Diyarbakır'ın yoksulluk haritası
DİYARBAKIR (İHA) - Sarmaşık Yoksullukla Mücadele Derneği, Diyarbakır'da 2 mahallenin yoksulluk haritasını çıkardı. Haritaya göre Diyarbakır, Türkiye'nin genelinden 40 kat daha fazla yoksul ve işsizlik oranı 8 kat fazla. Fatihpaşa Mahallesi'nde 184 aile, Gürdoğan Mahallesi'nde ise 108 aile tek odalı evde yaşamını sürdürürken, öncelikli yardım talebi ise gıda konusunda geliyor.
Diyarbakır'da 15 bin 585 kişilik 2 mahallenin tüm hanelerinde 'yoksulluk haritasını' çıkarmak için yapılan sosyo-ekonomik incelemede, açlık sınırının altındaki bir harita ortaya çıktı. Yoksulluk haritasını çıkarmak için Diyarbakır'daki 2 bin 421 hanelik iki mahalleyi baştan sona sosyo-ekonomik incelemeye alan Sarmaşık Derneği ile Yerel Gündem 21, yoksulluğun ötesinde açlık ve çaresizliğin koordinatlarını buldu. Türkiye İstatistik Kurumu'nun 4 kişilik ailenin açlık sınırını 567 YTL olarak belirlerken, inceleme yapılan ve ortalama 6.4 kişilik hanelere giren para 273 YTL olarak belirlendi. 2 bin 421 hanenin 447'sinde engelli bulunurken, "yoksulluğun belgesi" olarak kabul edilen yeşil karta bile ulaşamayanların oranının yüzde 14'lerde olduğu belirlendi.
Sarmaşık Yoksullukla Mücadele ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği ile Yerel Gündem 21, diğer sosyal araştırmalardan farklı olarak örneklem seçme yöntemiyle değil, her eve girerek "sosyo-ekonomik inceleme" yaparak yoksulluk haritasını çıkardı. İlk etapta Fatihpaşa'daki bin 301, Gürdoğan'daki bin 120 olmak üzere toplam 2 bin 421 hanede inceleme yaptıklarını açıklayan Sarmaşık Derneği Proje Koordinatörü Barış Dikilitaş, araştırma sonuçlarını kuracakları Gıda Bankası'nın çalışmaları için veri tabanında da kullanacaklarını söyledi. Fatihpaşa'daki bin 301 hanede 7 bin 627 kişi yaşarken, hane başına düşen kişi sayısı 5.8'i buluyor, bu mahallede en kalabalık aile 24 olarak kayıtlara geçti. Gürdoğan'daki bin 120 hanede 7 bin 958 kişi yaşıyor ve hane başına düşen nüfus 7.1 olarak ortaya çıktı. Bu mahallede ise 3 gelini ve çocuklarıyla birlikte yaşayan insan sayısı 31 olarak belirlendi. Fatihpaşa'da 184, Gürdoğan'da ise 108 aile tek bir odalı evlerde yaşam mücadelesi veriyor.
Diyarbakır'ın en eski yerleşim birimlerinden biri olan Fatihpaşa'da yaşayanların yüzde 52'si hiç göç etmediğini belirtirken, 1990-1999 arasında göç edenlerin oranı yüzde 29.8 olarak ortaya çıktı. Gürdoğan Mahallesi'nde ise hiç göç etmeyenlerin oranı yüzde 5.5'te kalırken, yine 1990-1999 yılları arasında göç edenlerin oranı yüzde 72'ye yükseliyor. Göç edenlere yöneltilen "Temel göç sebebiniz nedir" sorusuna Fatihpaşa'dakiler'in yüzde 49.1'i çatışmalı ortamı, yüzde 31.6'sı ekonomik sebepleri gösterirken, Gürdoğan'da çatışmalı ortam nedeniyle göç ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 67.6'ya çıkıyor. Bu mahallede yüzde 19.8'lik bir oran geçim sıkıntısı nedeniyle göç ettiğini belirtti.
