Diyabet nedir? Diyabet belirtileri ve tipleri nelerdir?

Çağın önde gelen rahatsızlıklarından biri olan diyabet, çok farklı rahatsızlıkları da beraberinde getirebilmektedir. Kan şekeri çok yüksek olduğunda ortaya çıkan diyabetin farklı türleri bulunur. Siz de yazımızda, diyabet hastalığı ile ilgili merak ettiğiniz her şeye cevap bulabilirsiniz.

Diyabet Nedir?

Diyabet, pankreasın vücudumuzun işleyişi için gerekli olan insülin hormonunu yetersiz miktarda üretilmesi, hiç üretememesi ya da vücut dokularının insülin hormonuna karşı duyarsızlaşması ve bunun sonucunda kanda glukoz seviyesinin normalin üzerine çıkması ve normalde şeker içermemesi gereken idrarda şekere rastlanması ile ortaya çıkan ve maalesef ömür boyu süren bir hastalıktır. Hastalığın tıptaki adı olan diabetes mellitus, Yunanca ‘’şekerli idrar’’ demektir. Ölümcül pek çok hastalığın oluşumunda da önemli bir etkiye sahip olan diyabet, dünyanın her yerinde çok sık görülen bir hastalıktır.

Belirtileri Nelerdir? Nasıl Teşhis Konulur

Diyabetin belirtileri arasında en sık görülen üç temel belirti vardır. Bunlar; çok sık idrara çıkma, ağızda tatlılık ve kuruluk hissi, bundan dolayı da çok fazla su içme isteği ve normalden fazla yemek yeme isteği ile birlikte doymama halidir. Bunlardan farklı olarak şu belirtiler de görülebilir:

• Bulanık görme
• Hızlı ve istemeden aşırı kilo verme
• Halsizlik ve yorgunluk hissi
• Ayaklarda karıncalanma ve uyuşma
• Oluşan yaraların normalden daha geç iyileşmesi ve bir yeriniz kanadığında kanamanın normalden daha geç durması
• Ağzın asetona benzer bir şekilde kokması
• Ciltte kaşıntı ve kuruluk

Bu belirtileri kendinizde fark ediyor ve şeker hastası olduğunuzu düşünüyorsanız hemen bir sağlık kurumuna başvurarak gerekli testleri yaptırmalısınız. Bu hastalığın teşhisinde temel iki test vardır. Bunlardan biri açlık kan şekeri ölçümü ve halk arasında şeker yükleme testi olarak da bilinen oral glukoz tolerans testidir.

Diyabeti olmayan bir bireyin kan şekeri düzeyi normal şartlarda açlık halinde 120 mg/dl tokluk halinde ise yani yemeğe başladıktan iki saat sonraki ölçümlerde 140 mg/dl’dir.

Açlık kan şekeri değerinin 100 ile 125 mg/dl arasında olması pre-diyabet yani gizli şeker belirtisidir. Değerin 126 mg/dl ve üzerinde olduğu durumlarda ise diyabet tanısı konulur.

Oral glukoz tolerans testinde ise hastaya glikoz açısından zengin bir su içirilir ve iki saat sonra şeker ölçümü yapılır. İkinci saatin dolmasından sonra yapılan ölçümde değerler 140 ile 199 mg/dl arasında ise pre-diyabet, 200 mg/dl ve daha üzerindeki değerlerde ise diyabet tanısı konulur.

Diyabet Hastalığının Çeşitleri

Tip 1 Diyabet: İnsülin hormonlarının eksikliği sonucu ortaya çıkan Tip 1 diyabet, sıklıkla çocukluk ve gençlik yaşlarında ortaya çıktığı için “Juvenil diyabet” adını da alır. Pankreasta bulunan ve insülin üreten beta hücrelerinin otoimmün bir süreç sonunda zedelenmesi sebebi ile ortaya çıkar. Hastalar ömür boyu insülin hormonunu dışardan (enjeksiyon yoluyla) almak zorundadırlar. Bu nedenle Tip 1 diyabet, insüline bağımlı diyabet (Insulin Dependent Diabetes Mellitus) olarak da isimlendirilmektedir. Genel olarak toplumdaki diyabet vakalarının %10'unu Tip 1 diyabet vakaları oluşturmaktadır.

Tip 2 Diyabet: Hücrelerin kan şekerini düzenleyen insülin hormonuna karşı duyarsızlaşması sonucunda görülen diyabet hastalığı türüdür. Herkeste ve her yaşta ortaya çıkabilir. Ailesinde diyabet hastası olanlar, kilolu kişiler, dört kilogramdan daha ağır bebek doğuran kadınlar ve stres altında yaşayan kişilerde Tip 2 diyabetin görülme riski daha yüksektir. Bunların dışında pankreasın kronik iltihabı, pankreas tümörleri ve ameliyatları ile hipertiroidi, akromegali gibi bazı hormon hastalıkları Tip 2 diyabete yol açabilir.

Gestasyonel Diyabet: Gebelik sırasında gelişen diyabet hastalığı türüdür. Gebelik öncesi yeterli insülin salgılayabilen pankreas hücreleri gebeliğin ilerlemesiyle yeterli insülin salgılayamaz. Bu yüzden daha önce diyabet belirtisi olmadığı halde gebelik boyunca kan şekeri yükselebilir. Genellikle gebelik bitiminde düzelir. Ailesinde çok sayıda diyabetik kişi bulunan, 30 yaşın üzerinde olan, fazla kilolu hamileler gestasyonel diyabet açısından risk taşırlar. Tespit edilip gerekli tedavi sağlamaz ise bebeklerde kalp iskelet sistemi anomalileri, erken doğum, düşük ve ölü doğum yapma riski artmaktadır.

Pre-Diyabet (Gizli Şeker): Tip 2 diyabet oluşumunun öncesinde kan şekerinin diyabet tanısı koymak için yeterli bir yükseklikte ölçülmeden hafif bir yükseklik eğiliminde olduğu, doğru tedavi ve diyet ile birlikte diyabet oluşumunun engellenebileceği veya ilerlemesinin yavaşlatılabileceği dönemdir.

Diyabet Hastaları Nasıl Beslenmeli?

Diyabet hastalarının beslenme programı ve yemek saatleri düzenli olmalıdır . Kan şekeri kontrolünü sağlamak için sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazanılması çok önemlidir. Kan şekerini oluşturan asıl kaynak yiyeceklerdir. Bu yüzden sağlıklı beslenme diyabette tedavinin temelidir. Nasıl bir yol izleyeceğinizle ilgili doktorunuzun da haberi olarak bir diyetisyenle birlikte çalışmanız çok yararlı olacaktır. Sağlıklı beslenmenin yanında özellikle uzak durmanız gereken yiyecekler de vardır.

Diyabet Hastaları Ne Yememeli?

En sık sorulan sorulardan biri de “Diyabet hastaları ne yememeli? sorusudur. İşte diyabet hastalarının uzak durması gereken besinler:

• Beyaz unla yapılmış ekmek ve her türlü hamur işi
• Pirinç
• Turşu çeşitleri
• Konserve sebzeler
• Hazır reçeller ve evde yapımı bile olsa şekerli reçeller
• Aşırı yağlı ve kızartılmış tüm et çeşitleri
• Kümes hayvanlarının derileri