Dart misyonu: Dünya'ya çarpma riski taşıyan asteroidleri yörüngeden saptırma denemesi başladı

Dünya'ya çarpma tehlikesi olan bir asteroidin yörüngesini değiştirmek için kullanılabilecek teknolojiyi denemek amacıyla bir uzay aracı fırlatıldı.

Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi'nin (NASA) Dart misyonu kapsamında fırlatılan uzay aracı, Dimorphos adlı asteroide çarpacak ve hızıyla, yörüngesini değiştirmeye çalışacak.

Uzayda dolaşan ve birkaç yüz metre çapında olan herhangi bir cismin Dünya'ya çarpmasının etkileri kıtasal ölçekte olabilir.

Dimorphos, Dünya için herhangi bir tehlike oluşturmasa da, gezegeni korumak amacıyla ilk kez bir asteroidin hızı kesilmeye ve yörüngesi değiştirilmeye çalışılıyor.

NASA'nın gezegen savunma koordinasyon ofisinden Kelly Fast, "Dart ile Dimorphos'un yörüngesi çok az değişmiş olacak. Yaklaştığı önceden tespit edilen bir asteroid için bu kadarı yeterli" dedi.

Dart uzay aracını taşıyan Falcon 9 roketi, TSİ 09:20'de ABD'nin California eyaletindeki Vandernberg Uzay Gücü Üssü'nden fırlatıldı.

Güneş Sistemi'ni oluşturan yapı taşlarının artıkları olarak nitelenebilecek asteroidlerin çoğu gezegenimiz için tehlike oluşturmuyor. Fakat yörüngeleri Dünya'nınki ile kesiştiğinde ve aynı anda o noktadan geçme söz konusu olduğunda çarpışma meydana geliyor.

325 milyon dolarlık Dart misyonu, birlikte hareket eden iki asteroidi hedef alıyor. Didymos 780 metre, Dimorphos ise 160 metre çapında.

Dimorphos büyüklüğündeki bir cisim, ortalama bir nükleer bombanın birkaç katı büyüklüğünde bir enerji ile patlayıp, geniş bir alanı etkileyebilir ve yerleşim bölgelerinde on binlerce kişinin ölmesine neden olabilir.

Çapı 300 metreyi aşan asteroidler kıta ölçeğinde etkide bulunurken, 1 kilometreden büyükleri tüm dünyayı etkiler.

• NASA ve Avrupa Uzay Ajansı'ndan Didymos asteroidini vurma planı
• Dünya'ya asteroit çarpması nasıl önlenecek?

Beklenen tarih Eylül 2022

Dart fırlatıldığında Dünya'nın yerçekiminden kurtularak Güneş etrafında kendi yörüngesini izleyecek. Eylül 2022'de iki asterod Dünya'ya 6,7 milyon mil uzaklıkta iken, "uydu" konumundaki Dimorphos'a saatte 15 bin mil (saniyede 6,6 km) hızla çarpacak.

Çarpmanın etkisiyle uydunun hızında saniyede milimetreden çok daha küçük bir değişiklik olması planlanıyor. Böylece bu uydunun Didymos etrafındaki yörüngesi de çok az değişecek. Bu küçük değişiklikle cismin Dünya'ya çarpma tehlikesi bertaraf edilebilecek.

NASA'nın Dart misyonu programcısı Tom Statler, uzaydaki asteroidlerin çoğunun tehlike oluşturmadığını, risk teşkil edebileceklerin büyüklüğünün ise Dart misyonu ile hedeflenen asteroidler kadar olabileceğini söylüyor.

• Kamo'oalewa: Dünya'ya yakın tuhaf küçük asteroidin sırrı ne?
• 66 milyon yıl önce dinozorları yok eden göktaşıyla ilgili son bulgular neler?

ABD Kongresi, 2005'te NASA'dan Dünya yakınındaki 140 metreden büyük asteroidlerin yüzde 90'ını tespit etmelerini istemişti. Bu kategorideki asteroidler arasında Dünya için risk oluşturanına rastlanmadı. Ancak NASA bu cisimlerin yaklaşık yüzde 40'ını tespit edebildi.

Dart hedefine ulaşmadan 10 gün kadar önce, İtalyan yapımı LiciaCube adlı uyduyla çarpma anının görüntüleri Dünya'ya gönderilecek.

Dimorphos'un yörüngesindeki değişimin yüzde 1 civarında olacağı ve Dünya'dan teleskoplarla ölçülebileceği belirtiliyor.

Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı'ndan Andy Rivkin, Dimorphos'un iç yapısı bilinmediği için çarpmanın ne şekilde etki göstereceğini kestirmenin zor olduğunu söylüyor.