D.Karadeniz, 'insan eliyle' bozuluyor

ORDU (İHA) - Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü, Türkiye'de en fazla yağış alması nedeniyle en çok sel ve heyelanların meydana geldiği bölge olan Doğu Karadeniz Bölgesi'nde, bu tür olayların sebeplerini ele alan bir çalışma yaptı.

Bölgede sel ve taşkınların mal ve can kaybına sebep olması sebebiyle Samsun ile Artvin arasındaki sahil boyunca havzası büyük olan 17 ve havzası küçük olan yüzlerce dere üzerinde inceleme yapan DSİ mühendisleri, taşkınların temel sebeplerini bir rapor halinde genel müdürlüğe sundu. DSİ Genel Müdürlüğü tarafından her ay yayınlanan 'Su Dünyası Dergisi'nin son sayısında yayınlanan rapora göre, taşkınların insan eliyle ortaya çıktığı, bölgede yapılan tesislerin DSİ'nin görüşü alınmadan yapıldığı belirtildi.

Raporda, taşkınların sebepleri olarak ortaya sürülen tespitler şöyle:
- Bölgenin topografik şartları gereği, yol güzergahları genelde vadi tabanlarından geçiyor. Vadi tabanlarından geçirilen yol şevlerinin sanat yapılarıyla korunması ve özellikle dere yataklarıyla kesişen bölümlerde yeterli ıslah genişliğinin sağlanması gerekiyor.
- Dere yatağı güzergahlarında yapılan sanat yapılarının, kazıklı temeller üzerinde inşa edilmesi daha uygun olacaktır.
- Dere vadilerinde sürdürülen kadastro çalışmalarında, DSİ'nin görüşü alınmadan yapılan tapu işlemlerinin ıslah aşamalarında sorun oluşturması ve inşa edilen tesislere vatandaşların müdahalesi sonucunda tamamlanamayan tesisler, fonksiyonlarını yeterince yerine getiremiyor.
- Bölgede meydana gelen taşkın ve heyelanlarla ilgili bir değerlendirme yapıldığında, meselenin temelde aşırı yağışla hareketlenen derin toprak tabakasına sahip zeminlerden kaynaklandığı görülüyor. Bu tür sorunların çözümü için, bir takım fiziki tedbirler alınması mümkün olmakla birlikte, temelde arazi stabilizesini arttırıcı canlı iksa (derin kök yapısına sahip bitkiler yetiştirilerek) geliştirilmesiyle birlikte yanal suların tahliyesi için ağaçlandırma sistemlerinin oluşturulması sağlanmalıdır.
- Havzalarda ormanlık alanların tahrip edilerek tarım alanlarına dönüştürülmesi neticesinde arazi stabilizesinin bozulması, heyelanlara sebep oluyor.
- Arazi stabilizesinin bozulduğu şartlarda denetimsiz konut inşa edilmesi, sorunların yaşanmasında etken olarak göze çarpıyor.
- Heyelana uygun bölgede dağınık yerleşim alanları oluşturulması ve her yerleşim birimine ulaşım için yollar açılması, yol şevlerinin korunması amacıyla yeterince tesis inşa edilmemesi ve yol çalışmalarında çıkan fazla hafriyatların dere yataklarına bırakılması, dere yataklarının dolmasına sebep olmaktadır.
- Dere yataklarından ruhsatlı-ruhsatsız uygunsuz malzeme alımı sonucunda, akış şartlarının bozulması ve ocak işletme sahalarının dere akış şartlarına uygunsuz alanlarda oluşturulması sebebiyle, sanat yapılarının topukları zemin seviyesinin düşmesiyle zarar görüyor.
- Dere akış şartlarına engel olabilecek şekilde konut ve sanat yapıları inşa edilmesi taşkına sebep oluyor.
- İmar sahası harici alanlarda, vadi tabanlarındaki yapılaşmaların denetiminin yapılamaması sebebiyle taşkınlara açıkça davetiye çıkarılıyor.
- Dere yataklarında yetiştirilen ağaçlar, yaşanan taşkınlarda barajlamalara sebep oluyor.
- Taşkın koruma tesisi olarak inşa edilen sedde şevlerinin, toprak dolgu yapılarak arazi şeklinde kullanılması yatak kesitlerini daraltıyor.
- Mevcut taşkın koruma tesislerinin bazı bölümlerinin izinsiz yıkılması ve dereye giriş için yollar yapılması tesislerin zarar görmesine sebep oluyor.
- İmar sahası içinde DSİ'nin belirlediği taşkın koruma tedbirleri alınmadan yapılaşmaya gidilmemesi gerekiyor.
- İmar sahaları içinde yerel idarelerin, bazı hallerde dere yataklarının üstünü kapatarak alan kazanma maksatlı faaliyetlerde bulunmaları, derelerin rusubatla dolmasına sebep oluyor.