En detaylı vajinal mantar rehberi: Belirtileri, tedavisi ve ilaçları

Vajinanın kendine özgü doğal florasında da çok sayıda bakteri bulunur ama bunlar normal şartlarda hastalık yapmazlar. Gebeliğin oluşması ve doğumun gerçekleşmesi için, son derece özel bir hormon dengesine de sahip olan vajina, gebelik ya da menopoz gibi dönemlerde bu dengenin bozulmasıyla da hastalıklara açık hale gelebilir. Normal şartlarda yararlı olan organizmalar azalarak ya da çoğalarak hastalığa sebep olabilirler.   

Vajinal enfeksiyonun sebebi bakteriler, parazitler, virüsler olabilir ama en sık rastlanan sebep mantarlardır. Tüm vajinal enfeksiyonların yaklaşık %75'i, mantar kaynaklıdır. Genellikle çok bariz belirtilerle kendini belli eden mantar enfeksiyonu, bazen de rutin jinekolojik muayene sırasında tesadüfen fark edilir. 

VAJİNAL MANTAR ENFEKSİYONU NEDİR?

Kadın üreme organı vajinanın doğal yapısında (flora) bazı mikroplar bulunur. Bunlar vajinaya ergenlikten sonra yerleşen mikroplardır ve herhangi bir hastalığa sebep olmazlar. Mantarlar ise, vajinanın bu doğal ortamında bulunmayan organizmalardır. Yani, hiç mantar enfeksiyonu geçirmemiş bir kadının vajinasında mantar yoktur. Dışarıdan, bulaşma yolu ile ilk kez vajinaya girdiğinde ise, artık vajinanın doğal bir mikrobu haline gelir. Sıcak ve rutubetli ortamlarda uzun süre yaşayabilen mantarlar; umumi tuvaletlerden, ortak kullanılan eşyalardan kolayca bulaşır. 

Vajinal kandidiyazis ya da bilinen adıyla vajinal mantar enfeksiyonu, vulva (genital organın dış kısmı) veya vajenin -bazen ikisinin birden- fungal (mantar) enfeksiyonudur. Vajina boşluğunda az sayıda ve sessiz-sakin yaşamlarını sürdüren mantarlar, bir fırsatını bulduklarında çoğalmaya başlar ve vajina duvarını aşıp yayılmaya çalışırlar. Vajinanın cilt dokusu bu duruma reaksiyon gösterir ve kendini savunmaya geçer. 

Sağlıklı kadınlarda bile görülmesi mümkün olan vajinal mantar enfeksiyonu, bağışıklık sistemi zayıf olan kadınlarda daha sık görülür ve daha çok rahatsızlık verir. Yaklaşık her 100 kadından 75'i hayatlarında en az 1 defa, 45'i ise her yıl en az 2 defa vulva-vajinal mantar enfeksiyonu geçirir. Enfeksiyona %90 oranında Candida Albicans türü fırsatçı mantar sebep olur ki bu mantar sağlıklı bir insanın ağzında, boğazında ve sindirim sisteminde bulunan bir maya mantarıdır. Kişi sağlıklıyken hiçbir soruna sebep olmayan bu mantar türü; gebelik ya da obezite, diyabet, HIV gibi sistemik hastalıklar nedeniyle bağışıklık sisteminin zayıf düştüğü durumlarda çoğalarak hastalığa sebep olur. Bazen de antibiyotik, steroid ve doğum kontrol hapı kullanımına bağlı olarak gelişen vajina florasındaki bozulma, mantarın çoğalmasına yol açar.

Mantarların vajinada enfeksiyona yol açacak kadar çoğalmalarının bir diğer önemli sebebi de yanlış hijyen uygulamalarıdır. Vajinal duş gibi yöntemlerle vajen kanalını sabun ya da başka bir ürünle temizlemeye çalışmak, vajinanın doğal pH dengesinin bozulmasına, yararlı bakterilerin yok olmasına, fırsatçı mantarların çoğalmasına sebep olur.

