Dünyada ve Türkiye'de 1 Mayıs kutlamaları
Dünya işçilerinin dayanışma günü olarak bilinen "1 Mayıs İşçi Bayramı", işçilerin 8 saatlik işgünü ve düşük ücretlerin protestosu sonucu yaşanan olayların bir gelişimi olarak ortaya çıktı.
19. yüzyıl İngilteresi'nde Sanayi Devrimi ile birlikte binlerce küçük atölyenin kapatılarak modern sanayiye doğru geçişin yaşanmasına rağmen çalışma şartlarında olumlu bir gelişmenin olmaması işçilerin seslerini yükseltmesine yol açtı. Çalışma şartlarının düzeltilmesi için mücadele eden işçiler, 1886 yılında genel greve gittiler. Kanlı çatışmalar ile biten greve rağmen Avrupa'da işçiler '8 Saatlik İşgünü Kavgası'nı sürdürürken, işçi eylemleri Amerika'da da tıpkı Avrupa'nın benzeri olaylar ile yaşanmaya başladı. Amerika'da iç savaşın ekonomik faturası ucuz işgücüyle kapatılmaya çalışılırken, 1874 yılında 4 eyalette birden ücretlerin düşürülmesi kararına işçiler direndi. İşçilerin direnişi kanlı biçimde kırılırken, 10 işçi lideri asıldı, 14'ü zindanlara atıldı.
1877 yılında ise bütün baskılara rağmen 8 saatlik işgünü isteyen ve ücretlerinin düşürülmesini protesto eden işçiler, eylemlerini sürdürdüler. Eylemlerde çıkan olaylarda 12 demiryolu işçisi öldürülürken, 1877 direnişi de kanlı biçimde sona erdi. Tüm bunlara rağmen işçi sınıfı örgütlenmesini sürdürdü.
Tarihler 1 Mayıs 1886'yı gösterdiğinde ABD'deki tüm işçiler, genel greve gitti. 80 bin işçi sekiz saatlik işgünü için mücadele verirken, 5 Mayıs tarihine kadar süren eylemlerde çok sayıda olay çıktı.
3 Mayıs'ta Chicago'da çıkan olaylarda direnişçi işçilerin üzerine ateş açıldı ve bu ateş sonucunda yüzlerce işçi, çoluk çocuk, yaşlı kadın herkes güvenlik güçlerinin kurşunlarına hedef oldu. Olaylarda sağ kalanlardan birçoğu hapse atılırken, işçiler buna eylemlerini sürdürdü.
Kanlı olayları protesto eden işçiler, 4 Mayıs tarihinde yine meydanlara çıktı. Kalabalık dağılırken bir kışkırtıcının attığı bomba bir anda ortalığı karıştırdı. Çıkan olaylar sonunda yakalanan Parsons, Spies, Fischer ve Engel isimli dört işçi lideri idam edildi.
1 MAYIS İŞÇİ BAYRAMI'NIN İLANI
Yaşanan tüm bu olaylardan sonra 1888 Aralık ayında toplanan ABD İşçi Federasyonu, 8 saatlik işgünü elde edilinceye kadar, her yıl 1 Mayıs'ta kitle gösterileri düzenleme kararı aldı. Yine aynı aylarda Fransız ve Belçika İşçi
Sendikaları Konfederasyonları 8 saatlik işgünü için savaşım kararı aldı.
14-21 Temmuz 1889'da Paris Kongresi ile kuruluşu gerçekleştirilen II. Enternasyonal, 1 Mayıs'ı işçi sınıfının uluslararası birlik ve dayanışma günü ilan etti. 1890 yılından sonra 1 Mayıs, bütün ülkelerde uluslararası işçi bayramı olarak kutlanmaya başlandı. Birçok ülkede 1 Mayıs, tatil günü olarak kabul edildi. 1919 yılında Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) kuruluş kongresinde 8 saatlik işgünü karara bağlandı. İşçilerin işgünü savaşı kanlı fakat büyük bir mücadelenin sonunda zaferle sonuçlanmış oldu.
Dünyada yaşanan tüm bu olaylardan sonra Türkiye'de 1 Mayıs ilk olarak 'Amele Bayramı' adıyla 1921 yılında kutlandı. İstanbul'un işgal edildiği yıllarda kutlanan 1 Mayıs, 1923 İktisat Kongresi'nde "1 Mayıs Amele Bayramı" adıyla yasalaştı.
1 Mayıs 'Amele Bayramı' olarak kabul edilmesine rağmen 1925 yılındaki kutlamalarda dağıtılan bir bildiri gerekçe gösterilerek yasaklandı ve gösteriyi düzenleyenler tutuklanmaya başladı.
1935 yılına gelindiğinde "1 Mayıs Amele Bayramı" ismi "Bahar Bayramı" olarak değiştirilerek genel tatil ilan edildi.
Yıllar sonra 1 Mayıs Türkiye'de kitlesel olarak kutlanmaya başlandı. 1976'da ilk kez İstanbul'da kitlesel olarak kutlanan 1 Mayıs'ta herhangi bir tatsızlık çıkmadı.
Ancak, tarihler 1977 yılını gösterdiğinde tarihe "Kanlı 1 Mayıs" olarak geçen büyük olaylar yaşandı. Taksim Meydanı'nda düzenlenen miting sırasında miting alanındaki vatandaşların üzerine ateş açılması sonucu çıkan panik ve kargaşa nedeniyle 34 gösterici hayatını kaybetti.
1979 yılı 1 Mayısı'nda ise Sıkıyönetim Komutanlığı'nın sokağa çıkma yasağına karşın Türkiye İşçi Partisi (TİP) Başkanı Behice Boran, Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) Başkanı Ahmet Kaçmaz, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Başkanı Abdullah Baştürk ile bazı sendikacı ve göstericiler yasağa uymadıkları için tutuklandılar.
1980 Askeri Darbesi sonrası 1 Mayıs kutlamalarını Türkiye'de süresiz yasaklanırken, 1981'de de 1 Mayıs tatil olmaktan çıkarıldı.
Son olarak, 1 Mayıs 1996 yılında İstanbul Kadıköy'deki yapılan kutlamalarda 3 gösterici hayatını kaybetmişti.
