Enflasyonda sohbahar etkisi
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), bu yılın Eylül ayında toptan eşya fiyatlarının (TEFE) yüzde 1.85, tüketici fiyatlarının (TÜFE) ise yüzde 0.94 arttığını açıkladı.
Eylül ayı itibarıyla yıllık enflasyon ise TEFE'de yüzde 12.50, TÜFE'de ise yüzde 9.0 oldu.
Yılın dokuz ayında fiyat artışları ise toptan eşyada yüzde 9.31, tüketici fiyatlarında yüzde 4.85 olarak hesaplandı.
Bu arada, Eylül ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalara göre yıllık enflasyon, toptan eşyada yüzde 11.16, tüketici fiyatlarında yüzde 12.87 oldu.
"Çekirdek enflasyon" olarak adlandırılan özel sektör imalat sanayinde fiyat artışı, Eylül ayında yüzde 0.6 düzeyinde gerçekleşti.
GEÇEN SENENİN TABLOSU
Geçen yıl Eylül itibarıyla yıllık enflasyon, toptan eşyada yüzde 19.07, tüketici fiyatlarında ise yüzde 23 düzeyindeydi. Buna göre 2004 yılı Eylül ayı itibarıyla yıllık enflasyon, 2003 yılın aynı döneminin toptan eşyada 6.57 puan, tüketici fiyatlarında ise 14 puan altında gerçekleşti.
Geçen yıl Eylül ayında, toptan eşya fiyatları yüzde 0.05, tüketici fiyatları yüzde 1.90 oranında artmıştı.
Geçen yıl Eylül'de, 12 aylık ortalamalara göre yıllık enflasyon, toptan eşyada yüzde 30.26, tüketici fiyatlarında da yüzde 28.43 olmuştu.
TEFE'DE SEKTÖREL DAĞILIM
Toptan Eşya Fiyatları Genel İndeksi 2004 Eylül ayında, bir önceki aya göre yüzde 1.8 artış gösterirken, sektörler itibariyle Tarım, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık Sektörü Genel İndeksi'nde yüzde 5.5, Madencilik ve Taşocakcılığı Sektörü Genel İndeksi'nde yüzde 3.4, İmalat Sanayi Sektörü Genel İndeksi'nde yüzde 0.7, Elektrik, Gaz ve Su Sektörü Genel İndeksi'nde ise yüzde 0.3 oranında artış gerçekleşti.
Toptan Eşya Fiyatları Genel İndeksi 2004 Eylül ayında, bir önceki yılın Aralık ayına göre, yüzde 9.3 arttı. Bu artışın sektörler itibariyle yüzde 14.5 ile Madencilik ve Taşocakçılığı Sektöründe en yüksek, yüzde 1.9 oranında düşüş ile Elektrik, Gaz ve Su Sektöründe en düşük seviyede gerçekleştiği, Tarım, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık Sektöründe yüzde 4.6, İmalat Sanayi Sektöründe ise yüzde 11.4 artış hesaplandığı belirtildi.
Öte yandan, bir önceki yılın aynı ayına göre; Toptan Eşya Fiyatları Genel İndeksi 2004 Eylül ayında yüzde 12.5 arttı. Bu artışın sektörler itibariyle yüzde 17.3 ile Madencilik ve Taşocakçılığı sektöründe en yüksek, yüzde 1.3 oranında düşüş ile Elektrik, Gaz ve Su Sektöründe en düşük seviyede gerçekleştiği, Tarım, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık sektöründe yüzde 11.8, İmalat Sanayi Sektöründe ise yüzde 13.4 artış hesaplandığı ifade edildi. Oniki aylık ortalamalara göre ise, 2004 Eylül ayı itibariyle Toptan Eşya Fiyatları Genel İndeksi'nin yüzde 11.2 artış gösterdiği, bu artışın aynı dönemlerde sektörler itibariyle yüzde 15.4 ile Tarım, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık sektöründe en yüksek, yüzde 0.2 ile Elektrik, Gaz ve Su Sektöründe en düşük seviyede gerçekleştiği, Madencilik ve Taşocakçılığı Sektöründe yüzde 8.1, İmalat Sanayi sektöründe ise yüzde 10.5 artış hesaplandığı kaydedildi.
TÜFE'DE SEKTÖREL DAĞILIM
DİE'den yapılan açıklamaya göre, TÜFE genel indeksinin, 2004 Eylül ayında, bir önceki aya göre yüzde 0.9'luk artış gösterdiği belirtildi.. Bu artışın 'Ana Harcama Grupları' itibariyle 0.1'i Gıda, İçki, Tütün grubundan, 0.1'i Giyim ve Ayakkabı grubundan, 0.5'i Konut grubundan, 0.2'si Eğitim grubundan kaynaklandı.
