'ye kadar olan nakdi yardımlar bağış makbuzu karşılığında alınabilecek. Kişilerden tahsil edilen nakdi yardım karşılığı iki nüsha olarak düzenlenen bağış makbuzunun aslı bağışı yatırana verilecek, sureti ise sorumlu kişide kalacak. Harcamalar faturayla yapılacak. Vergi mükellefi olmayanlara yapılan ödemeler ile karşılığında teşvik edici belge alınması mümkün olmayan durumlarda, her bir gider miktarı bin TL'yi aşmamak üzere gider makbuzu karşılığında harcama yapılabilecek.

LİMİTİ AŞAN BAĞIŞ İLE HARCANMAYAN PARA HAZİNEYE AKTARILACAK

Adayların herhangi bir matbaada bastıracakları bağış ve harcama makbuzlarının, cilt, seri ve sıra numaraları ile diğer baskı işlerinde kusur bulunup bulunmadığı Yüksek Seçim Kurulu İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı tarafından kontrol edilecek. Kontrolde hatalı olduğu görülen makbuzların yenisi bastırılacak ve sonuç bir tutanağa bağlanacak. Hatalı olanların yerine yeniden bastırılanlar tekrar kontrol edildikten sonra makbuzların tamamı Yüksek Seçim Kurulu İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığınca tasdik edilerek adaya veya görevlendirdiği kişiye zimmetle teslim edilecek. Seçim hesapları ile bağış, yardım ve harcamalara ilişkin tüm bilgi ve belgeler ile kullanılmayan makbuz ve listeler, seçim sonuçlarının kesinleşmesinden sonra 10 gün içinde Yüksek Seçim Kurulu’na tutanak karşılığında teslim edilecek. Yüksek Seçim Kurulu bir ay içinde, adaylara ait seçim hesaplarını, bağışları ve harcamaları inceleyerek varsa usulsüzlükleri ve öngörülen limitlerin aşılıp aşılmadığını tespit edecek. Tespit edilen eksikliklerin giderilmesi amacıyla YSK tarafından adaylara 30 gün süre verilecek. Alınan bağış ve yardımlardan belirtilen limiti 9 bin 82 TL 51 kuruşu aşan miktar ile harcanmayan kısım Hazine'ye aktarılacak.

İHSANOĞLU İÇİN SOSYAL MEDYADAN BAĞIŞ KAMPANYASI

CHP ve MHP’nin aday gösterdiği Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu için adaylığın kesinleşeceği 10 Temmuz’dan sonra bağış ve yardımlarla ilgili bankada hesap açılıp sosyal medya üzerinden kampanya başlatılacak. İhsanoğlu’nun adaylık sürecinin koordinasyonu için CHP’den görevlendirilen Genel Başkan Yardımcısı Erdoğan Toprak, "Bağışın limiti var. Bu çerçevede bir çalışma olacak” dedi.

Seçim sistemi ve uygulaması

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, cumhurbaşkanı seçilecek. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde, ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesiyle yapılacak. Bunların dışındaki sebeplerle boşalma olması halinde ikame yoluna gidilmeyecek.

Oylamalara tek adayla gidilmesi halinde, oylama referandum şeklinde yapılacak. Aday geçerli oyların çoğunluğunu alması halinde cumhurbaşkanı seçilmiş olacak. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde seçim yenilenecek.

Yeni seçilen cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan cumhurbaşkanının görevi devam edecek. Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilecek, TBMM üyeliği sona erecek.

Adaylık süreci

Cumhurbaşkanı adaylığı için 3 Temmuz Perşembe saat 17.00'ye kadar YSK ve TBMM'ye başvuruda bulunulabilecek. TBMM Başkanlığına yapılan cumhurbaşkanı adaylığı başvurularına ait bilgi ve belgeler, 4 Temmuz Cuma günü saat 17.00'ye kadar YSK Başkanlığına gönderilecek.

YSK, cumhurbaşkanı adaylık başvurularını 5 Temmuz Cumartesi günü incelemeye başlayacak ve tespit edilen eksikliklerin tamamlanmasına ilişkin yazılı bildirimde bulunulacak. Cumhurbaşkanıadayları, YSK'ca belirlenen bilgi ve belge eksikliklerini en son 7 Temmuz Pazartesi günü saat 17.00'ye kadar tamamlayacak.

Eksikliklerin tamamlanmasının ardından cumhurbaşkanı geçici aday listeleri 8 Temmuz Salı günü Resmi Gazete'de yayımlanacak ve itirazlar başlayacak.

Cumhurbaşkanı geçici aday listesine yapılan itirazlar, 10 Temmuz Perşembe günü YSK'ca karara bağlanacak. Cumhurbaşkanı kesin aday listesi 11 Temmuz Cuma günü Resmi Gazete'de yayımlanacak ve propaganda dönemi başlayacak.

YSK kararıyla adayların fotoğraflarının da yer alacağı birleşik oy pusulasında Cumhurbaşkanı adaylarının yerlerinin belirlenmesi için YSK'da kura çekimi 14 Temmuz Pazartesi günü yapılacak.