Derindeki Soğuk Savaş!

CIA’in 1968’de Pasifik’te nükleer silahlarla batan Sovyet denizaltısı K-129’u su yüzüne çıkarmak için büyük bir operasyon düzenlediği ortaya çıktı. Operasyonun amacı Sovyet silahlarına dair çok önemli bilgileri elde etmekti.

Sovyetler’e ait “Golf II” tipi K-129 adlı denizaltı 1968’de 83 mürettebatıyla Pasifik’te Havai açıklarında battı. Üç nükleer başlığın yanısıra balistik silahlar ve Soğuk Savaş’ın kaderini değiştirecek şifreli telsiz haberleşmeleri de sulara gömüldü. Sovyet uçakları ve gemileri dört ay boyunca bölgede denizaltının izini aradı ancak hiçbir sonuca ulaşamadı. Temmuzda Sovyetler’in aramaktan vazgeçmesi üzerine bölgeye giden ABD gemileri büyük bir şansla denizaltıyı buldu ve enkazın yakından 16 bin kare fotoğrafını çekti. Kazayla battığı ya da ABD saldırısına uğradığı yolunda birçok söylenti olan K-129’la ilgili birçok teori yıllarca kulaktan kulağa yayıldı. Ancak denizaltıyla ilgili en ilginç iddia 42 yıl sonra doğrulandı.

1750 tonluk metal yığını

Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı’nın (CIA) cuma günü gizliliğini kaldırdığı belgelere göre, ABD “Azorian Projesi” adı verilen çok gizli ve yüksek risk taşıyan bir operasyonla denizaltıyı su yüzüne çıkarmayı planladı. Bu sayede ABD, Sovyet silahları ve teknolojisine dair çok önemli bilgileri elde edecekti. Ancak 5 bin metre derinden 1750 tonluk koca bir metal yığınını çıkarmak için yüksek teknoloji gerekiyordu. Başkan Richard Nixon’ın da onayıyla Apollo uzay projesiyle birlikte Soğuk Savaş’ın en büyük iki projesinden biri olarak gösterilen Azorian uygulamaya konuldu.
1.5 milyar dolarlık proje

Belgelere göre, milyarder Howard Hugues’un yardımıyla batık Sovyet denizaltını çıkarmak için Hughes Glomar Explorer adlı özel bir gemi inşa edildi. Çıkarma çalışmaları 1974’te başladı. 1975’te basında bu konuya ilişkin bazı yazılar çıkmış olsa da CIA projenin varlığını hep reddetti. Projenin maliyeti hakkında yapılan tahminler ise 800 milyon dolarla 1.5 milyar dolar arasında değişiyor.

‘Sırlar hâlâ suyun altında’

Açıklanan belgelerde operasyonun başarılı olup olmadığı belirtilmiyor. Tarihçiler ise denizaltının birkaç parçasının çıkarılabildiği, önemli unsurların ise hâlâ suyun altında olduğu görüşünde.

**K-129

Hedef Pearl Harbour muydu?**

Sovyet denizaltısının batmasıyla ilgili yıllar içinde birçok komplo teorisi ortaya atıldı. Bunlardan en ilginci ise, Kenneth Sewell adlı bir yazarın (Serseri Kızıl Yıldız, Red Star Rogue) kitabındaki iddiasıydı. Buna göre, K-129’da bulunan

11 subay bir isyanla denizaltıyı ele geçirdi. Zamanın KGB Başkanı Yuri Andropov’un da emriyle, Pearl Harbour kıyılarını nükleer bomba ile vuracak ve suçu Çin’e atacaktı. Ancak bomba atılırken, bir sorun oldu ve denizaltı battı.