Duygusal zekada kadınlar daha üstün
İSTANBUL (İHA) - Uz. Dr. Yusuf Özgür Çakmak, IQ'nun en önemli komponentlerinden birinin dikkat olduğunun altını çizerek, çağın getirdiği stresli çalışma hayatında her gün maruz kalınan stresin beyinde hafızanın 'hardisk'i sayılan hipokampus'taki nöron bağlantılarını erittiğini ifade etti.
Bilişsel zeka denilen IQ ile duygusal zeka EQ aslında beynin tamamlayıcı fonksiyonları. IQ'da genetik unsurlar daha fazla. EQ'da biraz eğitim ön plana çıkıyor. Edinilen bilgiye göre, zihin öğrenme, öğrenilenden yararlanabilme, yeni durumlara uyabilme ve yeni çözüm yolları bulabilme yeteneği" şeklinde tanımlanıyor. Tanımdan zeki insanın; öğrendiğini değerlendiren ve yeni durumlara yeni çözümler getirebilen kişi olduğu kesin gibi. Ancak bu zekiliğin EQ'dan mı, IQ'dan mı geldiği halen bilinmiyor.
ANNE KARNINDAN DAHİLİĞE Uzmanlara göre, beyin gelişimi ana rahminde üçüncü haftadan itibaren başlıyor ve anne karnında tamamlanıyor. İnsan dünyaya geldikten sonra üç ay içinde öğrenme ve öğrendiklerini hafızada tutmaya çalışıyor. EQ ve IQ'da sağlıklı gelişme ailelerin çocuklarına bilinçli verdikleri eğitimle sağlanıyor.
Zeka kapasitesini arttırma eylemi her konuda pasiflikten seri aktifliğe yönelme vetiresiyle işlerlik kazanıyor. IQ'dan başlayan eğitim yolculuğu profesyonelce yapıldığında EQ ile zirve yapıyor ve insanlarda altıncı his oluşuyor.
Yetersiz eğitim, öğretim, travma, ilgisizlik ve davranış hataları genetikten gelen beyin kapasitesini olumsuz etkiliyor. Çocukluk çağı depresyonları, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, öğrenme ve uyum güçlükleri gibi psikiyatrik rahatsızlıklar söz konusu olumsuzluklarla kendini gösteriyor.
EQ ZEKADA DAHA ÜST BECERİ Duygusal zeka tanımı ilk defa 1990 yılında psikolog Peter Salovey ve psikolog John Mayer tarafından ortaya atıldı. Psikolog Daniel Goleman ise geliştirdi. Goleman duygusal zekayı, "Kişinin kendi duygularını anlaması, başkalarının duygularına empati beslemesi ve duygularını yaşamı zenginleştirecek biçimde düzenleyebilme yetisidir" şeklinde tarif etti ve EQ'nun IQ'dan daha önemli olduğunun altını çizdi.
Psikolog Saloyev ile Gardner duygusal zekayı; özbilinç, duyguları idare edebilme, kendini harekete geçirebilme, başkalarının duygularını anlama (empati) ve ilişkileri en üst seviyede yürütebilme becerisi olarak daha da açtılar. Duygusal zeka; bugün duyguları düzenleme, duygusal dürtülere hakim olabilme, karşıdakinin ne hissettiğini anlayabilme, ilişkileri sağlıklı yürütebilme ve çözümler üretebilme olarak biliniyor.
SEKİZ ÇEŞİT ZEKADAN HANGİSİ Tıpta bu zamana kadar 8 ayrı zeka tipi tespit edildi. Yazarlar ve politikacıların sahip olduğu dilsel zeka, bilim adamları ve araştırmacılar sahip olduğu mantıksal veya matematiksel zeka, mimar ve denizcilerin sahip olduğu görsel-mekansal zeka, sporcular, sanatçılar, dansçıların sahip olduğu bedensel veya kinestetik zeka, müzisyenlerin sahip olduğu müzikal zeka, öğretmen, satıcı ve bu tür işleri yapanların sahip olduğu kişilerarası zeka, felsefeciler, din adamları veya mistik alanda bulunanların sahip
olduğu benlik zekası gibi. Bir de sayılan 7 tip zekanın birden fazla toplandığı deha insanlar bulunuyor. Psikologlar duygusal zekada kadınların erkeklerden daha önde olduğunu belirtiyor.
EQ VE IQ SONRADAN GELİŞTİREBİLİR Mİ? IQ'yu ölçen cihazlar biliniyor, ancak EQ konusunda ölçüm bugün için mümkün değil. EQ'nun tek göstergesi insan.
