Dışişleri Bakanlığı'ndan, Papa'nın 'Ermeni soykırımı' açıklamasına tepki

Dışişleri Bakanlığı, Papa Françesko'nun sözde Ermeni soykırımı hakkında yaptığı açıklamalara tepki gösterdi.

Dışişleri açıklamasında, "Papa Françesko'nun 24-26 Haziran 2016 tarihlerinde gerçekleştirdiği Ermenistan ziyareti sırasında sözde soykırım anıtına gitmesi, 1915 olaylarına ilişkin talihsiz açıklamalar yapması, Ermeni Katolikosluğuyla imzalanan Ortak Bildiri’de 1915 olaylarına dair kabul edilemez atıflarda bulunulması ve dönüş yolunda yalan ve iftira olduğu kanıtlanmış ifadelerin zikredilmesi, PapaFrançesko'nun, 1915 olaylarına ilişkin tarihi gerçeklerle ve hukukla bağdaşmayan Ermeni anlatısına olan koşulsuz bağlılığını bir kez daha göstermiştir" denildi.

BAKAN CANİKLİ: OBJEKTİF DEĞİL

Katoliklerin ruhani lideri Papa Françesko, üç gün süren Ermenistan ziyareti sırasında 1915 olayları için iki kez "soykırım" ifadesini kullanmıştı. Papa'nın bu sözlerine ilk tepki Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli'den gelmişti.

Canikli, “Papa'nın da Papalığın faaliyetlerinde de haçlı zihniyetin bütün izlerini, bütün yansımalarını görmek mümkün maalesef. Papa'nın yaptığı açıklama için de geçerli bu. Objektif bir açıklama değil, gerçeklerle bağdaşmayan bir açıklama, bunu herkes biliyor, hepimiz biliyoruz, bütün dünya biliyor, Ermeniler de biliyor bütün dünya biliyor” ifadesini kullanmıştı.

Canikli'nin açıklamalarına yanıt ise Vatikan Basın Sözcüsü Peder Federico Lombardi'den gelmişti. Lombardi, “Eğer Papa dikkatle dinlenirse, sözlerinde Haçlı ruhuyla örtüşen hiçbir şey olmadığı açıkça görülecektir. Ben sadece, Papa’nın ne söylemek ve ne yapmak istediğini doğru anlamaya davet ediyorum” demişti. Ermenistan seyahati boyunca, Papa’nın okuduğu hiçbir metinde ya da kullandığı hiçbir kelimede Türkiye’ye karşı bir düşmanlık göstergesi olmadığını dile getiren Lombardi, “Papa’nın gerçek niyeti, uluslar arasında daima barış ve diyalog inşa edilmesini sağlamaktır. Bunun için dua da etti. O, Türk halkının aleyhine tek bir söz söylememiştir. Papa, Ermenistan ve Türkiye arasında uzlaşma arzusunu dile getirmiştir. Haçlı zihniyeti yoktur” diye konuşmuştu.

PAPA, NEDEN SOYKIRIM DEDİĞİNİ AÇIKLADI

Ermenistan ziyareti dönüşü uçakta gazetecilere açıklama yapan Papa Francesco, konuşma metninde olmamasına rağmen neden tekrar “soykırım” ifadesini kullandığını açıkladı.

Gücendirmek için bu ifadeyi kullanmadığını söyleyen Papa, “Ermenistan Cumhurbaşkanı’nın (Serj Sarkisyan) konuşmasındaki vurguyu duydum. Bunun üzerine geçen yıl söylediğimi şimdi söylemesem tuhaf kaçardı” dedi.

Geçen yıl 1915 Olayları’nın 100’üncü yılı münasebetiyle Vatikan’da düzenlediği ayinde “Yüzyılın ilk soykırımı Ermenilere yapılandır” ifadeleriyle Türkiye-Vatikan arasında diplomatik krize neden olan Papa, Ermenistan’a ziyaretinin ilk gününde de, cumhurbaşkanlığı sarayında “soykırım” kelimesini kullanmıştı.

Bir gazeteci, Türkiye’nin sert tepkisiyle karşılaşan Papa’ya uçakta, “Neden hazırlanan metinde yer almayan 'soykırım’ kelimesini, cumhurbaşkanlığı sarayındaki konuşmanıza eklemeye karar verdiniz? Bunun, böyle acı bir konuda barış için faydalı olacağını mı düşünüyorsunuz?” sorusuna şöyle yanıt verdi:

“Ben Arjantinde’yken, Ermeni kıyımından bahsedildiğinde hep ‘soykırım’ kelimesi kullanılıyordu. Buones Aires Katedrali’nde (başpiskoposken) soldaki üçüncü sunağa da, Ermeni soykırımını hatırlatan taş bir haç koymuştuk. Ben başka bir kelime bilmiyordum. Roma’ya geldiğimde ise başka bir ifade, Büyük Kötülüğü (Metz Yeghern) duydum. Bana soykırımın saldırgan bir kelime olduğunu söylüyorlar. Ben her zaman, geçen yüzyılda yapılan 3 soykırımdan bahsettim: Ermenilere yapılan, Hitler’in yaptığı ve Stalin’in yaptığı. Afrika’da bir tane daha oldu, ancak iki büyük savaşın yörüngesinde bu üç tanesi oldu.”

