Doğa, dünya tarihinin başlangıcından itibaren yaşamın temel gereksinimlerini karşılamak için sayısız kaynak sunmaktadır. Doğal kaynaklar arasında su, toprak, hava, bitkiler ve enerji gibi kaynaklar sadece insan hayatı için değil, aynı zamanda tarımdan sanayiye, teknolojiden sanata kadar hayatın her alanında sıklıkla kullanılan unsurlardır. Ancak, insanlar bu kaynakların sınırsız olmadığını unutmamalıdır.
Doğanın canlılara sunduğu bu kaynakların değerini bilmek ve bilinçli şekilde kullanmak, bugünkü ihtiyaçların karşılanmasında ve gelecekteki nesillerin de aynı kaynaklardan faydalanmasını sağlamak adına büyük bir öneme sahiptir.
Doğada kendiliğinden var olan ve insan müdahalesine gerek kalmadan oluşan madde veya malzemelere doğal kaynaklar denir. İnsanlar, bu kaynakları ekonomik kazanç sağlamak, yaşam koşullarını iyileştirmek veya diğer çeşitli amaçlar sağlamak için kullanırlar. Doğal kaynakların hem yaşamsal ihtiyaçların karşılanmasında hem de sosyal ve ekonomik gelişmelerde önemli bir yeri vardır. Bu nedenle, insanlık tarih boyunca bu kaynaklara ulaşma ve kullanma çabası içerisinde olmuştur.
Doğal kaynaklar kullanım sürekliliğine göre yenilenebilir ve yenilenemez olarak 2 temel kategoriye ayrılır. Yenilenebilir doğal kaynaklar doğanın kendi oluşumuyla kendini yenileyebilen ve insan kullanımına rağmen varlığını sürdürebilen kaynaklardır. Bu tür kaynaklar sürdürülebilir şekilde kullanıldığında tükenme riski olmadan sürekli olarak kendini yenileyebilir.
Yenilenemez doğal kaynaklar ise doğada sınırlı miktarda bulunan ve tükendiğinde geri kazanılması veya doğal yollarla yenilenmesi uzun zaman alan kaynaklardır. Bu kaynakların yenilenmesi milyonlarca yıl sürebilir. Fosil yakıtlar (petrol, kömür, doğal gaz) ve madenler (altın, bakır, demir gibi) bu kategoriye girer.
Yenilenebilir doğal kaynaklar doğanın kendi döngüsü içinde sürekli olarak yenileyebildiği ve tükenme riski taşımadığı için bu adı almıştır. Yenilenebilir doğal kaynaklar doğru şekilde kullanıldıklarında çevreye zarar vermezler ve ekonomik olarak uzun vadede faydalar sağlarlar. Yenilenebilir doğal kaynaklar şu şekilde sıralanabilir:
Güneş ışınlarından elde edilen enerji, yenilenebilir kaynakların en temel ve bol bulunan türlerinden biridir. Güneş panelleri aracılığıyla elektrik üretiminde kullanılır.
Rüzgârın hareket enerjisi, türbinler yardımıyla elektrik enerjisine dönüştürülür. Rüzgâr enerjisi, özellikle rüzgâr hızının yüksek olduğu kıyı bölgeleri ve dağlık alanlarda etkili bir enerji kaynağıdır.
Su kaynaklarının akış gücünden yararlanılarak elektrik üretimi yapılır. Barajlar ve nehir tipi hidroelektrik santraller, bu enerjiyi elde etmek için kullanılır.
Bitkisel atıklar, hayvansal atıklar ve organik malzemelerin enerjiye dönüştürülmesi biyokütle enerjisi olarak adlandırılır. Örneğin, odun, tarımsal kalıntılar veya biyogaz üretimi bu kapsamda değerlendirilebilir.
Yer kabuğunun altındaki sıcak su ve buhar, enerji üretimi ve ısınma amacıyla kullanılır. Jeotermal enerji, özellikle fay hatlarının yoğun olduğu bölgelerde etkin bir yenilenebilir enerji kaynağıdır.
Yenilenemez doğal kaynaklar doğada sınırlı miktarda bulunan ve tükendiklerinde doğal süreçlerle tekrardan oluşabilmesi milyonlarca yıl süren kaynaklardır. Bu kaynakların bilinçsiz veya aşırı kullanımı çevresel zarara ve uzun vadede ekonomik sorunlara yol açabilir. Yenilenemez doğal kaynaklar aşağıdaki gibidir:
Petrol, doğal gaz ve kömür, fosil yakıtlar kategorisine girer ve dünya enerji tüketiminin büyük bir bölümünü karşılar.
Demir, bakır, altın, alüminyum gibi mineraller ve metaller, sanayi, teknoloji ve inşaat sektörlerinde geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Uranyum gibi radyoaktif minerallerden elde edilen nükleer enerji, enerji üretiminde yüksek verimlilik sağlar.