Dünya Tarihi İstanbul Kütüphanelerinde: İşte İstanbul'un En Özel 7 Kütüphanesi

Kitaplar. İnsanlığı belgeleyen, tarihe tanıklık eden eserler.

Kimisi hayal gücünün ulaştığı sınırları belgeliyor, bilimin yol haritasını gösteriyor. Kimisi dünya tarihindeki politik ilişkileri, tarihi figürleri, efsaneleri konu alıyor. Kimisindeyse altından daha değerli sanat eserleri, şiirler, öyküyler, üstelik orjinal el yazmalarıyla yer alıyor...

Tüm bu kitapların Vatikan kütüphanesinde, mahzenlerinde, veya Amerikan hükümetininin, üniversitelerinin girmesi mümkün olmayan arşivlerinde yer aldığını düşünebilirsiniz. Ve evet, oralarda var tabii bu eserler.

Ancak hayır, sadece oralarda değil. Aslında başucumuzda, İstanbul'da da bulunuyorlar!

1964 yılından beri, Mart ayının son pazartesisi ile başlayan haftayı Kütüphaneler Haftası olarak kutluyor Türkiye...

Biz de bu listemizde; ziyaretçi sayısı her geçen yıl bir nebze daha düşen, çocukken öğretmenlerimizin sürekli gitmemizi salık verdiği, öğrenciliğimiz bittikten sonra uğramayı bıraktığımız kütüphanelerden bahsetmek istedik. İstanbul'da aslında ne kadar değerli şeylerin arşivlendiğini, bu kentin neden dünyanın kültür başkentlerinden biri olduğunu bir görün, hatırlayın istedik.

Kısaca, kütüphanelere sık uğramayarak neler kaçırdığınızı görün istedik...

Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi

Bu büyüleyici kütüphane, 1918 yılında Süleymaniye Külliyesi'nin iki medresesinin kütüphaneye çevrilmesiyle kuruldu.

Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi botanik, tıp ve kimya gibi alanlarda geniş bir arşive sahip. Anadolu'ya ait eserlerin ön plana çıktığı kütüphanenin en değerli parçalarıysa hiç şüphesiz 70.000 ciltten oluşan el yazmaları. Bu el yazmalarından en dikkat çekicisiyse İbn-i Sina'nın el yazmaları!

Süleymaniye Kütüphanesi'nde ayrıca duyma engelliler için sinevizyon gösterileri yapılmakta.

Atatürk Kitaplığı

Atatürk Kitaplığı, cumhuriyetimizden yalnızca 1 yaş küçük... 1924'ten bu yana hizmet veren kütüphanede tam 228.000 kitap, 20.000 dergi, 10.000 gazete cildi, 445 albüm, 12.320 kartpostal, 10.000 harita, 4400 el yazması, 565 salname, 334 takvim ve 49 atlas bulunmakta!

Osmanlı İmparatorluğu'na matbaanın gelmesinden bu yana basılan eserlerin birçoğu Atatürk Kitaplığı'nın koleksiyonunda yer almakta. Ayrıca Enin-i Mazlum, Badiye ve Varlık gibi yayınlar, dünyada yalnızca bu kütüphanede bulunuyor.

2007 ve 2011 yılında Türkiye'nin en iyi kütüphanesi seçilen Atatürk Kitaplığı, ayrıca İstanbul'un en büyük eski harita arşivine sahip. İstanbul’un gravür tarzı çizilmiş ve 16’ncı yüzyıldan itibaren başlayan haritaları, Sultan Abdülaziz dönemi Beyoğlu’nun 1:200’lük ilk kadastral planları, 1913-1914 arasında üretilen 1:500’lük ‘Alman Mavileri’ diye şöhret bulmuş İstanbul planları, Huber’in Beyoğlu planları, İstanbul’un ilk sigorta haritalarını yapan Charles Edouard Goad ve daha sonraki yıllarda Jacques Pervititich haritaları...

Hepsi bu kütüphanede.

Beyazıt Devlet Kütüphanesi

1884'te padişah 2. Abdülhamid tarafından kurulan Beyazıt Devlet Kütüphanesi, yarısı kitap olmak üzere yaklaşık bir milyon dökümanı barındırıyor!

