Daniel Morgan: İngiltere'nin en uzun süren ve kimsenin yargılanamadığı cinayet soruşturması

Britanya'nın soruşturması en uzun süren ve hala çözülemeyen cinayetiyle ilgili son rapor 15 Haziran 2021'de yayınlandı. Özel dedektif Daniel Morgan 1987 yılında Londra'daki bir pub'ın otoparkında başına bir balta saplanarak öldürülmüştü. Yirmi yılı aşkın süre devam eden beş ayrı polis soruşturmasına rağmen hiç kimse bu cinayetten hüküm giymedi.

Morgan'ın ailesi, polisteki yolsuzluk ve bununla yüzleşme konusundaki direncin, hem cinayeti ve hem de cinayet soruşturmasının başarısızlığını aydınlatabileceğini düşünüyor.

Cinayet hakkında ve soruşturmaların neden başarısız olduğu konusunda ne biliyoruz?

Cinayet

10 Mart 1987

37 yaşındaki özel dedektif Daniel Morgan ile Sourthern Investigations adlı dedektiflik şirketindeki ortağı Jonathan Rees o akşam Londra'nın güney-doğusundaki Sydenham mahallesindeki Golden Lion pubında buluşup bir şeyler içtiler ve 21.00 sularında pub'dan ayrıldılar.

21.30'da Rees 5 km kadar mesafede Crystal Palace'daki Beulah Spa pubında özel koruma olarak çalışan Paul Goodridge ile buluştu.

21.40'da BBC'de çalışan bir ses teknisyeni arabasını Golden Lion pub'ının otoparkına koyarken Daniel Morgan'ın cesediyle karşılaştı. Morgan sırt üstü yatıyordu ve başına bir balta saplanmıştı.

İlk polis soruşturması

Daniel'in kardeşi Alastair Morgan soruşturmada polise yardımcı olmak ve soruşturmayı yakından izleyebilmek amacıyla derhal yaşadığı Hampshire'dan Londra'ya geldi.

Mart 1987

Soruşturmanın sorumluluğu ilk olarak, öldürülen Morgan'ın ortağı Jonathan Rees'i tanıyan ve geçmişte Southern Investigations dedektiflik şirketi için para karşılığında ek işler yapmış olan komiser muavini Sid Fillery'ye verildi. Fillery bir kaç gün sonra soruşturmadan alındı.

Nisan 1987

Aralarında Morgan'ın ortağı Jonathan Rees, komiser muavini Sid Fillery, Rees'in kayın biraderleri Glenn ve Garry Vian'ın da bulunduğu altı kişi cinayet zanlısı olarak gözaltına alındıysa da, sonra hepsi haklarında işlem yapılmadan bırakıldı.

Mayıs 1987

Daniel Morgan'ın daha önce yanında çalıştığı Bryan Madagan, polise, öldürülen dedektifin, emniyet teşkilatı içindeki yolsuzluklarla ilgili bilgileri bazı gazetelere satmaya çalışıyor olabileceğini söyledi. Aile de Daniel'in öldürülmesinin arkasındaki sebebin bu olabileceğinden kuşkulanmaya başladı.

Adli soruşturma

Nisan 1988

Southern Investigations dedektiflik şirketinin muhasebecisi Kevin Lennon, adli tahkikatta Morgan ile ortağı Rees'in arasında anlaşmazlık olduğunu anlattı ve Rees'in polisteki dostlarının yardımıyla Morgan'ı öldürmeye kararlı olduğunu iddia etti.

Rees bu iddiaları reddetti. Lennon'un vergi kaçırma suçundan mahkumiyeti olduğu ortaya çıkınca tanıklığı da kuşkulu görüldü.

Adli soruşturmada olayda "adam öldürme" suçu işlendiği sonucuna varıldı ama ortada suçlanan kimse yoktu.

Aile dosyanın kapanmasına engel olmak için bölge milletvekillerini devreye sokma çabasına girdi.

1988

Rees'in arkadaşı komiser muavini Fillery, Londra Emniyet Müdürlüğü'nden ayrılarak Southern Investigations şirketinde Jonathan Rees ile çalışmaya başladı.

İkinci polis soruşturması

Hampshire polis teşkilatından, Daniel Morgan'ın öldürülmesi soruşturmasının yürütülüş biçimi ve Londra Emniyet Müdürlüğü görevlilerinin cinayetle ilgili olabileceği iddialarını incelemesi istendi.

