DERGİ Öğrenmeyi nasıl etkili kılabilirsiniz?

David Robson

BBC Future

Londra'daki UCL Üniversitesi araştırma görevlileri, hafıza şampiyonları ile bir araya gelerek en hızlı ve etkili öğrenme tekniklerini bulmak için yarışıyor.

Araştırmaya katılanlardan bir saat içinde 80 kelime öğrenmeleri isteniyor. Bu kelimeler hiç bilmedikleri Litvanya dilinden ve bir hafta sonra bunları hatırlamaları gerekiyor. Araştırmacılar ise katılımcılar üzerinde kendi stratejilerini deniyor.

Dünya çapında ün yapmış bilim insanlarının katıldığı yarışmada bazı tekniklerin hiç başarı kaydetmediği görüldü. Bu durum bilimsel verilerin gerçek hayata uygulanmasının ne kadar zor olduğunu gösteriyor.

Fakat birçok ekip bir tek tekniğe bel bağlamak yerine aşağıdaki stratejilerin bileşimini kullanma eğilimi gösterdi.

Hatalara kucak açmakEzberlenen şeyi hatırlamak için en iyi yöntemlerden biri kendi kendine test uygulamaktır. Kelimelerin akılda kalmasını kolaylaştıran ilginç bir teknik de hiç bilmediği halde Litvanyaca kelimenin anlamını tahmin etmeyi içeriyordu. Uzmanlar, herkesin ilk tahminde yanlış yaptığını fakat bu yanlışların kelimelerin hafızaya yerleşmesini kolaylaştırdığını belirtiyor.

Yani kendi cehaletinizi kabul etmeniz zihninizi harekete geçmeye itiyor ve bu tekniği kullanmayan diğer gruba kıyasla iki kat fazla kelime hatırlanmasını sağlıyordu. Psikolojide "istenen zorluk” fikrine dayanan bu yaklaşım, belli bir işi zorlaştırma yoluyla daha fazla dikkat gösterilmesini ve daha sonra hatırlamak üzere daha sağlam temeller kurulmasını öngörüyor.

Kısa aralar vermekFazla çalışmak bazen zaman kaybı gibidir. Bu nedenle araştırmacıların çoğu, 80 kelimenin her biri için ezberinizin ne kadar güçlü olduğunu ortaya çıkaran ve unuttuğunuz kelimeler için hatırlatıcı olarak devreye giren algoritmalar tasarladı. Memrise uygulama programı da bu yaklaşıma dayanıyor. Fakat bunun yerine kendi içgüdünüze göre öğrenmenizi planlayabilir, giderek daha uzun araların ardından kendinizi yeniden sınayıp, hatalarınızdan öğrenebilirsiniz.

Araştırmacılardan biri ise kelimeleri ezberleme sürecinde katılımcılara kısa aralar verdirerek bir şelale videosu izletmiş, öğrendiklerini sindirmelerini beklemişti. Yani çalışırken kısa aralar verip yorgunluk atarak da öğrenme süreci kolaylaştırılabilir.

Açık büfe tarzıEzberlenen bilgiyi konulara ya da bölümlere ayırarak tek tek öğrenme yöntemi de sık başvurulan yöntemlerden biridir. Bu nedenle bazı katılımcılar kelimeleri kategorilere ayırarak ezberlemeye çalıştı. Fakat bir ekip de 80 kelimeyi sırasıyla ezberleme yolunu tuttu. Uzmanlar oyun kağıtlarının sırasını ezbere sayan kişilerin de bu yolu izlediğini, kartları bloklara ayırmak yerine sırayla hepsine bakarak ezberlediklerini belirtiyor.

Araştırmalar çalışılan materyale çeşit katmanın öğrenmeyi kolaylaştırdığını gösteriyor. Bir tek konu üzerine yoğunlaşmak yerine kısa sürelerle farklı konulara çalışmak daha etkilidir. Yani belirli bir yemek yerine açık büfe tarzı yemek şeklinde düşünebilirsiniz bu yöntemi.

Hikaye anlatımıKonu üzerinde durup düşünmek öğrenilenlerin hafızada kalıcılaşmasını sağlar. Araştırmacılardan biri katılımcılardan ezberledikleri kelimeleri kullanarak bir hikaye üretmelerini istemişti. Bir başkası ise "hafıza sarayı” yöntemini kullanarak kelimeleri bir odadaki nesnelerle ilişkilendirerek ezberletmeye çalışmıştı.

Örneğin "yatak” anlamına gelen "lova” kelimesi için, elinizdeki oturma odası resminde sevgilinizi koltuğa uzanmış olarak hayal edebilirsiniz. Böylece o odadaki ayak izlerinizi takip ederek o kelimeyi hatırlamanız kolaylaşacaktır.

Hafıza şampiyonu Ed Cooke da bu yöntemle 2265 rakamı 30 dakika içerisinde ezberlemişti. Daha önceki bir yazımızda eski ezber şampiyonu Cooke'nin Memrise adlı uygulama programı ile öğrenmeyi nasıl kolaylaştırdığından söz etmiştik. Cooke, bu farklı tekniklerin dil öğrenmenin yanı sıra tarih ve matematik gibi birçok alanda kullanılabileceğini belirtiyor.

Araştırmacıların başarılı gördüğü yöntemler Memrise programının internet sitesinde kullanıma girecek.

Fakat bu hafıza uzmanları için asıl sorun öğrenmeyi sadece hızlı ve etkili kılmak değil, aynı zamanda dikkat dağılmasını gidermek. Bu engeli aşmak için daha epeyce yarış düzenlenmesi gerekecek gibi görünüyor.

Bu makalenin İngilizce aslını BBC Future'da okuyabilirsiniz.

Dergideki diğer makalelere buradan ulaşabilirsiniz.