Camellia sinensis bitkinin yapraklarından elde edilen çay, yeşil, siyah, oolong ve beyaz olmak üzere 4 gruba ayrılır. Fermantasyon işlemiyle bu çaylar birbirinden ayrılmaktadır.
Dünyada en yaygın kullanılan çay, siyah ve yeşil çaydır. Çaya antioksidan özelliği veren maddeler, çayın demlenme süresi uzadıkça artmaktadır.
Çayın demleneceği suyun dinlenmiş su olması çok önemlidir. Çayda dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da, demir mineralinin emilimini etkilemektedir. Bu nedenle kansızlığı olan kişiler, yemekten en az 1 saat sonra çay tüketimi yapmalı, açık ve limonlu içmeye özen göstermelidir. Tansiyon hastaları da çayın tüketim miktarına dikkat etmeli, doktorun tavsiyesine göre içmelidir.
Gebe ve emziren anneler de çay tüketimine dikkat etmelidir. Yemeklerden en az 1 saat sonra, açık ve limonlu şekilde tercih etmelidir.
Çay, günlük sıvı alımına katkıda bulunmaktadır. Günde 3-4 bardak çay tüketimi yeterli olacaktır. Fakat fazla miktarda çay tüketildiğinde, vücuttan sıvı ve mineral kaybına neden olur.
Bazı çaylar diğerlerinden daha fazla sağlık avantajı sağlarken, düzenli olarak çay içmenin sağlığınız üzerinde kalıcı bir etkisi olabileceğine dair pek çok kanıt var. Gelin çay çeşitlerine bakalım ve hangi çaylar ne gibi faydalar sağlıyor, görelim.
Hassas bir tada sahip olduğu bilinen beyaz çay, Çin ve Hindistan'a özgü Camellia sinensis bitkisinden gelir. Aynı zamanda en az işlenmiş çay çeşididir.
Araştırmalar, yüksek antioksidanları sayesinde çeşitli kanser türleriyle mücadelede en etkili çay olabileceğini gösteriyor. Beyaz çay, yüksek miktarda florür, kateşinler ve tanenler içerdiğinden dişleriniz için iyi olabilir, plakla savaşabilir ve onu asit ve şekere daha dirençli hale getirebilir.
Bu çeşit aynı zamanda en az miktarda kafein sunar ve kafein tüketiminden kaçınmak veya sınırlamak isteyen çay içenler için akıllıca bir seçimdir.
Bitki çayları beyaz çaylara çok benzer, ancak çay yapraklarına ek olarak otlar, baharatlar, meyveler veya diğer bitkilerin bir karışımını içerirler. Bitkisel çaylar kafein içermez, bu yüzden sakinleştirici özellikleriyle bilinirler.
Hepsi benzersiz faydaları olan çok sayıda bitki çayı vardır. En popüler bitki çaylarından bazıları şunlardır:
Papatya çayı Adet ağrılarını ve kas spazmlarını azaltmaya yardımcı olur, uyku ve rahatlamayı iyileştirir ve stresi azaltır.
Rooibos -Kan basıncını ve dolaşımı iyileştirir, kötü kolesterolü düşürürken iyi kolesterolü artırır, saçı güçlü ve cildi sağlıklı tutar ve alerjilerden kurtulma sağlar.
Nane Mideyi rahatlatan ve kabızlık, irritabl bağırsak sendromu ve hareket hastalığı için bir tedavi görevi gören mentol içerir. Bu çay çeşidi ayrıca gerilim tipi baş ağrıları ve migrenden ağrı kesici sağlar.
Zencefil Sabah bulantılarıyla savaşmaya yardımcı olur, kronik hazımsızlığı tedavi etmek için kullanılabilir ve osteoartritin neden olduğu eklem ağrısını hafifletmeye yardımcı olur.
Hibiscus Kan basıncını ve yağ seviyelerini düşürür, genel karaciğer sağlığını iyileştirir, sağlıksız tatlılar için açlıktan kurtulabilir ve böbrek taşlarının oluşumunu önleyebilir.