Temmuz 1988

Polis Şikayetleri Komisyonu'nun gözetimi altında, Hampshire Emniyet'i, Morgan'ın öldürülmesine polislerin karışıp karışmadığını soruşturmakla görevlendirildi.

Şubat 1989

Üç kişi gözaltına alındı ve Morgan'ın ortağı Rees ile o gece buluştuğu özel koruma Goodridge hakkında cinayet suçlamasıyla mahkemeye sevk edildi.

Goodridge'in kız arkadaşı Jean Wisden da, yargıyı yanıltma suçlamasıyla yargıya sevk edildi.

Mayıs ayında her üç kişi hakkındaki suçlamalar da geri çekildi.

Mart 1990

Polis Şikayetleri Komisyonu Hampshire polisi tarafından yürütülen ve Londra Emniyeti tarafından yapılan ilk soruşturmanın incelendiği ikinci soruşturmanın sonuçlarını açıkladı.

"Cinayetle herhangi bir polis memurunun ilgisi olduğuna ilişkin bir kanıt bulunamadı" diye özetlenebilecek raporda, muhasebeci Kevin Lennon'un 1988'deki adli tahkikat sırasında dile getirdiği iddiaları destekleyici bir kanıt da bulunamadığı kaydedildi.

Hampshire polisi ayrıca "ilk soruşturmayı yürüten polis ekibinin herhangi bir mensubunun kasıtlı olarak cinayetin aydınlatılmasını engellediğine dair bir bulguya da rastlanmadığını" bildirdi.

Bu durumda rapora göre "hiç bir polis memuru hakkında disiplin soruşturması yapılmasının zemini olmadığı" kaydedildi.

1990

Morgan'ın eski ortağı Rees ile eski komiser muavini Sid Fillery birlikte skandal haberleriyle tiraj yapmasıyla tanınan News of the World'ün de aralarında olduğu bazı gazeteler için düzenli olarak araştırmalar yapma işini aldılar.

Üçüncü polis soruşturması

1997 yılının Kasım ayında, Emniyet Müdürü Sir Paul Condon da dahil Londra polis teşkilatının en üst düzeyindeki yetkililer, Daniel'in kardeşi Alastair Morgan ve bölgesinin milletvekili Chris Smith'e dosyanın yeniden açılacağı sözünü verdiler.

Bundan sonra olanlar bazı kişilerin yargılanıp hüküm giymesiyle sonuçlandı ama cinayetten değil.

Londra Emniyeti ekipleri, bir kısmı güney Londra'daki Southern Investigations dedektiflik şirketinin ofisini gizlice dinlemek suretiyle bazı yeni deliller topladılar.

Nisan 1999

Polisin Southern Investigation ofisine yerleştirdiği dinleme aletine Rees ile bir müşterisi arasındaki konuşma takıldı.

Müşteri, çocuğunun velayetini eşinden almaya çalışıyordu ve dinlenen konuşmada iki adamın bu amaçla, kadının üzerine uyuşturucu yerleştirip yakalatma planı yaptıkları duyuluyordu.

Yaklaşık altı ay sonra Rees de dahil bazı kişiler A ve B sınıfı diye tanımlanan uyuşturucu maddelerin temini ve yargıyı yanıltma amaçlarıyla kumpas kurma suçlamasıyla mahkemeye sevk edildi.

Bu kişilerden dördü suçlu bulundu. Bunlar arasındaki Rees 7 yıl hapis cezası aldı.

Dördüncü polis soruşturması

Morgan ailesi Londra Emniyeti üzerinde baskı yapmayı sürdürdü ve 2001 yılının yaz aylarında Abelard Operasyonu adıyla yeni bir soruşturma başlatıldı.

Polis, bu kez ilk soruşturmada bir süre zanlı olan kişilerden Rees'in kayınbiraderi Glenn Vian'ı izleyebilmek için onun evinin bitişiğindeki evi satın aldı.

Haziran 2002

BBC'nin polisle işbirliği içinde düzenli olarak yaptığı Crimewatch (SuçTakibi) adlı programda Morgan'ın katilinin bulunmasına yol açacak bilgi verebilen kişilere 50 bin sterlinlik ödül teklif edildi.

Programda ayrıca olası tanıkların hafızasını tazelemek amacıyla cinayetin olduğu gece de aktörler tarafından bütün detaylarıyla canlandırıldı.