GEBELİKTE VAJİNAL MANTAR

Gebelik, mantarların enfeksiyona sebep olacağı en elverişli zamanlardan biridir. Gebelik sırasında vajinal salgılarda şeker oranı yükselir. Mantarlar için şeker, çoğalmalarını sağlayan bir besin kaynağıdır. Mantar enfeksiyonu gebelik sırasında daha sık tekrar eder ve tedaviye daha çok direnç gösterir. Özellikle ilk 3 aylık dönemde, krem formundaki ilaçlarla tedavi tercih edilir. Mutlaka hekim kontrolünde sürdürülmesi gereken tedavide, emilimi çok az olduğu için vajinal yoldan alınan azoller ve nistatin de güvenle kullanılabilir.

VAJİNAL MANTAR BELİRTİLERİ NELERDİR?

Vajinal mantar, başka bazı vajinal enfeksiyonlarla benzer belirtiler gösterir. Hiçbir belirti, mantar enfeksiyonuna özel değildir. Mantardan şüphelenilen vajinal enfeksiyonların pek çoğunda, yapılan laboratuvar testleri sonucunda, şikayetlerin aslında alerjik reaksiyonlardan kaynaklandığı ortaya çıkar. Bu yüzden hastalık öyküsünün dinlenmesi ve jinekolojik muayene ile birlikte mutlaka akıntıdan örnek alınması ve mikroskop altında incelenerek kesin tanı konması gerekir. Spesifik olmamakla birlikte en sık rastlanan vajinal mantar belirtilerini;

• Dış genital bölgede kaşıntı
• Beyaz, koyu kıvamlı, süt kesiği görünümünde akıntı,
• Kaşıntıya ve akıntının yarattığı tahrişe bağlı olarak vajende yanma hissi,
• İdrar yaparken yanma hissi (dizuri),
• Ağrılı cinsel ilişki (disparoni),
• Ödem olarak sıralayabiliriz. 

VAJİNAL MANTAR KAŞINTISI özellikle sıcak havalarda ve değişen hormon dengesi sebebiyle adet öncesi dönemde daha da artar ve dayanılmaz hale gelebilir. Genital bölgede cilt dokusu incelmiş ve hassas hale gelmiştir. Kaşıntıdan kurtulmaya çalışırken deride kızarıklık, çizikler, kanamalar meydana gelebilir. Kaşınmaya bağlı olarak ikincil cilt enfeksiyonları da görülebilir.

Enfeksiyon sadece mantardan kaynaklanıyorsa VAJİNAL MANTAR AKINTISI kokusuz ya da çok az kokulu olur. İkincil bir enfeksiyon varsa akıntı pis kokulu olabilir. Koyu kıvamlı akıntı, beyaz renkli ve kesik peynir görünümündedir.   

VAJİNAL MANTAR KASIK AĞRISI YAPAR MI?

Vajinal mantar tek başına kasık ağrısına sebep olmaz. Akıntı ve kaşıntıya bağlı olarak meydana gelen hassasiyet sebebiyle cinsel ilişki sırasında ağrı hissedilebilir. İlişki dışında kasık ağrısı varsa, ikincil bir enfeksiyon ihtimali değerlendirilmelidir. 

VAJİNAL MANTAR ADET GECİKMESI YAPAR MI?

Vajinal mantar enfeksiyonu adet gecikmesine sebep olmaz.  

VAJİNAL MANTAR TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Tedavinin ilk ve en önemli adımı, teşhisin doğru konmasıdır. Fizik muayene ve detaylı hasta öyküsü ile isabetli teşhis koyma ihtimali yüksek olmakla birlikte, ayırt edici teşhis için mutlaka mikroskopik inceleme gerekir. Vajinal mantar enfeksiyonu doğru şekilde teşhis edildikten sonra uygun VAJINAL MANTAR İLAÇLARI ile tedavisi gayet kolaydır. Fakat bunun için kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından planlanan tedavi şekline ve sürelerine mutlaka uymak gerekir. Belirtiler ortadan kalktığı için yarım bırakılan tedaviler, vajen florasını daha da bozar. Bu da enfeksiyonun daha da kalıcı olacak şekilde tekrarlamasına sebep olur.    

VAJINAL MANTAR, FİTİL gibi vajinal yoldan ya da ağızdan, çoğu zaman her iki yoldan alınan mantar öldürücü ilaçlarla başarılı şekilde tedavi edilir. Tedavi şekli ve süresi, hastalığın akut ya da sık tekrarlama özelliklerine göre belirlenir. Akut enfeksiyonlarda ilk seçenek topikal (yüzeye uygulanan) uygulamalardır. Sık tekrarlayan enfeksiyon vakalarında tedavi prosedürleri art arda tekrarlanır. Hem ağızdan hem vajinal yoldan verilen ilaçların daha uzun süre kullanılması gerekir.  

