Duyu aktarımı nedir? Nasıl gerçekleşir? Duyu aktarımında hangi faktörler etkilidir?

Sanatlı söyleyiş 4 farklı biçimi olan ve çeşitli kurallara göre gerçekleştirilen bir durumdur. Edebi metinlerde dilin estetik ve etkileyici bir biçimde kullanılmasına dayanır ve bu durumu ifade eder. Ses oyunları, mecaz kullanımı, benzetmeler ve alegoriler, simge ve sembol kullanımı sanatlı söyleyişin özelikleri arasında yer alır.

Duyu aktarımı nedir?

Duyu aktarması, genel olarak başka bir duygu ile de hissedilebilen ya da algılanabilen sözcüklerin ya da varlıkların başka bir duyuya aktarılması anlamına gelir. Özelikle bir ya da birden fazla duyuya ait olan özelliğin farklı bir duyuya aktarılabilmesi işlemine de duyu aktarımı adı verilir. Günlük hayatta duyu aktarımı çok sık kullanılır.

Edebiyat alanında duyular arasında aktarma yoğun olarak kullanılmaktadır. Bazı duyulara ait olan kelimeler duyular arasında aktarmaya uğrayabilirler. Bu durum gerçekleştiği zaman farklı duyular yerine kullanılabilmektedirler. Deyimlerin çoğunda başvurulan duyu aktarımı kelimelerin tat alma, koklama, işitme, görme, koklama hisleri ile yer değiştirmesi anlamına da gelir.

Duyu aktarımına çeşitli örnekler verilebilir. Bu örneklerden bazıları şunlardır:

• Ona çok soğuk davrandın.
• Burada keskin bir limon kokusu var.
• Dışarıdan acı bir fren sesi duyuldu.
• Onun bu konuya sığ bir bakış açısı olduğunu biliyordum.
• Çok şeker bir ses tonu vardı.
• Sözleri o kadar sertti ki oda bir anda buz kesti.

Bu cümlelerdeki soğuk, keskin, acı, sığ kelimeleri duyu aktarımına örnek olarak gösterilebilecek kelimelerdir. Duyu aktarımında duyular arasında farklı ve karşılıklı kullanımlar ön plana çıkar. Duyu aktarımı ya da duyu aktarması çeşitli kurallarla gerçekleştirilir.

Duyu aktarımı nasıl gerçekleşir?

Duyu aktarımı genel olarak bir cümlenin içinde kullanılarak yapılır. Herhangi bir duyu bir konu anlatılırken kullanılır. Başka bir duygu için ise mecazi anlamda değerlendirilmiş olur. Bu sayede o duygunun veya duyunun nasıl bir his oluşturmuş olduğu daha etkili bir biçimde anlatılabilir. Edebiyat alanında ya da Türkçe dilinde duyu aktarımı çeşitli amaçlar ile ve farklı alanlarda kullanılabilmektedir.

Edebiyat alanı dışında duyu aktarımı diğer anlamı ile şu şekilde açıklanabilir:

İnsanın çevresinden aldığı uyarıların duyusal organlarından beyin ve merkezi sinir sistemine iletilmesi ve bu bilgilerin işlenmesidir. Bir dizi aşamadan geçer ve şu şekilde gerçekleşir:

• Sinirsel iletim
• Beyinde yorumlama
• Duyusal reseptörlerde dönüşüm
• Bilinçli algı ve tepki

Duyu aktarımında etkili olan faktörlerinden bazıları ise şunlardır:

• Duyu organlarının sağlıklı ve fonksiyonlarının çalışıyor olması her duygunun kendine has özel bir organı bulunması nedeniyle önemlidir.
• Sinir sistemi ve beyinin fonksiyonlarının etkin olması sinyallerin sinir yolları ile beyine iletiliyor olması nedeniyle önemlidir.
• Yaş kriteri algılamayı ve sinir sisteminin yetisini etkiler.
• Duyusal algı ve psikolojik durum etkisi
• Çevresel faktörlerin etkisi duyu aktarımını etkiler.
• Duyu uyumu farklı duyu organlarından gelen bilgilerin uyumlu şekilde bir araya getirilmesi için önemlidir.
• Öğrenme özelliği, becerisi bireyin geçmişteki deneyimleri
• Biyolojik durumlar duyusal algıyı önemli derecede etkiler.
• Hastalıklar ve etkileri ile duyu algısı değişebilir.