Çağrıyı yapan Başkomiser David Cook, daha sonra bu soruşturmanın sorumlusu oldu.

Başkomiser David Cook ve eşi ile Crimewatch sunucusu Jacqui Hames, News of the World gazetesi tarafından izlenmeye başladı.

Jaqui Hames daha sonra, İngiltere'de özel telefonların medya kuruluşları tarafından gizlice dinletildiğinin anlaşıldığı telekulak skandalını inceleyen Leveson soruşturmasında ifade verecekti.

Hames bu soruşturmada News of the World çalışanlarıyla Daniel Morgan cinayetini işlediğinden kuşkulanılan kişiler arasındaki ilişkilere dikkat çekmişti.

Ekim 2002

James Cook adlı bir inşaat ustası ile ilk Morgan'ın ortağı Rees'in kayınbiraderleri Vian kardeşler cinayet zanlısı olarak gözaltına alındı. O sırada cezaevinde olan Rees de orada sorgulandı.

Eylül 2003

Kraliyet Savcılığı zanlıları cinayetle yargılamak için yeterli kanıt bulunmadığına karar verdi.

Ekim 2004

Bir kez daha adalet umutları boşa çıkan Morgan ailesi Daniel'in öldürülmesi konusunda bir kamu soruşturması açılması için polisten sorumlu İçişleri Bakan Yardımcısı Hazel Blears'la görüştüler. İstekleri reddedildi.

Ekim 2005

Daniel Morgan cinayeti o sırada Londra Emniyet Teşkilatı'nı denetlemekle görevli kurum olan Metropoliten Polis Kurumu'nun gündemine geldi.

Kurum o sırada Londra Emniyet Müdürü olan Ian Blair'den bu dosyayla ilgili yeni bir rapor hazırlanmasını istedi. Ian Blair 1987'deki ilk soruşturmanın "kusurlu" olduğunu kabul ediyordu.

Ocak 2006

Londra Emniyet Müdür Yardımcısı John Yates, hazırladığı raporda, soruşturmanın bazı yeni kanıtlar ve bilgileri ortaya çıkardığını yazdı:

"Bunlar savcılığa ön inceleme için gönderildi. Savcılık, artık Daniel Morgan'ın öldürülmesinden kimin sorumlu olduğunu bildiğimiz konusunda tatmin olduğunu ancak kanıtların dava açabilmek için yeterli olmadığı görüşünü bildirdi."

Beşinci polis soruşturması

Daniel Morgan'ın öldürülmesinin üzerinden neredeyse 20 yıl geçerken beşinci bir soruşturma başlatıldı. Bu soruşturma cinayet davası ile sonuçlanmaya çok yaklaştı.

Mart 2006

Polis üç süper-muhbirle (kendisi de suçlu olup polise bilgi veren kişiler) işbirliği yaptı. Süreç çok karmaşıktı ve tanıklarla ilişkilerin bağımsız ayrı bir ekip tarafından yürütülmesi gerekiyordu.

Kasım 2006

Daniel Morgan cinayeti bir kez daha BBC'nin Crimewatch programında ekranlara geldi. Bilgi ve tanıklık çağrıları yapıldı.

Nisan 2008

Dört kişi cinayet suçlamasıyla yargıya sevk edildi: Eski ortak Jonathan Rees, kayınbiraderleri Glenn ve Garry Vian, ve inşaat ustası James Cook.

Eski komiser muavini Sid Fillery de yargıyı yanıltmaya çalışmakla suçlandı.

Şubat 2009

Londra Emniyet Müdür Yardımcısı John Yates o sırada Londra Belediye Başkanı olan Boris Johnson'a, Daniel Morgan olayının teşkilatın tarihindeki en acı hadiselerden biri olduğunu söyledi. Ailenin maruz kaldığı muameleyi "utanç verici" diye niteledi.

Eylül 2009

Sanıklarla ilgili iddialar savcılık tarafından mahkemeye sunuldu.

Mart 2011

Dava daha başlayamadan dava çöktü ve dört sanık da serbest bırakıldı.

Yargıç muhbirlerin tanık olamayacağına karar vermişti.

O sırada Londra Emniyet Müdürlüğü'ne vekalet eden Timothy Godwin, Emniyet Teşkilatının "polisteki yolsuzlukların cinayetten sorumlu kişileri koruyarak yargı önüne çıkmalarına engel olmaktaki rolüyle hesaplaşmayı" yıllar içinde defalarca başaramadığını kabul etti.