VAJİNAL MANTAR TEDAVİ EDİLMEZSE, daha doğrusu uygun ilaçlarla ve yeterli sürelerde tedavi edilmezse, sık tekrarlayan enfeksiyonlar haline gelir. Öte yandan, yukarıda da belirttiğimiz gibi mantarlar her zaman hastalığa sebep olmaz. Bu noktada 2 farklı tıbbi yaklaşımdan söz etmek gerekir. Bazı doktorlar, hiçbir hastalık belirtisi vermeyen, şikayete sebep olmayan, varlığı tesadüfen fark edilen mantarların tedavi edilmesine gerek olmadığını savunurlar. Bazıları ise bunun tam tersini savunurlar.

VAJİNAL MANTAR İÇİN DOĞAL TEDAVİLER

Mantarlar, diğer pek çok vajinal hastalıkla aynı belirtileri gösterir. Ayırıcı tanı için mutlaka mikroskopik inceleme gerekir. Bu durumda bir kadının kendi kendine mantar teşhisi koyması da uygun tedaviyi uygulaması da mümkün değildir. Ne yazık ki özellikle kırsal kesimde yaşayan kadınların hala, vajinalarına yabancı cisimler sokarak vajinal hastalıklarını tedavi etmeye çalıştıkları görülür. Genç kızlar arasında da sıkça rastlanan VAJİNAL MANTAR TEDAVİSİNDE SİRKE ya da limon gibi mikropları öldüreceği düşünülen "doğal" tedaviler, başta kısırlık olmak üzere tedavisi güç başka sorunlara sebep olabilir. Mantar ve diğer tüm vajinal hastalıklar mutlaka hekim tavsiyesi ve takibiyle tedavi edilmelidir. 

Doğal yöntemler diyebileceğimiz günlük alışkanlıklar mantarların tedavisinde değil ama onlardan korunmak için yararlı olabilir. Bunun için;

• Jinekoloji muayenelerini rutin haline getirin.
• Şekerli gıdalardan kaçının. Mantarlar şekerle beslenir. 
• Gereksiz antibiyotik kullanımından kaçının. 
• Hijyen önemli. Fakat bunun için vajinanın içini yıkamaya hele de sabun ya da şampuanla yıkamaya hiç gerek yok. Vajina, siz müdahale etmezseniz kendi hijyenini sağlayacak mükemmel ortam şartlarına sahiptir.
• Vajinanın dış kısmının temizliğini sadece su kullanarak sağlayabilirsiniz. Mutlaka sabun kullanmak istiyorsanız, en fazla günde 1 kere olmak üzere, pH'ı dengelenmiş sabunlardan kullanabilirsiniz. Vulvanın banyo sırasında ya da tuvaletten sonra yıkanması ve mutlaka iyice kurulanması yeterli olur.  
• Naylon iç çamaşırları cildin hava almasını engelleyerek mantarların artmasına neden olur. İç çamaşırı seçiminde penye ya da pamuklu kumaşları, vücudu sıkmayan, rahat kesimleri  tercih etmelisiniz.
• Her gün külot değiştirin. Böylece sentetik günlük pedleri kullanmak zorunda da kalmazsınız.  
• Külotlarınızı kaynatın ya da makinenizin beyaz programında 90 derecede yıkayın. Otomatik makinede yıkanan çamaşırlarda mutlaka deterjan artığı kalır. Bu yüzden makineden çıkan külotlarınızı yeniden durulayın. 
• Külotlarınızın özellikle ağ kısmını yüksek ayarda ütüleyin. 

VAJİNAL MANTAR ERKEKLERE BULAŞABİLİR Mİ?

Mantarların cinsel ilişkiyle bulaşabilmesi düşük bir ihtimaldir. Ancak birden fazla etkenin sebep olduğu ya da sık tekrarlayan enfeksiyonlarda eşlerin tedavisi önerilir. Genel yaklaşım, erkeğin kaşıntı ya da kızarıklık gibi şikayeti yoksa tedavi gerekmediği şeklindedir.