Deyimlerin sözlükten çıkarılması tartışması
ANKARA (İHA) - Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener, 'Kadının sırtından sopayı, karnından sıpayı eksik etmeyeceksin', 'Kaşık düşmanı', 'Eksik etek' gibi atasözü ve deyimleri sözlüklerinden çıkaracaklarını açıklayan Türk Dil Kurumu (TDK) ile bu konuda aynı görüşlere sahip olmadığını belirterek, "Sözlüklerden çıkarttığınız zaman o ifadelerin ne anlama geldiğini sonraki kuşaklar nereden öğrenecek?" dedi.
Bakan Şener, TDK'nin 74. kuruluş yıldönümünü nedeniyle TDK Konferans Salonu'nda düzenlenen törene katıldı. Tören öncesinde gazetecilerin sorularını yanıtlayan Şener, TDK'nin, 'Kadının sırtından sopayı, karnından sıpayı eksik etmeyeceksin', 'Kaşık düşmanı', 'Eksik etek' gibi atasözü ve deyimleri sözlüklerinden çıkarma kararını nasıl değerlendirdiği sorulduğunda şunları söyledi:
"İnsanların duygu ve davranışlarında yüzyıllar boyu değişimler olmuştur. Dünyayı ve olayları algılama biçiminde de değişiklikler olmuştur. 15. yüzyıldaki insanın duyarlılıklarıyla günümüz insanının duyarlılıkları farklıdır. Dünyayı, kendini ve etrafını anlama ve yorumlama biçimi farklıdır. Bu farklı dönemlerde insanlık kendi duyarlılığına, algılama biçimine uygun farklı kavramlar üretmişlerdir. Bu kavramlar da dillere yerleşmiştir. İncelediğimiz zaman tüm dünya ülkelerindeki ifade biçimlerine girdiğiniz zaman kimi zaman kadınları, kimi zaman erkekleri rahatsız eden kavramların dile girdiğini görürüz. Bunların yazılı metinlerde de yer almasını doğal karşılamak lazım. Çünkü ben bugünün insanı olarak 50 yıl öncesine ait bir kitabı okurken, belli bir kesimi rahatsız etse de oradaki kavramın ne anlama geldiğini bilmeliyim. Ben, kadını veya erkeği, bazı kesimleri rahatsız eden ifadelerin, günümüzdeki sözlüklerde bulunmamalıdır diye bakmıyorum. Bu konuda belki de Türk Dil Kurumu ile aynı düşünmüyorum. Kavramların, ifadelerin ve deyimlerin hep korunması lazım. Çağdaş bir insan olarak ben bu ifadeleri kullanmıyorum. Ama bir kitap okuduğum zaman, o dönemde kullanılan ifadeler o kitaba yerleşmiş. Sözlüklerden çıkarttığınız zaman o ifadelerin ne anlama geldiğini ben veya benden sonra gelen kuşaklar nereden öğrenecek?"
Bakan Şener, dün akşam televizyonda izlediği Charles Dickens'ın romanından uyarlama, 19. yüzyıl Avrupa'sını anlatan filmde; insana ve çocuğa bakışın çok geri olduğunun işlendiğini vurgulayarak, "Şimdi bunları filmlerden çıkaralım mı? Zaten zihinlerimiz ve algılama düzeyimiz geliştikçe onlar antik kavramlar, itibar etmediğimiz sözcükler olarak kitapların sayfalarında kalacaktır" dedi.
Zihinlerin temiz olması gerektiğine inandığını ifade eden Bakan Şener, "Özellikle erkek merkezli bakıştan kurtulacağız. Toplumda eğer erkek kültürü hakimse ve bu erkekçi bakış tarzı da toplumun genel kültürü haline dönüşüyorsa sorun buradadır. İnsancı bir bakış açısı gerekiyor" şeklinde konuştu.
Programa katılan TDK Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın ise bu konudaki soruyu yanıtlarken, "Türk kültürüne, geleneklerine ve inançlarına uygun olmayan, aykırı olan deyimlerimizi ciddi olarak gözden geçirerek sözlüklerimize almayacağız. Böylece gençlerimize yol gösterici olacağız" dedi. Konuya ilişkin çalışmanın 1-2 yıl içinde sonuçlanacağını açıklayan Akalın, "Zaten sözlüğümüzde bunların büyük bölümü yok. Meraklıları tarihi dönemdeki sözlüklere bakarak bu kelimelerin veya deyimlerin anlamlarını bulabilirler" diye konuştu.
Bu arada, TDK'nin 74. kuruluş yıldönümü nedeniyle düzenlenen tören, protokol konuşmaları ve sanatçı Kenan Işık'ın söyleşisiyle devam etti. Tören sonunda Bakan Şener ve Akalın, TDK'nin internet ortamında oluşturduğu 'Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü'nü hizmete açtı. Bakan Şener, on-line sözlükte yaptığı ilk aramada, 'Mortgage' kelimesinin anlamına baktı.
