Dünyada İlk Kez Deniz Yüzeyinin 250 Metre Altından Borularla Su Taşınacak

Türkiye ve KKTC’yi, dünyada ilk kez kullanılacak bir teknikle, denizin 250 metre altında askıda kurulacak 80 kilometre uzunluğundaki su boru hattı ile birbirine bağlayacak olan KKTC Su Temin Projesi için Mersin Taşucu’nda kurulan dev tesiste boru üretimine başlandı.

Orman ve Su İşleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre Yüksek Yoğunluklu Polietilen boruların imalatı için kurulan tesiste imal edilecek bir borunun çapı 1.6 metre, yekpare uzunluğu 500 metre, ağırlığı basınç sınıfına göre 148 ton ile 183 ton arasında olacak. Proje, boru üretim tesis ve teknolojisi ile de örnek teşkil edecek. KKTC Su Temin Projesi, deniz dibindeki basınç düzeyinin borularla su aktarımı imkansız kılması sebebiyle, özel bir teknikle inşa edilecek. 80 bin 151 metre uzunluğundaki boru hattı deniz dibinden değil 250 metre derinlikte kurulacak askılarla KKTC’ye su taşıyacak. Anamur-Dragon Çayı üzerinde inşası devam eden Alaköprü Barajı’ndan alınacak yıllık 75 milyon metreküp su, deniz altındaki boru hattı ile KKTC’de Girne yakınlarındaki halen inşa edilmekte olan Geçitköy Barajı’na aktarılacak.

DEPREM VE FIRTINAYA KARŞI ÖNLEM

Deniz altından su geçiş hattı güzergahı; boru başlangıç ve bitiş koordinatlarını korumak, deniz tabanındaki elverişsiz kısımlardan, dik eğimlerden ve heyelan bölgelerinden kaçınmak, mümkün olduğunca düz bir hat izlemek gibi önemli kıstaslar dikkate alınarak seçildi. Jeolojik araştırmalarla bölgedeki sismik aktivite incelendi ve deprem katalogları oluşturuldu. Denizin akıntı ve dalga rejimini belirleyebilmek için oşinografik araştırmalar yapılarak 12 aylık veri toplandı. Yüksek yoğunluklu polietilen boruların su altında deniz etkileri sebebiyle bozulmaya uğrayıp uğramadığını tespit etmek üzere tam ölçekli 11 adet boru ile deney yapılarak 6 aylık aralıklarla iki yıl boyunca ölçüm gerçekleştirildi. 0,15 m/s ile 0,5 m/s arasında değişen sabit akıntı hızları ve 90-75-30 derece akıntı geliş açıları durumunda sistemin tepkisi değerlendirildi. Son 30 yılın önemli fırtına kayıtları toplanarak bilgisayar üzerinde dalga modeli oluşturuldu. Oşinografik araştırmalar ile toplanan veriler kullanılarak model kalibre edildi. Yapılan deneyler sayesinde deniz altından KKTC’ye su taşıyacak sisteminin yorulma ömrünün 125, sünme ömrünün ise bin yıldan fazla olduğu hesaplandı.

Çalışmada ayrıca deniz altına yerleşilecek borulara vericiler takılacak. Bu vericiler ve sensörler sayesinde muhtemel hasarlar önceden tespit edilip müdahaleler zamanında yapılacak. Borularda sızıntı ihtimaline karşı tuzluluk sensörleri sürekli işler durumda tutulacak.

KKTC’NİN 50 YILLIK SU İHTİYACINI KARŞILAYACAK

KKTC’ye aktarılacak yıllık 75 milyon metreküp suyun yüzde 50,3’ü içme-kullanma, yüzde 49,7’si sulama suyu olarak değerlendirilecek. Projenin gerçekleşmesi ile, halen yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarının kısıtlı olması sebebiyle su sıkıntısı çekilen KKTC’de, 50 yıllık içme ve kullanma suyu ihtiyacı karşılanacak. Ayrıca 4 bin 824 hektarlık alanda tarımsal sulama yapılacak.