Enerji sektöründe son durum
ANKARA (İHA) - Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Yusuf Günay, kurumun yaptığı faaliyetler ve enerji piyasalarının serbestleşmesi sürecinde gelinen son aşama hakkında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu'nu bilgilendirdi.
Yapılan toplantıda bir konuşma yapan EPDK Başkanı Günay, üç yıldır doğrudan veya dolaylı olarak elektrik üretiminin yüzde 83'ünün, dağıtımın yüzde 98'inin ve doğalgaz teminin yüzde 97'sinin kamunun elinde olduğu bir yapıda rekabetçi enerji piyasalarının oluşturulması görevini üstlendiklerini belirterek, "Bu görevi yerine getirmek zorundayız. Çünkü önümüzde, kamu eliyle verimli işletmecilik yapılamaması ve rekabetçi bir piyasanın tesis edilememesinden kaynaklanan ağır bir fatura bulunuyor. Bu faturanın üzerine elektrik tarifelerindeki piyasa dışı unsurların büyük yükü de bindiğinde karşımıza daha fazla sürdürülemeyecek bir yapı çıkıyor" dedi. Günay, piyasa koşullarında ticari işletmecilik anlayışıyla yürütülmesi gereken elektrik dağıtım ve perakende satış hizmetlerinin Türkiye'de hala kamu işletmeciliği anlayışıyla yürütüldüğünü belirterek, "Bunun sonucunda Hazine'ye, bir başka ifade ile vergi mükelleflerine gelen üç yıllık yük, 2004 yılı Haziran ayı itibariyle 2.1 milyar dolara ulaştı" dedi. Günay, Türkiye'de nihai elektrik fiyatlarından piyasa dışı unsurların arındırılmaması yüzünden, sanayici ve diğer abonelerden kesilerek, bu yılın sonuna kadar TRT'ye aktarılan paranın yaklaşık 207 trilyon liraya ulaşacağını belirterek, "Hükümetimizin programında yer aldığı gibi artık elektrikten TRT kesintisi yapılmasına son vermek gerekiyor" dedi. "Sanayicimizin rekabet gücünün artırılması ve milletimizin sırtındaki verimsiz işletmecilik yükünden kurtulması için rekabetçi bir piyasanın tesis edilmesinden başka bir yol bulunmuyor" diyen Günay, sanayicinin ucuz enerji ihtiyacının karşılanması için ülke genelinde doğalgaz kullanımının yaygınlaştırılmasına Kurum olarak özel bir önem verdiklerini de kaydetti. Bugüne kadar 31 şehir içi doğalgaz dağıtım ihalesine çıktıklarını ve bunlardan 19'unu sonuçlandırdıklarını ifade eden Günay, dün de Gaziantep için ihaleye çıkılmasına karar verildiğini söyledi. Günay konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Bu ihalelerin ardından özel sektör dağıtım şirketlerinin şehirlerimizde 2004 yılı sonuna kadar gerçekleştireceği yatırımların toplam tutarı 300 milyon doları aşacaktır. Bu şirketler binlerce kişiyi istihdam edecek, yüzbinlerce aboneye, milyarlarca metreküplük doğalgazı kullanmak üzere hizmet götürecek, kentsel yaşam kalitesini yükseltecek ve büyük bir yan sanayinin gelişmesinin de öncüleri olacaktır. BOTAŞ'ın daha önce mevcut olan ve ihale şartları çerçevesinde devri öngörülen tesislerin devredilmesi ve BOTAŞ ile doğalgaz alım-satım sözleşmelerinin yapılması ile birlikte Kayseri, Konya, Kütahya, Erzurum ve Çorum gibi 12 şehrimizde bu kış doğalgaz kullanılabilecektir. Ancak, rekabetçi bir piyasada faaliyet gösteren birden çok toptan gaz satıcısı olması halinde, fiyatlar üzerinden etkin bir piyasa kontrolü oluşacak ve ucuzluk sağlanacaktır. Fiyatlarda sağlanacak bu ucuzluk uygulanan ihale yöntemi sayesinde doğrudan son kullanıcıya yansıyacak, böylece hem sanayide hem de ısınma alanında doğalgaza olan talep daha da artacaktır."