“Bazıları bana bunun gerçek olmadığını, bir soykırım yapılmadığını (Ermenilere karşı) söylüyor” diye sözlerini sürdüren Papa şöyle konuştu: “Bir avukat bana, bunun teknik bir kelime olduğunu, ‘kıyım’ ile eş anlamda olmadığını, soykırımı beyan etmenin, bazı şeyleri onarmayı (tazminat gibi) gerektirdiğini söyledi. Geçen yıl Vatikan’daki ayin için konuşmamı hazırlarken, selefim 2. Jean Paul’ün de bu kelimeyi kullandığını gördüm (2001’de), ben de tırnak içinde buna atıfta bulundum. Bu iyi karşılanmadı, Türk hükümetinden bir açıklama yapıldı ve kısa sürede buradaki büyükelçisini (Mehmet Paçacı) Ankara’ya çağırdı. O çok başarılı bir büyükelçi. O, birkaç ay önce yeniden görevine döndü (Şubat 2016). Herkes protesto etme hakkına sahiptir.”

'SÖYLEMESEYDİM TUHAF KAÇARDI'

Ermenistan’da, konuşma metninde bu kelimenin olmadığını kabul eden Papa, “Ancak Ermenistan Cumhurbaşkanı’nın konuşmasındaki vurguları duyunca, geçen yıl söylediğimi şimdi söylemesem tuhaf kaçardı” dedi.

Cuma günü yaptığı bu konuşmasında başka bir şeyi vurgulamak istediğini dile getiren Katoliklerin ruhani lideri, “Bu soykırımda, bundan sonraki ikisinde de olduğu gibi, uluslararası büyük güçler başka bir yöne bakıyordu. 2. Dünya Savaşı boyunca bazı güçler, Auschwitz’e giden rayları bombalama imkanına sahipti ve bunu yapmadılar. Bu 3 soykırım bağlamında şu tarihi soru sorulmalı: neden bir şey yapmadınız? Bu doğru mu bilmiyorum, ama Yahudilere zulmederken Hitler’in, “Bugün Ermenileri kim hatırlıyor? Aynısını Yahudiler için yapalım” dediği söyleniyor. Ancak ben soykırım kelimesini, gücendirmek için değil, objektif olarak kullandım” diye konuştu.

“Cesur” diye nitelediği Ermeni halkının adalet ve barışı bulması için dua ettiğini söyleyen Papa Francesco, “Çoğunun bunun için çalıştığını biliyorum. Geçen hafta, (Vladimir) Putin ile Azeri ve Ermeni cumhurbaşkanlarının birlikte fotoğraflarını gördüğüme çok sevindim; en azından konuşuyorlar. Türkiye ile de, Ermenistan Cumhurbaşkanı, bana hoş geldiniz konuşmasında şunu söyleme cesaretini gösterdi; anlaşalım, birbirimizi bağışlayalım ve geleceğe bakalım. Bu çok büyük bir cesaret, bu halk çok acı çekti” sözleriyle açıklamalarını sürdürdü.

Ekim ayında Azerbaycan’ı da ziyaret edeceği hatırlatılan ve Ermenistan’la yaşanan Dağlık Karabağ sorununa ilişkin burada Azerilere ne diyeceği ve somut ne yapabileceği sorulan Papa, şöyle karşılık verdi:

“Orada Azerilere gerçekleri, yani burada (Ermenistan’da) gördüğümü ve hissettiğimi söyleyeceğim. Onları da cesaretlendireceğim. Azerbaycan Cumhurbaşkanı ile de görüştüğümde de bunu konuşmuştum. Küçük bir toprak parçası için barış yapmamanın, karanlık bir şey anlamına geldiğini de söyleyeceğim: ama bunu herkese söylüyorum, Ermenilere de Azerilere de. Belki barış yapmak için yöntemler üzerinde anlaşamazlar ve bunun üzerinde çalışmak gerekecek.”

Gelecek ay Polonya ziyareti sırasında Alman Nazi toplama ve imha kampı Auschwitz-Birkenau’ya gideceği hatırlatılan Papa, “o korkunç yerde” çok kişiyle temasa geçmeden, konuşma da yapmadan sadece sessizce dua etmek ve ağlamak istediğini de söyledi.

DHA