Demans riskinizi azaltmak için yapmanız gerekenler çok basit

Demans tek bir hastalık değildir. Bellek ve benzeri zihinsel yeteneklerin bozukluğu ile giden hastalıkların hepsine demans denir. Demans hastalığına neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemektedir. Demans hastalığının tedavisi için erken teşhis etmek çok önemlidir. Erken teşhis ile hastanın kötüleşme dönemi başlamadan çeşitli tedavi yöntemleri uygulanabilir. Yapılan araştırmalara göre demans riskini azaltmak için bazı yöntemler bulunuyor. İşlenmiş gıdalardan uzak durmanın, Akdeniz diyeti ile beslenmenin ya da spor yapmanın demans riskini azalttığını biliyor olabilirsiniz. Demanstan korunmak için atabileceğiniz başka adımlar da mevcut:

YÜKSEK ORANDA BAKIR İÇEREN SULARDAN UZAK DURUN

Ağır metallerden olan bakır; kemik, hormon ve sinir sisteminiz için yaşamsal bir madde olduğundan vücudunuzun bakıra ihtiyacı var. Ne var ki her şeyin fazlası zarar olduğundan, faydalı bir şeyin fazlası da beyninize zarar verebilir. 2013 yılında yapılan ve Proceedings of the National Academy of Sciences’da yayınlanan bir araştırmaya göre, bakır, Alzheimer başlangıcını tetikleyebiliyor ve hastalığın yayılmasını hızlandırabiliyor. Öyle ki, araştırma, Environmental Protection Agency tarafından belirlenen “içme suyu bakır oranı”nın onda birinin dahi, Alzheimer öncesi protein amiloid beta birikimine neden olduğunu saptamış.

BEYİN SAĞLIĞI İÇİN YAN YATARAK UYUYUN

Uyku pozisyonları önemlidir. Pek çok insan ve vahşi hayvanlar, uyurken yan yatma eğilimindedir. 2015 yılında, sağa ya da sola yatarak uyumanın beynin atık temizleme sürecine yardımcı olarak Alzheimer ya da Parkinson gibi nörolojik hastalıkların riskini azalttığı keşfedilmiş; uyku pozisyonunun içgüdüsel olarak “yan yatmak” olmasının sebebi de belki de budur. Bazı demans türleri ve uyku arasındaki bağlantı biliniyor olsa da, yakın zamanda yapılan bir araştırma, uyku pozisyonunun beyindeki zararlı maddelerin boşaltılması üzerindeki etkilerini yakından inceledi. Journal of Neuroscience araştırması, beynin atıkları ve zararlı maddeleri temizleyen bölgesi olan glimpatik yolun, sırtüstü ya da yüzükoyun yatmaya kıyasla, en optimal şekilde yan yatıldığında çalıştığını buldu.

HAYAT AMACINIZI BULUN

Rush University Medical araştırmacıları, kişilerin belirli bir amacı olması ile demans riski arasındaki ilginç bağlantıyı ortaya çıkarmış. Araştırma katılımcılarından “hayat amacı” testinde yüksek skor alanların Alzheimer riskinin, testte daha düşük puanlar alanlara göre 2.4 kat daha düşük olduğu saptanmış. Araştırmacılar, hedeflerle dolu bir yaşamın tanımını “belirli bir yön ve amaç hissine sahip olmak, geçmişteki başarılar düşünüldüğünde iyi hissetmek ve gelecekte de bir şeyler başarma umudu taşımak” olarak yapıyor. Bu tanıma göre sizi mutlu eden şeyleri bularak (hevesli olduğunuz bir konuda gönüllü aktivitelere katılmak ya da bir müzik aleti çalmayı öğrenmek olabilir) onlara bağlı kalmak, beyniniz üzerinde mucizevi bir etki yapabilirsiniz.

AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞINIZA DİKKAT EDİN

Diş ve diş eti sağlığınıza özen göstermek de beyninizi korumanın bir diğer yolu. 5500’den fazla kişinin katılımıyla 18 yıllık bir periyotta gerçekleştirilen kapsamlı bir araştırmanın sonuçlarına göre, sağlıksız ağız ve Alzheimer gelişimi arasında güçlü bir bağ bulunuyor. Dişlerini günde 1 kereden az fırçaladığını belirten kişilerin demans ihtimali, günde 2 kez fırçalayanlara göre %65 daha fazla. Diğer yandan diş eti hastalıklarına neden olan bakterilerin beyne ulaşması ve iltihap nedeniyle beyne zarar vermesi de mümkün.

HAFTADA 3 KEZ YÜRÜYÜN

Egzersizin, beynin daha az çalışmasına destek olup olmadığını görmek için araştırmacılar erken seviye vasküler bilişsel bozuklukları olan ve bu süreçte fiziksel egzersiz yapmayan kişilerle çalışmış. Katılımcılar, beyin aktiviteleri ölçüldükten sonra uzman denetiminde haftada 3 kez 1 saat olmak üzere, bir egzersiz sürecine sokulmuş. Uzmanlar, katılımcılara, kalp atışlarını maksimum kapasitesinin %65 üzeinde çıkaracak hızda tempolu yürüyüşler yaptırmış. Araştırmanın sonunda, yürüyüş yapan katılımcıların, kontrol grubuna göre daha düşük kan basıncına sahip olduğu ortaya çıkmış; diğer yandan bu kişilerin beyinlerinin de daha farklı çalışmaya başladığı gözlemlenmiş. Yürüyüş yapan kişilerin beyinlerinin dikkat gerektiren zamanlarda ve hızlı karar alma sürecinde daha az zorlandığı görülmüş. Bu araştırma sonuçlarından yola çıkarak, yürüyüş yapmanın beyin fonksiyonlarını ve düşünme yetisini güçlendirdiğini söyleyebiliriz. Demans ve egzersiz arasındaki bağlantıyla ilgili cevaplanması gereken sorular bulunmakla birlikte, gün içerisinde biraz yürümenin beyniniz için faydalı olduğunu söyleyebiliriz.

DEMANS BELİRTİLERİ

Erken evre

• Unutkanlık,
• Zamanı takip edememek,
• Tanıdık yerlerde kaybolmak.

Orta evre

• Son olayları ve insanların isimlerini unutmak,
• Evde kaybolmak,
• İletişim konusunda artan zorluklarla karşılaşmak,
• Kişisel bakım konusunda yardıma ihtiyaç duymak,
• Gezinme ve tekrarlayan sorgulama dahil olmak üzere davranış değişikliklerinin yaşanması olarak sıralanabilir.

Geç evre

• Zaman ve mekandan habersiz olmak,
• Akrabaları ve arkadaşları tanımakta güçlük çekmek,
• Kişisel bakımda yardımsız yapamamak,
• Yürüme zorluğu,
• Saldırganlığı artırabilen davranış değişikliklerinin yaşanması.