Türkiye'de yayınlanan tüm kitaplar, el yazmaları, Cumhuriyet dönemi öncesinden eski matbular, Osmanlı döneminden bugüne dergiler, bütün gazeteler, haritalar, afişler, pul ve kartpostallar Beyazıt Devlet Kütüphanesi'nde. Türkiye'nin ilk devlet kütüphanesi olan kütüphanede, 1992'den bu yana görme engelliler arşivi de arşivlerine sahip. Ayrıca bin 909 pul, 32 bin 990 kartpostal var. 1992’de kurulan görme engelliler bölümü de oldukça zengin.

İstanbul Teknik Üniversitesi Mustafa İnan Kütüphanesi

7000'i nadir eser olmak üzere, 500.000 kaynak. 15 bini aşkın bilimsel dergi, 80.000 dergi aboneliği, 1.200.000 elektronik tez, 161 veritabanı aboneliği, 130.000 elektronik kitap. 2013 yılı itibariyle, Türkiye'nin en fazla veritabanına sahip akademik kütüphanesi. Kütüphanenin bu modern duruşu, veritabanları vesaireler sizi yanlış düşüncelere yönlendirmesin:

İstanbul Teknik Üniversitesi Mustafa İnan Kütüphanesi'nin temeli, 1797 yılında Mühendishane-i Bahri Hümayun'da açılan matbaada basılan kitaplara kadar dayanıyor!

Millet Yazma Eser Kütüphanesi

Baştan en kıymetli bilgiyi verelim bu sefer: Kaşgarlı Mahmud'un Divanu Lügat'it-Türk isimli eserinin dünyadaki tek kopyası, Millet Kütüphanesi'nde yer alıyor!

1700 yılında Şeyhülislam Seyyid Feyzullah Efendi tarafından yaptırılan bina, 1916 yılından bu yana kütüphane olarak kullanılmakta. 8000 el yazması, 20.000'i Osmanlıca harflerle yazılmış yaklaşık 30.000 kitap barındıran Millet Kütüphanesi'nde en eskiye dayanan eserlerden bazıları da Seyyid Feyzullah Efendi'den kalan, halâ kütüphane binasında korunan eserler...

İSAM (İslam Araştırmaları Merkezi Kütüphanesi)

İslam İşbirliği Örgütü'nün 1978 yılındaki Dışişleri Bakanlığı Konferansı'nda alınan kararla, 1980 yılında kurulmuş bu muhteşem görünümlü kütüphane... Bu bilgiden hemen bir çıkarım yapalım: İSAM Kütüphanesi'nin eserleri tüm İslam dünyasından derlenmiş, Türkiye'ye yerleştirilmiş!

Bugün itibariyle 282.160 cilt kitap, mikrofilm şeklinde 23.112 adet Osmanlı kadı sicili yer alıyor kütüphanede. İSAM Kütüphanesi'nin en değerli koleksiyon ve arşivleri arasında Ziyad Ebüzziya, Yusuf İzzeddin Efendi, Jacques Waardenburg, Albert Hourani, Hüseyin Hilmi Paşa ve İlber Ortaylı gibi isimler öne çıkıyor.

Boğaziçi Üniversitesi Aptullah Kuran Kütüphanesi

Son olarak, Boğaziçi Üniversitesi Aptullah Kuran Kütüphanesi.

1863 yılında kurulan Robert Koleji'ne

Harvard Üniversitesi'nden bağışlanan 200 kitapla serüvenine başlayan kütüphane, bugün 100.000'i aşkın kaynak ve bazıları 16. yüzyıla değin uzanan 20.000'i aşkın değerli matbu eseriyle Türkiye'nin en önemli kültür noktalarından biri.

Bir kısa bilgi; 2500 cilt kitaptan oluşan ve 18. yüzyıla kadar uzanan ABD Tarihi Dokümanları Koleksiyonu'nun Türkiye'de bir benzeri yok.

---

Kaynaklar: Mekan.com, Istanbul10.com, Library.boun.edu.tr, Wikipedia.org & Isam.org.tr