Yeşil çay, kötü kolesterolü düşürerek ve kan pıhtılaşmasını azaltarak kalp sağlığınızı iyileştirmeye yardımcı olabilecek flavonoidler bakımından son derece yüksektir. Araştırmalar, bu tür çayın kan basıncını, trigliseridleri ve toplam kolesterolü düşürmeye yardımcı olabileceğini gösteriyor.
Diğer araştırmalar, yeşil çayın karaciğer, göğüs, prostat ve kolorektal kanserler üzerinde olası bir etkisi olduğunu bulmuştur. Bu çay çeşidinin, cildinizin temiz ve parlak kalmasına yardımcı olan antiinflamatuar olduğu da gösterilmiştir.
Son yıllarda, matchanın (bir tür yeşil çay) popülaritesi arttı. Matcha, gölgede yetişen çay çalılarının tüm yapraklarından yapılan çok ince, yüksek kaliteli bir yeşil çay tozudur. Yaprakların yutulduğu tek çay formu olduğundan matcha, normal yeşil çaydan daha fazla antioksidan içerir.
Siyah çay, yeşil çay yapmak için kullanılan aynı bitki olan Camellia sinensis bitkisinin yapraklarından yapılır. Bununla birlikte, yapraklar kurutulur ve fermente edilir, siyah çaya daha koyu bir renk ve daha zengin bir tat verir.
Diğer birçok çeşidin aksine, siyah çay kafeinlidir, bu nedenle alımınızı izlemek önemlidir. Kendinize bir fincan siyah çay koyduğunuzda, iltihaplanma ile mücadele eden ve sağlıklı bağışıklık fonksiyonunu destekleyen flavonoidlerden faydalanırsınız.
Ancak, sağlıklı özelliklerinden yararlanmak için sadece siyah çay içmek zorunda değilsiniz. Ağrıyı hafifletmek ve şişliği azaltmak için küçük kesikler, sıyrıklar ve çürükler üzerine uygulayabilirsimiz. Siyah çay banyosu, deri döküntüleri gibi durumların neden olduğu iltihabı da hafifletebilir.
Siyah çay, kalp sağlığına fayda sağlayan flavonoidler adı verilen başka bir antioksidan grubu içerir. Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, yüksek trigliserit seviyeleri ve obezite dahil olmak üzere kalp hastalığı için birçok risk faktörünü azaltmaya yardımcı olabilir.
Beyindeki bir kan damarı tıkandığında veya yırtıldığında bir inme meydana gelebilir. Dünya çapında ikinci önde gelen ölüm nedenidir.
Neyse ki, felçlerin yüzde 80'i önlenebilir. Örneğin, diyetinizi, fiziksel aktivitenizi, tansiyonunuzu yönetmek ve sigara içmemek felç riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
İlginç bir şekilde, araştırmalar siyah çay içmenin felç riskini azaltmaya da yardımcı olabileceğini bulmuştur.
Bir çalışma, 10 yıldan fazla bir süredir 74.961 kişiyi izledi. Günde dört veya daha fazla bardak siyah çay içenlerin, çay içmeyenlere göre yüzde 32 daha düşük inme riskine sahip olduğu bulundu.
Oolong çayı, yeşil ve siyah çay yapmak için kullanılan aynı bitkiden yapılan geleneksel bir Çin çayı çeşididir. Aradaki fark, çayın işlenme şeklidir: Yeşil çayın okside olmasına izin verilmez, ancak siyah çayın siyaha dönene kadar oksitlenmesine izin verilir. Oolong çayı ikisinin arasında bir yerdedir, bu nedenle kısmen oksitlenmiştir. Bu kısmi oksidasyon, oolong çayının renginden ve karakteristik tadından sorumludur.
Pek bilinmese, tüketimi yaygın olmasa da oolong çayı, kaygıyı azaltan ve uyanıklığı ve dikkati artıran bir amino asit olan l-theanine içerdiği için dikkat çekicidir. Bilim insanları, l-theanine'in Parkinson ve Alzheimer hastalıkları gibi bilişsel hastalıkları önlemeye yardımcı olabileceğini keşfettiler.
Oolong çayı, iltihabı azaltmak, kanserlerin büyümesini önlemek ve tip 2 diyabet riskini azaltmakla bağlantılı polifenollerde de yüksektir.
