D vitaminin önemi ve D vitamini eksikliği

Vücudumuzun bütün hücrelerinde D vitamini reseptörü bulunmaktadır, yani D vitaminin henüz bir kısmı tam olarak bilinmese de bütün sistemler üzerinde etkileri vardır. D vitamini vücutta birçok bilinen önemli fonksiyona hizmet eder. Bunlar arasında kalsiyum emilimini artırmak, normal kalsiyum ve fosfat seviyelerini korumak, kemik ve hücre büyümesinin teşvik edilmesi, kemik ve diş sağlığı, düzgün işleyen bağışıklık sistemi (immün sistem), hastalıklarla mücadele ve enflamasyonu azaltmak bulunur. D vitamini besinlerden alabileceğiniz bir vitamindir, ancak az sayıda gıdada, az miktarda bulunduğundan beslenme yoluyla vücudun ihtiyaç duyduğu miktarı tamamlamak oldukça zordur.

Ayrıca vücudumuz güneşe maruz kaldığında ciltte D vitamini üretebildiğinden D vitamini “gün ışığı vitamini” olarak da adlandırılmaktadır. Özellikle hızlı büyüme dönemlerinde (bebeklik, çocukluk, ergenlik) D vitamini ihtiyacı artmaktadır. Annenin D vitaminin eksik olması bebeğin de eksiklikle doğmasına neden olmaktadır. Obezlerde D vitamini eksikliği daha sıktır. Günümüzde çok sayıda bebek, çocuk ve ergende D vitamini düşük seviyelerde.” D vitamini eksikliğinin yan etkileri ve komplikasyonları nelerdir? “D vitamini eksikliği derecesi ve süresine bağlı olarak kısa dönemde, belirgin ya da uzun vadeli ve sinsi seyirli komplikasyonlara neden olabilir. Sağlık Bakanlığı tarafından bebeklere D vitamini takviyesi başlatılmadan önce D vitamini eksikliğine bağlı“raşitizm”i sık görürdük. Bu bebeklerde bacaklarda eğilme, yürüme ve diş çıkarmada gecikme, kafa kemiklerinde yumuşama, fontanel (bıngıldak) kapanmasında gecikme, kaslarında gevşeklik ve güçsüzlük, sık solunum yolu enfeksiyonu görülür.

Erişkinlerde ve yaşlılarda yine “osteoporoz” D vitamini eksikliğine bağlı kemikte kalsiyum mineralinin eksilmesi sonucu oluşan kemik zayıflığı ve yumuşamasıdır. Bununla birlikte D vitamini eksikliği sinsi seyredebilir. Bu durumda kas- kemik ağrısı, kas güçsüzlüğü, açıklanamayan yorgunluk yada kronik yorgunluk, halsizlik, aşırı terleme, depresyon, sık enfeksiyon geçirmeye neden olabilir. Uzun vadede bağışıklık sistemi bozukluğu nedeni ile otoimmün hastalıkların daha sık oluştuğu gösterilmiştir. Süt çocuğu dönemindeki D vitamini eksikliğinin ileri dönemde Tip 1 Diyabet riskini arttırdığı artık bilinmektedir. Ayrıca beyin için de önemli olduğundan algıda gerileme, bunama daha sık olup Alzhemier riski artar ve Parkinson hastalığı daha şiddetli seyreder. Yine D vitamini eksikliği olanlarda kanser riski daha yüksek bulunmuştur. D vitamini eksiklikleri, seviyeler çok düşük oluncaya veya belli bir süre geçinceye dek her zaman belirgin semptomlara neden olmaz. Bu da D vitaminin eksikliğinin teşhis edilmesini zorlaştırır.”

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?

“D vitamini eksikliği kan testi sonucu teşhis edilir. D vitamini seviyeniz düşükse ve kemik ağrısı belirtileri yaşıyorsanız, kemik yoğunluğunu kontrol etmek için özel bir tarama önerilebilir. Bu tarama işlemi ağrısız bir uygulamadır.”

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Prof. Dr. Nesibe Andıran “D vitamini eksikliğinde takviye ilaç kullandırılır. Almanız gereken miktar genellikle D vitamini seviyelerinin ne kadar düşük olduğuna ve hastanın yaşına göre ihtiyaç miktarına bağlıdır. Örneğin, bazı insanlar, bir multivitamin alarak kendi D vitamini seviyelerini koruyabilirler ki bunlarda genelde diğer vitaminlere ek olarak 400 ila 800 IU arasında D vitamini bulunur. D vitamini eksiği fazla olan kişiler günde yaklaşık 1.000 IU ve daha yüksek seviyede takviye gerektirebilir. Bu arada D vitamini eksikliği kadar D vitamininin aşırı fazla olması da zararlıdır. D vitamini eksikliğini ve günde almanız gereken D vitamini takviyesini öğrenmek için doktora başvurmalısınız.”

D VİTAMİNİ İÇEREN GIDALAR VE BESLENME

“D vitamini açısından doğal olarak zengin gıdaların başında uskumru, somon ve ton balığı gibi yağlı okyanus balıkları, karides, yumurta sarısı, karaciğer, mantarlar, süt ve süt ürünleri, yogurt, peynir, tereyağı, kahvaltılık tahıllar bulunur. Üreticiler ayrıca bebeklerin düşük seviyelerde olma riskini azaltmak için bebek formüllerine D vitamini ekler. Bazı sütler de D vitamini ile zenginleştirilmiştir. Doğru zamanda direk olarak 15 dakika güneş banyosu yapmak da vücudun ihtiyacı olan D vitaminini sağlamaya yardımcı olur.”