Harvard, MIT ve San Raffaele üniversitelerinde nörobilim konusunda araştırma yapan Uz. Dr. Yusuf Özgür Çakmak, IQ'nun en önemli komponentlerinden birinin dikkat olduğunun altını çizdi. Beynin son derece adaptif bir yapıya sahip olduğunu belirten Dr. Çakmak, düzenli yapılan bedensel egzersizler gibi, direkt beyne yönelik yapılan düzenli egzersizlerin beynin adaptif yapısı sayesinde egzersize yönelik nöron bağlantılarını güçlendirdiğini söyledi. Dr. Çakmak, düzenli fiziksel egzersizin de beynin hafıza
merkezi hipokampusta yeni hücre oluşumunu tetiklediğini açıkladı.
Dr. Özgür Çakmak, dikkati artırma egzersizlerinin yanında beyni stresten uzak tutma egzersizlerinin de IQ açısından önemli olduğunu dile getirerek, IQ'nun diğer önemli bir komponenti olan hafızanın uzun süreli strese bağlı hasar gördüğünü vurguladı. Dr. Çakmak, çağın getirdiği stresli çalışma hayatında her gün maruz kalınan stresin beyinde hafızanın hardisk'i sayılan hipokampus'taki nöron bağlantılarını erittiğine işaret etti.
STRES, AYNA NÖRONLAR VE EQ Genetikten gelen yeni durumlara uyabilme yeteneğinin yanında, duygusal zeka EQ'nun gelişebilen, daha az kalıtım yüklü bir kabiliyet olduğu biliniyor. Dr. Çakmak, EQ yetersizliğinin yetişkinlerde özel ve iş hayatında iletişimsizlik ile sonuçlandığını, düzenli yapılan bedensel ve beyne yönelik egzersizlerin duygu durumuna katkı sağlandığının bilimsel çalışmalarla kanıtlandığını söyledi.
EQ'nun sorumluluk verme ve empatiye dayalı öğrenme ağırlıklı olduğunu, duygusal zekanın eğitimle geliştirilebileceğini vurgulayan Dr. Çakmak, "EQ yönünde eğitim alacak çocukların hayatlarında başarılı ve mutlu olma şansları çok yüksektir. Cesaret, hayata iyimser bakma, insanlara yardım, dürüstlük, toplumla işbirliği, zorluklardan çıkabilme, konuşma yeteneği gibi birçok iyi davranış EQ'nun geliştirilmesiyle elde ediliyor" şeklinde konuştu.
Beyinde 'ayna nöronlar' adı verilen hücrelerin gördüğünü öğrenme amaçlı olduğunu ancak negatif uyaranları da kişiden bağımsız olarak algılayıp kaydettiğini ve beyne uygulatabildiği belirten Dr. Çakmak, 'ayna nöronların' en basit örneğinin karşımızdaki bir insanın esnemesine bizim de esneme ile cevap vermemiz olduğunu söyledi. Özellikle ebeveynlerin çocukların gözü önünde stresli, sinirli ya da depresif davranışlardan kaçınması gerektiğinin altını çizen Dr. Çakmak, çocukların EQ'su konusunda ailelere büyük görevler düştüğünü kaydetti.
EQ VE IQ GELİŞİMİNDE YENİ TEKNOLOJİLER Bu arada günümüzde stres azaltan ve dikkat artıran son teknoloji ürünü aletler oldukça rağbet görüyor ve eğitim, iş, spor, sanat, eğlence ile sağlık alanlarında sıkça kullanılıyor. "Beyin eğitici" diye tanımlanan Mindball bu aletlerin başını çekiyor. Berlin Kinder City, İngiltere'de Oldham Üniversitesi Florida'da Gwiz Bilim Merkezi, Montreal'de İlim Araştırmaları Servisi, ABD'de West Point, Coca-Cola, MTV, BBC, Philip Morris, Barklays Bank gibi dünyanın birçok ünlü kuruluşu öğrenci ve yönetici takımına
bu tür cihazları kullanmayı mecbur tutuyor. Türkiye'de Mindball'un tek bayii ve Ortadoğu distribütörü ERG Grup. Özellikle Amerikan Ordusu Subay Eğitim Merkezi ile İsveç Olimpiyat Eğitim Merkezi'nin Mindball'u tercih etmelerinin sebebi; eğitimi bireysel ve çok kişi ile organize edebilen bir yarış haline getirip toplumun her katmanına hitap edebilmesi.
