Dama şüphesiz dünya tarihinin en sevilen oyunlarından biri. Zeka ve strateji oyunu olarak bilinen dama, ülkemizde keyifle oynanan satranç ve tavla gibi oyunlarla da hayli benzer. Genellikle 64 adet siyah ve beyaz karelerden oluşmuş tahta üzerinde oynanan dama oyunun, 10x10 ve 12x12 çeşitleri de bulunur. Satrancın aksine tüm taşları aynı şekilde hareket eden dama oyununun ana amacı ise karşı tarafın taşlarını tüketip oyunu kazanmak. Bu keyifli ve zeka geliştiren oyununun daha yakından tanımak, tüm kural ve taktikleri öğrenmek istiyorsanız doğru yerdesiniz. Hazırsanız hemen başlayalım ve "Dama nasıl oynanır, kuralları nelerdir?" sorusunun yanıtlarını öğrenelim.
Dama oyununun tarihçesi ve nasıl ortaya çıktığıyla ilgili farklı anlatılar mevcuttur. Bir iddiaya göre bu oyun Yunan savaşçı Palamed tarafından Truva kuşatması sırasında bulunmuştur. Kuşatmanın 10 yıl sürmesinden dolayı canı sıkılan askerlerin yere kareler çizip kaya parçalarıyla oynadığı düşünülür.
Damanın ortaya çıkmasına dair diğer popüler iddia ise Antik Mısır’da firavunlar tarafından oynandığıdır. Mısır hiyerogliflerinde dama benzeri çizimlere rastlanması da bu iddiayı güçlendiriyor.
Damayı tam olarak ne şekilde oynadıkları bilinmese de damanın kökenine dair diğer iddia ise Romalı askerler tarafından oynandığıdır. Roma ve Bizans kaynaklarına baktığımızda damanın, askerlerin savaş becerilerini geliştiren bir oyun olarak düşünüldüğü görülür. Orta Çağ boyunca popüler oyunlardan biri olan damaya o zaman şövalyeler larunkulu ismini vermişlerdir.
Diğer bir iddia ise oyunun ilk Rusya’da oynandığıdır. Kiev’de yapılan arkeolojik kazılarda dama tahtası benzeri seramikler ve boynuzdan yapılmış taşlar bulunmuştur. Bu kazılar damanın Rusya’da da oynandığını kanıtlıyor. Ayrıca damayı Perslerin bulduğu ve Hindistan’da oynadığı, Budist rahiplerin Çin’e götürdüğü gibi iddialar da mevcut.
Dama oyununun birden fazla çeşidi vardır. Her çeşidinde farklı oynanış şekilleri ve özellikler bulunsa da genel olarak dama şu şekilde oynanır:
Damada iki oyuncu bulunur.
Dama tahtası 8x8, 10x10 ve 12x12 ölçülerinde, siyah ve beyaz karelerden oluşur.
Tüm taşlar aynı özelliklere sahiptir.
Siyah ve beyaz taşlardan 16 adet bulunur. Oyunculardan biri siyah taşları diğeri ise beyaz taşları oynar.
Oyuncular taşları bir sırayı boş bırakarak 2. ve 3. sıralara yerleştirir. Taş diziliminden sonra oyun başlar.
İlk sıra beyaz taşlı taraftaysa beyaz taşları oynayan oyuncu ilk hamleyi yapar. Ardından siyah taşları oynayan oyuncu hamlesini gerçekleştirir.
Taşlar bir kare ilerler.
Taşlar geriye doğru hamle yapamaz.
Rakip taşın arkasındaki kare boş ise taşınız, rakip taşı devre dışı bırakmak için üzerinden atlayabilir.
Oyuncuların amacı bir taşı rakip taraftaki son kareye ulaştırmak. Karşı kareye ulaşan taş artık dama taşı olarak adlandırılır. Üzerine başka bir taş koyarak başka taşlardan ayırabilirsiniz.
Dama taşı geriye doğru da hamle yapabilmektedir. Rakip taşı devre dışı bırakma özelliği diğer taşlarla aynıdır.
Her oyuncunun tek taşı kaldığında oyun berabere biter.
Oyun kuralları dama çeşitlerine göre ve oynayan kişilerin isteği doğrultusunda değişebilir ama genel olarak kurallar şu şekildedir:
Oyuncu kaldırdığı taşı oynamak zorundadır.
Eğer rakip taşı devre dışı bırakma ihtimali varsa bunu yapmak zorundadır, başka hamle yapamaz.
Dama taşı sektirilmez.
Eğer oyuncunun birden fazla rakip taşı devre dışı bırakma şansı varsa o hamle öncelikli olur. Örneğin a hamlesi ile 1 rakip taşı devre dışı bırakabiliyor, b hamlesi ile ise 2 rakip taşı devre dışı bırakabiliyorsanız b hamlesini seçmek zorundasınız.
İlk taktiğimiz ahtapot taktiği. Bu taktikte oyuncu çıkmaza girmemek için ilk olarak 6 taşını feda eder. Daha sonra rakiplerini tuzağa düşürmeye çalışır. Taşlarınızın bazılarını saldırı amacıyla, bazılarını ise savunma amacıyla kullanabilirsiniz
Türk Daması
Çin Daması
Türk daması, ülkemizde en çok tercih edilen dama çeşididir. Oyununun kuralları genel olarak aynı olsa da birtakım değişiklikler mevcut. Türk damasında:
Taşlar klasik çapraz hareket edemez ama sağa, sola ve ileri hareket edebilir. Geriye gidemez.
Dama taşı geriye hareket etme özelliği kazanır. Ayrıca damaya ulaşmamış tarafın birden fazla taşını almak şartıyla birden fazla karede L şeklinde hareket edebilir.
Çin damasında siyah ve beyaz taşlardan 9 adet bulunur.
Bu taşları rakipler 3x3 kare oluşturacak şekilde, oyun tahtası köşelerine birbirlerine çapraz olacak şekilde dizer.
Taşlar ileri, sağa, sola hareket eder. Geriye hareket etmek mümkün değildir.
Diğer damalar gibi karşınızdaki taşın üzerinden atlayabilirsiniz. Birden fazla taşın üstünden atlamanız da mümkün.
Diğer damaların aksine kendi taşlarınızın üstünden de atlayabilirsiniz.
Çapraz dama 10x10 oyun tahtası üzerinde oynanır.
Tahtanın, oyunculara göre, sağ alt köşesindeki beyaz kare boş bırakacak şekilde taşlar aralıklı dizilir.
Oyun beyaz taşlara sahip oyuncuların hamle yapmasıyla başlar.
Yoz taşlar çapraz şekilde ilerleyebilir.
Diğer dama çeşitlerindeki gibi taş yeme zorunluluğu vardır.
Analitik düşünme yeteneğini geliştirir.
Zeka gelişimine olumlu katkısı bulunur.
Hafızayı geliştirir.
Stratejik düşünme becerisini olumlu etkiler.
Stres seviyesini düşürür.
Kişiye sabırlı olmayı öğretir.
Sosyal becerileri ve empati duygusunu geliştirir.
Hızlı düşünmeye alıştırır.
Odaklanmayı öğretir.
Çok yönlü düşünmeyi becerisi kazandırır.