DİE'nin açıklamasına göre; bir önceki aya oranla TÜFE'de, 'Ana Harcama Grupları' itibariyle en fazla artış yüzde 3.3 ile Eğitim grubunda gerçekleşmiş olup, Gıda, İçki ve Tütün ile Ulaştırma gruplarında yüzde 0.2, Giyim ve Ayakkabı grubunda yüzde 1.0, Konut grubunda yüzde 2.0, Ev Eşyası grubunda yüzde 0.4, Sağlık ile Eğlence ve Kültür gruplarında yüzde 0.1, Lokanta, Pastane ve Otel ile Çeşitli Mal ve Hizmetler gruplarında yüzde 0.6 artış gözlendi.
EN FAZLA ARTIŞ MERSİN'DE
TÜFE indeksinin Eylül ayında, bir önceki aya göre Türkiye genelinde yüzde 0.9 artış gösterdiği, bölgeler itibariyle en yüksek artışın yüzde 1.2 ile Marmara Bölgesinde, en düşük artışın ise yüzde 0.3 ile Karadeniz Bölgesinde gerçekleştiği tespit edildi. Ege Bölgesinde yüzde 1.1, Akdeniz Bölgesinde yüzde 0.9, İç Anadolu Bölgesinde yüzde 0.6, Doğu Anadolu Bölgesinde yüzde 0.4, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yüzde 0.8 artış olduğu görüldü. Aynı dönemde illere göre en fazla artış yüzde 1.6 ile Mersin şehrinde gözlenirken, Denizli ve Trabzon şehirlerinde ise bir değişim olmadı.
Oniki aylık ortalamalara göre ise, TÜFE yüzde 12.9 artış gösterdi. Bu artış bölgeler itibariyle yüzde 14.1 ile Ege Bölgesinde en yüksek, yüzde 10.8 ile İç Anadolu Bölgesinde en düşük seviyede gerçekleşti. Marmara Bölgesinde yüzde 14.0, Akdeniz Bölgesinde yüzde 11.9, Karadeniz Bölgesinde yüzde 13.1, Doğu Anadolu Bölgesinde yüzde 11.6, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yüzde 11.8 artış oldu. Aynı dönemde illere göre en fazla artış yüzde 17.0 ile Denizli'de, en düşük artış ise yüzde 9.9 ile Erzurum'da oldu.
İTO'YA GÖRE FİYAT ARTIŞLARI
İstanbul'da Eylül ayında perakende fiyatlar yüzde 1.4, toptan fiyatlar yüzde 1.8 arttı. İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından hazırlanan 1995 bazlı geçinme endeksine göre, yıllık ortalama artışlar perakende fiyatlarda yüzde 13.3, toptan fiyatlarda yüzde 14.1 olarak gerçekleşti.
Bir önceki yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında ise perakende fiyatlar yüzde 9.1, toptan fiyatlar yüzde 11.8 artış gösterdi.
İstanbul Ticaret Odası'nın (İTO) 1995 bazlı İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi'ne göre, perakende fiyatlar 9 ayda yüzde 2.6 oranında arttı. İTO'dan yapılan açıklamaya göre, söz konusu artış oranı geçen yılın aynı döneminde yüzde 11.4 olarak gerçekleşmişti.
Eylül ayında gıda harcamaları grubunda binde 4'lük artış olurken, ekmek ve tahıllarda binde 5, et, balık ve kümes hayvanları endeksinde binde 3, çeşitli ve hazır yiyeceklerde binde 8, yağlar, süt ve süt mamulleri endeksinde yüzde 1.6, dışarıda yenen yemek endeksinde yüzde 3.6'lık artış yaşandı.
Ayrıca, tütün, alkollü ve alkolsüz içkiler endeksinde kayda değer bir artış değişimi izlenmezken, yaş kuru sebze ve meyve endeksinde yüzde 1.9 azalış oldu.
Konut harcamaları grubu endeksi yüzde 1.6, kültür, eğitim ve eğlence harcamaları grubu endeksi yüzde 4.8, ev eşyası harcamaları grubu endeksi binde 1, giyim harcamaları grubunda yüzde 6.4, ulaştırma ve haberleşme harcamaları grubunda binde 2 artış görülürken, sağlık ve kişisel bakım harcamaları grubunda kayda değer bir artış izlenmedi.
1963 BAZLI ENDEKS
İTO'nun 1963 bazlı Toptan Eşya Fiyatları Endeksi'ne göre, Ağustos ayında yüzde 1.1 artış gösteren toptan fiyatlar, Eylül ayında yüzde 1.8 artış kaydetti.
Bir önceki yıl sonuna göre artış oranları incelendiğinde, geçen yılın Eylül ayında yüzde 12.8 olarak gerçekleşen 9 aylık artış oranı, bu yılın aynı döneminde yüzde 6.4 olarak belirlendi.
Eylül ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 11.8'lik artış olurken, yıllık ortalama artış oranı yüzde 14.1 olarak gerçekleşti.
Aynı endekse göre toptan eşyada geçen yılın Eylül ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 22.3'lük, yıllık olarak da ortalama yüzde 25.8'lik bir artış olmuştu.