Avrupa Birliği Komisyonu'nun Türkiye ile müzakerelere başlaması yönünde tavsiyede bulunmasının son derece olumlu olduğunu, ancak zorlu bir sürecin başlangıcını işaret ettiğini de vurgulayan Günay, "Komisyonun bugün açıklanan İlerleme Raporu'nda, 'Tüm enerji sektöründe müktesebatla uyumun sağlanması için mevzuatın etkin bir şekilde uygulanmasının hızlandırılmasına yönelik daha fazla çaba gösterilmesi gerektiği' ifade ediliyor" dedi.
"DEVLET OLDUĞU SÜRECE BU MAÇI KİMSENİN GALİP BİTİRMESİ MÜMKÜN DEĞİLDİR"
Toplantıda bir konuşma yapan TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu ise, artık dünyada devletin rolünün ne olduğunun tartışılmadığını belirterek, diğer ülkelerde devletin, sadece piyasa şartlarının kurallarını ortaya koyduğunu ve denetleme mekanizmasını kurduğunu ifade ederek, "Devlet hala Türkiye'de hem kural koyuyor, hem hakem hem de oyuncu oluyor. Devlet olduğu sürece bu maçı kimsenin galip bitirmesi mümkün değildir" dedi. Serbest piyasa şartlarının mutlaka oluşması gerektiğini ve 2009'da BOTAŞ'ın tekelinin kalkmasının söz konusu olduğunu belirten Hisarcıklıoğlu, "Ama dağıtımda devletin yüzde 25 hissesi olacakken, duyumumuz bu oranın daha çok olacağı şeklindedir" dedi. Sanayici ve vatandaşın daha kaliteli ve ucuz doğalgaz için rekabetçi yapıyı desteklemesi gerektiğini ifade eden Hisarcıklıoğlu, özel sektörün enerjiyi vatandaşa yarı yarıya ucuz ulaştırabileceğinin kabullenilemediğini söyledi. BOTAŞ'ın serbest piyasa şartlarının önüne set çekmek için teminat istediğini de belirten Hisarcıklıoğlu, "BOTAŞ enerji santrallerine kendisi niye teminat verdi? Bunu sormak istiyorum" dedi. Yüzde 3.5 TRT payının yüzde 2'ye düşürüldüğünü de hatırlatan Hisarcıklıoğlu, tek isteklerinin m tesis edilmesinden başka bir yol bulunmuyor" diyen Günay, sanadünyadaki rakipleriyle eşit şartlarda yarışmak olduğunu ve bu yüzde 2'lik payın kaldırılmasını beklediklerini kaydetti. Sanayi kullanımı için yüzde 5'lik indirimin EPDK tarafından onaylanmasını da isteyen Hisarcıklıoğlu, bu indirimin rekabetçi şartları yakalamak için çok önemli olduğunu bildirdi. Türkiye'ye giren kaçak petrolün 2.5 milyar dolar değerinde olduğuna da dikkat çeken Hisarcıklıoğlu, kaçak petrolün daha çok deniz yoluyla girdiğini ve balıkçıların artık daha çok para getiren bu işi yaptıkların söyledi. Hisarcıklıoğlu, devletin bu petrolden kazanacağı 1.5-2 milyar dolar vergiden de kaybı olduğunu vurgulayarak, EPDK'nın bu konuda denetimlerini artırması gerektiğin söyledi.
Daha sonra gazetecilerin sorularını da yanıtlayan EPDK Başkanı Günay, elektrikte yüzde 5 sanayi indiriminin nihai tüketiciye yansımayacağını, yansıması için TEDAŞ'ın kendilerine henüz bir başvuruda bulunmadığını belirterek, bu indirimin, TETAŞ'IN TEDAŞ'a sattığı elektrik için geçerli olduğunu kaydetti.
Konuşmaların ardından, EPDK yetkilileri, elektrik, doğalgaz ve petrol piyasalarındaki gelişmeler konularında Hisarcıklıoğlu'na birer sunum yaptılar. TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu da EPDK Başkanı Günay'a bir plaket sundu.