Fatihpaşa'dakilerin yüzde 59.4'ü göç etmeden önce durumlarının daha iyi olduğunu belirtirken, yüzde 27.2'si ise daha kötü, yüzde 26.4'ü ise değişen bir şey olmadığını ifade etti. Gürdoğan'da ise göç etmeden önceki durumunun daha iyi olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 65 olarak belirlendi. Durumlarının daha kötü olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 10.8 iken, yüzde 19.2'si ise değişen bir şey olmadığını ifade etti. Hane reislerinin iş durumu sorusuna Fatihpaşa'dakilerin yüzde 23.9'u işsiz, yüzde 32.2'si vasıfsız işçi yanıtını verirken, Gürdoğan'da kendini "mevsimlik vasıfsız işçi" olarak tanımlayanların oranı yüzde 63.3 oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun Kasım 2006 değerlerine göre 4 kişilik bir hanenin açlık sınırı 567.38 YTL olarak belirlerken, inceleme yapılan ve ortalama 5.8 kişilik haneye sahip Fatihpaşa'da ortalama bir ailenin eline geçen para 272.9 YTL olarak belirlendi. Fatihpaşa'da yüzde 10.5 oranındaki aileler hanelerine giren net bir gelir olmadığını belirtirken, Gürdoğan'da hiç geliri olmayanların oranı yüzde 4.3 oldu. Gürdoğan'da 200 YTL ve altında gelire sahip olanların oranı yüzde 37.3, 201 ile 400 YTL gelire sahip olanların oranı yüzde 43.4 olarak belirlendi. Dolayısıyla Gürdoğan'daki yüzde 80.7 haneye 400 YTL ve altında bir para giriyor. Her bir hanenin ortalama 7.1 nüfusa sahip olduğu ve 4 kişilik bir ailenin açlık sınırının 567.38 YTL olduğu düşünüldüğünde açlık tablosunun vahameti daha da ortaya çıkıyor.
Fatihpaşa'da Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve SSK'lıların oranı yüzde 22.2 iken, "yoksulluk belgesi" olarak da kabul edilen yeşil kartlıların oranı yüzde 63'ü buluyor. Ancak Fatihpaşa'da yeşil karta da sahip olamayanların oranı yüzde 14.3'e ulaşıyor. Gürdoğan'da ise yine temel sosyal güvenlik kurumu olan Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve SSK güvencesinde olanların oranı yüzde 10.1'i bulurken, yeşil kart güvencesinde olanların oranı yüzde 73.4'e tırmanıyor. Gürdoğan'da hiçbir güvenceye sahip olamayanların oranı ise yüzde 16'yı buluyor.
Fatihpaşa Mahallesi'nde görüşülen hane reislerinin yüzde 38'inin okuma yazması bulunmazken, Gürdoğan'da okur yazar olmayan hane reisinin oranı yüzde 34 oldu. Fatihpaşa'da 285 hanedeki 438 çocuk okul çağında olmasına karşın okula gönderilmezken, Gürdoğan'da 206 hanedeki 296 çocuğun okula devam etmediği belirlendi. Öte yandan her iki mahalledeki 214 hanede yaşayan 289 çocuk çalıştırılıyor. Fatihpaşa'da kendisine soru yöneltilen hane reislerinin yüzde 50.5'i evde tedavi gerektiren hasta bulunduğunu ifade ederken, "evde engelli var mı" sorusuna yüzde 18.5'i evet yanıtı verdi. Fatihpaşa'da 4 hanede 4, 6 hanede 3, 25 hanede 2, 206 hanede 1 olmak üzere toplam 231 hanede 280 engelli bulunduğu belirlendi. Gürdoğan'da ise yüzde 34.5 hanede hasta bulunurken, 216 hanede engelli bulundu.
Fatihpaşa'da görüşülen hane reislerinin yüzde 54.4'ü birinci ihtiyacının gıda olduğunu belirtirken, yüzde 3.9'u sıcak aş istedi. Ev eşyası talep edenlerin oranı ise yüzde 7.7 oldu. Gürdoğan'da ise yüzde 21.6'sı gıda, yüzde 14.3'ü barınmanın birinci ihtiyaç olarak sıraladı. Gürdoğan'da iş talep edenlerin oranı ise yüzde 28.2 oldu. Üretim sürecinden düşmüş olanları yeniden üretime katmak ve sürdürülebilir bir kalkınmayı hedeflemek üzere sanayicisinden, işverenine, mimarından mühendisine, doktorundan avukatına, yerel yöneticisinden sivil toplum örgütlerine kadar Diyarbakır'ın tüm dinamiklerinin ortaklaşa kurduğu Sarmaşık Derneği'nin başkanlığını Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir yapıyor. Sarmaşık Derneği, Gıda Bankası kurup kentin en yoksul kesimi olduğu tahmin edilen 28 bin haneden seçilebilecek 3 bin haneye düzenli gıda yardımı yapmayı amaçladığı belirtildi.