Soruşturmalardan sonrası

Ağustos 2011

Morgan ailesi o sırada İçişleri Bakanı olan Theresa May ile görüşerek kamuya açık bir yargı soruşturması yapılmasını istedi.

Mayıs 2013

Daniel Morgan Bağımsız Paneli oluşturuldu ve Barones Nuala O'Loan bir sonraki yıl panelin başkanlığına getirildi.

Panelin görevi "Daniel Morgan cinayetini çevreleyen olaylara, arka planına ve 1987'den bu yana dosya hakkındaki soruşturmaların yürütülüş biçimine ışık tutmak" olacaktı.

Şubat 2017

Fillery, Rees ve Vian kardeşler Londra Emniyet Müdürü'ne karşı haksız yere suçlanma ve görevi kötüye kullanma suçlamasıyla mahkemeye başvurdu.

Fillery tazminat davasını kazandı. Diğer üç kişinin talepleri önce reddedildi.

Temmuz 2018

Rees ve Vian kardeşler karara itiraz ettiler ve bu kez tazminat talepleri kabul edildi.

Temmuz 2019

Rees ve Vian kardeşlere verilecek tazminat 414bin sterlin olarak belirlendi. Yargıç bu miktarın, o sırada soruşturmayı yürüten Başkomiser David Cook'u kastederek, "tecrübeli ve kıdemli bir polis memurunun, berbat ve utanç verici tutumunu kınamak ve vurgulamak için" belirlendiğini söyledi.

Gary Eaton adındaki bir kişinin tanıklığı davada dinlenmedi çünkü tanığın ifadesini alan polis memurunun Eaton'un sorgusunda usule uygun davranmadığı belirlendi.

Davanın çökmesinden bu yana Başkomiser David Cook defalarca bu soruşturmayı yürütüş biçiminden dolayı soruşturuldu fakat savcılık bu konuda dava açmaya yetecek kanıt olmadığına karar verdi. Ama yine de bu yüzden David Cook 2020 yılında Daniel Morgan paneline ifade veremedi.

Panel raporunu bu İlkbahar'da tamamladı ve İçişleri Bakanlığına 14 Mayıs'ta gönderdi.

Raporun tamamı İçişleri Bakanlığı tarafından incelendikten sonra 15 Haziran'da yayınlandı.

Raporun sonuçları neydi?

Panel Daniel Morgan cinayetinde şehrin polis teşkilatının cinayeti çözmedeki başarısız kaldığını vurguladı ve kusurlarını kurumsal olarak gizlediği bildirildi.

Raporda polisin bu olayın soruşturulması sürecinde "kurumsal yozlaşma" sergilediği, halkı ve Morgan ailesini yanılttığı, ve 2013'teki bağımsız soruşturma heyetinin çalışmalarını sekteye uğrattığı da kaydedildi.

Raporda suç mahallinin aranmamasını ve adli tıp standartları da eleştirildi.

Panel Morgan ailesinin adaletin tesis edilememesi nedeniyle büyük bir acı yaşadığını da öne çıkardı ve polis teşkilatının hem kamuoyu hem Morgan ailesine özür borçlu olduğu sonucuna vardı.

Heyet, veri sistemine ve hassas bilgilere erişimi başta reddetmesi nedeniyle o dönem Komiser Yardımcısı olan Londra Emniyet Müdürü Dame Cressida Dick'i de eleştirdi.

Morgan'ın kardeşi Alistair Morgan ise, bu rapor doğrultusunda Cressida Dick'in bu makamda oturmayı hak edip etmediğinin yeniden düşünülmesi gerektiğini söyledi.

Morgan'ın ailesi, avukatları aracılığıyla yaptıkları açıklamada heyetin kararından duyduğu memnuniyeti dile getirdi.

Londra Emniyet Teşkilatı ise rapordan sonra yaptığı açıklamada, "Daniel'in öldürülmesinden kimsenin hüküm giymemiş olmasından derin üzüntü duyuyoruz. Adaleti aramaktan vazgeçmedik" dedi.

Yozlaşma suçlamasını kabul eden Londra polisi "Bunun soruşturmanın başarısızlığında önemli bir faktör olduğunu kabul ediyoruz. Bu, ailenin çektiği acıyı daha da artırdı ve bunun için özür dileriz" dedi